Alles over het oer-Hollandse stamppotje

We kennen het stamppotje waarschijnlijk allemaal wel. Alle ingrediënten van de stamppot worden in één of meerdere pan(nen) gaar gekookt. Vervolgens giet je het water af en stamp je alle onderdelen door elkaar heen. Je kunt er nog zout, peper of boter aan toevoegen. Vaak wordt er een stukje vlees en jus aan het gerecht toegevoegd. Helemaal leuk is natuurlijk om het welbekende kuiltje van jus te maken. Voor kinderen kan het geweldig zijn om een riviertje jus door hun stamppot te laten stromen, of een prachtig fort te bouwen met een slootje jus er omheen!

Is het stamppotje eigenlijk wel zo oer-Hollands als we denken?

Het blijkt van niet. Stamppot blijkt een stuk jonger dan we zelf denken. Er bestonden vroeger wel gerechten met de ingrediënten van stamppot, maar het echte ‘stampen’ doen we eigenlijk pas sinds het einde van de negentiende eeuw – althans, uit die tijd komt het oudste recept van stamppot.

Andijviestamppot lijkt nóg jonger dan hutspot. Het oudste andijviestamppotrecept dat tot nu toe is gevonden, stamt uit 1929. Helemaal niet zo oeroud als we denken dus!

Dat is een ingewikkeld geval. Stamppot is zeker heel voedzaam, maar de aardappelen, jus en worst zorgen voor een behoorlijke portie calorieën. Dat is natuurlijk niet heel erg, als het geheel een beetje vitaminen en mineralen bevat. Daar kan stamppot vol van zitten! Als je het maar op de goede manier bereidt. Zo maak jij jouw stamppotje zo gezond mogelijk:

• Laat de groenten in de stamppot niet te lang doorkoken, want dan gaan er veel vitaminen en mineralen verloren
• Zorg ervoor dat je meer groenten opschept dan aardappelen en vlees
• Vervang het vlees eens voor vis, vis is gezond en een stuk minder zwaar op de maag
• Bak magere spekjes bij het stamppotje, en laat ze goed uitbakken zodat het meeste vet er al uit is
• Meng water door de jus, waardoor het wat dunner en minder vettig wordt
• Vervang jus eens door mosterd of spekjes en worst door gekookte ham

Stamppot eten de meeste Nederlanders overigens in de wintertijd, een tijd waarin we door de kou wel wat extra calorieën kunnen gebruiken. Zolang je niet teveel neemt, is stamppot dus een perfecte wintermaaltijd.

Het mooie van stamppot is dat je erin kan gooien wat je lekker vindt: spitskool, rodekool, andijvie, worteltjes, zuurkool, spruitjes en ga zo maar door! De meest populaire stamppotjes zijn toch wel hutspot, andijviestamppot en het stamppotje met boerenkool.

• Hutspot: voor hutspot mix je gekookte wortelen met gekookte aardappelen. Voeg er zout, peper en een beetje jus aan toe en voilà, je hebt een heerlijk stamppotje.
• Boerenkoolstamppot: de naam zegt het al, voor de boerenkoolstamppot mix je de aardappelen met boerenkool. Heerlijk met een stukje worst of een gehaktbal. Voor wat variatie in je boerenkoolstamppot kun je er geraspte oude kaas aan toevoegen, dat geeft wat extra smaak en stevigheid.
• Andijviestamppot: lekker om bij de andijviestamppot te doen zijn wat cherrytomaatjes en knoflook. Door dit met de andijvie en aardappelen te mixen creëer je een heerlijke mediterrane andijviestamppot!