Waarom veel huidcrèmes niet doen wat ze beloven

Jaarlijks smeren we met z'n allen in Nederland voor een kleine vijfhonderd miljoen euro op onze huid. Binnen de cosmeticabranche vormt de huid de grootste deelmarkt. Alles dat verslapping, uitdroging en rimpeling van de huid tegengaat, vindt gretig een weg naar het koperspubliek. Dat is een opmerkelijk succes voor producten waarvan we allemaal eigenlijk wel weten dat ze niet werken.

Klopt dat: zijn alle smeersels zonde van het geld?

Dat zou je soms denken, maar nee, zo stellig zou ik het zeker niet willen zeggen. Je moet er wel verstand van hebben. Voor een leek is het ondoenbaar om de claims van crèmes en de bestanddelen op hun waarde te beoordelen. Als consument zijn we wat dat betreft volledig overgeleverd aan wat de afdeling marketing van de cosmetische industrie ons vertelt. Daarom ben ik als arts objectieve wetenschappelijke informatie gaan verzamelen.

De Consumentenbond levert al jaren strijd voor goedkope middelen. Is de goedkoopste huidcrème de beste keus?

Zo'n consumententest zegt mij weinig. De onderzoekers tellen bijvoorbeeld ook mee of een product lekker smeert. Maar ze onderzoeken juist weer niet wat ingrediënten op de lange termijn doen. En dat is belangrijk, want in de cosmetica gaat het adagium 'baat het niet, schaadt het niet niet' op. Sommige producten zijn ronduit schadelijk en bevorderen juist de veroudering. Dat kunnen zowel goedkope als dure producten zijn.

Wat zijn de gevolgen van foute crèmes?

De huid veroudert sneller. Er kunnen pigmentvlekken ontstaan. Huidaandoeningen als acné, eczeem en psoriasis kunnen verergeren. Maar de huid kan ook gewoon vetter of droger worden dan de bedoeling is. Sommige vrouwen krijgen last van chronische irritatie, wat kan uitmonden in couperose of rosacea (een soort acné, met blozende wangen). Deze aandoening zie je nu veel meer dan vroeger. Eén op de vijf blanke vrouwen heeft er last van.

Welke bestanddelen zijn schadelijk?

Alle crèmes die parfum (fragrance) of alcohol bevatten, zijn uit den boze. Die zijn te agressief voor de huid. Natuurlijke producten kunnen dat ook zijn, zoals lavendel, munt, citroen of eucalyptus. Hetzelfde geldt voor reinigingsproducten, gebruik alleen milde producten. Veel reinigers bevatten de agressieve zeep sodium lauryl sulphate. Door dergelijke producten te vermijden, doe je al heel veel goeds voor je huid.

En bestaan er antirimpelcrèmes die werken?

Ja, maar je moet wel realistisch blijven. Geen enkel product laat rimpels verdwijnen of trekt de huid strak zoals een facelift dat doet. Maar er zijn zeker bestanddelen die bewezen huidverjongend werken. Vitamine A-zuur bijvoorbeeld. Maar dat werkt alleen in een dusdanig sterke concentratie dat het bijna een geneesmiddel is. Je kunt het daarom alleen op doktersrecept krijgen. Dat is overigens wat anders dan retinol (vitamine A), dat ook wel wat doet, maar veel minder effectief is. Ook glycolzuur heeft verjongende eigenschappen. Het verwijdert dode huidcellen, gaat pigmentvlekken tegen en geeft de huid een frissere, jongere uitstraling. Zowel glycolzuur en vitamine A-zuur zijn sterke bestanddelen, je moet het gebruik ervan langzaam opbouwen.

En antioxidanten: is dat een loze reclamekreet of doen die echt wat?

Proeven met antioxidanten als vitamine C en E zijn veelbelovend en ik raad zeker crèmes met deze bestanddelen aan. Waarschijnlijk beschermen ze de huid tegen vrije radicalen, en voorkomen zo veroudering van de huid. Maar ook hier is belangrijk dat ze in de juiste concentratie wordt gebruikt, anders gebeurt er nog niets. Jammer genoeg staat de concentratie niet altijd erbij vermeld op de verpakking. Maar wanneer stoffen in het onderste deel van de ingrediëntenlijst staan, is de concentratie te laag om effect te hebben. Bij antioxidanten moet je er ook op letten dat ze niet blootstaan aan de lucht, omdat ze daarmee reageren en hun werkzaamheid verliezen. Producten moeten dus luchtdicht verpakt zijn.

Wat moet een huidcrème zeker hebben?

De zon is de belangrijkste huidverouderaar en de belangrijkste functie van een crème is dan ook bescherming tegen de zon. In de zomer kun je het beste zonnebrand gebruiken,  in de winter kan die bescherming ook in een dagcrème zitten, als er maar minstens factor 15 in zit en zowel tegen UVB- als tegen UVA-stralen beschermt.

Werken hydraterende crèmes op lange termijn tegen huidveroudering?

Nee, hydrateren doet voor je huid op de lange termijn helemaal niets. Op de korte termijn werkt het goed: je huid ziet er gezonder en strakker uit, rimpels vervagen wat. Maar zodra je ermee stopt, is het effect weg.

En crèmes met collageen?

Nee, die werken niet. Daarvoor moet je dieper in de huid doordringen. Er bestaan nog geen crèmes die dat kunnen. Collageen werkt trouwens wel heel goed als een hydraterend laagje, je ziet dus wel degelijk een visueel effect. Maar dat is net als bij alle hydraterende crèmes tijdelijk: zodra je ermee stopt, is het effect weg.

Heeft de tere huid rond de ogen een aparte crème nodig?

Nee. Je hoeft geen aparte crèmes te kopen voor borsten, ogen, nek of dijbenen. Wie de ingrediëntenlijst erop na pluist, zal meestal precies dezelfde bestanddelen zien staan. Het belangrijkste verschil is de prijs. Ook verschillende producten voor dag en nacht zijn niet nodig. Het enige verschil tussen dag- en nachtcrème is dat je 's nachts geen zonnefilter nodig hebt, maar je kunt 's nachts net zo goed een dagcrème gebruiken.

Is scrubben goed?

Het is goed voor je huid om regelmatig de dode huidcellen te verwijderen. Exfoliëren heet dat ook wel. Na je dertigste raak je die dode huidcellen moeilijker kwijt en krijg je eerder last van verstoppingen en een doffe huid. Maar scrub niet te vaak en ga voorzichtig te werk. Vermijd scrubs met grote, harde korrels. Dat is zeker voor een gevoelige huid te agressief en het tast de beschermlaag aan. Scrubben met alleen een zacht washandje en eventueel een milde cleanser is dan beter. Eventueel kun je een exfoliant als glycolzuur of salicylzuur gebruiken. Dit zijn stoffen die er voor zorgen dat de dode huidcellen verdwijnen.

Vallen de wallen onder je ogen weg te smeren of te rollen?

Nee, tegen wallen is geen kruid gewassen, behalve wat camoufleren met make-up. Topmodellen schijnen in aambeienzalf een probaat middel hebben gevonden. Op de korte termijn lijkt dit misschien wat te helpen, maar op de lange termijn werkt dit averechts. Het irriteert.

Kun je cellulite bestrijden met smeren?

Nee, helaas, ook niet. Daarvoor zitten de problemen te diep in het bindweefsel. Een zalf pakt de opbouw van de weefsels onder de huid niet aan.