Hoogspanningsleiding vormt risico

Het was voor het eerst dat inwoners in Nederland schadeloos werden gesteld in verband met de aanleg van een hoogspanningsleiding. Dat riep vragen op over de veiligheid van wonen in de buurt van elektriciteitskabels.

De schadeloosstelling van de Zuid-Hollandse gezinnen komt voort uit overheidsbeleid dat enkele jaren geleden van kracht ging. Dat houdt in dat nieuwe hoogspanningskabels niet dicht in de buurt van woningen mogen komen, uit voorzorg vanwege elektromagnetische straling. De afstand van woningen tot hoogspanningsmasten moet volgens richtlijnen van het RIVM tegenwoordig minimaal vijftig meter zijn. Toen TenneT in het kader van het Randstad 380 kV-project een nieuwe verbinding aanlegde, kwam de kabel op enkele plekken erg dicht in de buurt van woningen. Om die reden zei TenneT de betrokken bewoners schadeloos te hebben gesteld.

Alzheimer

Naar de effecten van hoogspanningskabels op de gezondheid is veel onderzoek verricht. Wie in de buurt van een hoogspanningsleiding woont zou voortdurend aan hoge elektromagnetische straling worden blootgesteld. Volgens Zwitsers statistisch onderzoek bestaat er een hogere kans op de ziekte van Alzheimer bij mensen die langer dan tien jaar binnen een straal van vijftig meter in de buurt van hoogspanningsleidingen wonen. Het gaat hier om een statistisch onderzoek, wat betekent dat simpelweg is gekeken of het aantal Alzheimergevallen groter was naarmate deze mensen dichterbij een hoogspanningskabel woonde. Of er daadwerkelijk een oorzakelijk verband is tussen de twee is nog niet aangetoond.

Leukemie

Er zijn enkele aanwijzingen dat voortdurende blootstelling aan hoge elektromagnetische straling de kans op leukemie bij kinderen verhoogt, maar wetenschappelijk bewijs is er niet.

Overige gezondheidseffecten

Dicht in de buurt van een hoogspanningskabel wonen - dus op een afstand van minder dan vijftig meter - kan volgens verschillende onderzoeken effect hebben op het ontstaan van andere ziektes. Volgens onderzoeken van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het International Agency for Research on Cancer (IARC) zorgt het dichtbij een hoogspanningskabel wonen voor een verhoogd risico op ziektes als:

• Kanker
• Hart- en vaatziekten
• Ziekten van het zenuwstelsel

Ook hier is echter nog twijfel over een oorzakelijk verband.

Mede op basis van bevolkingsonderzoeken in Engeland en Duitsland adviseren het RIVM en de Gezondheidsraad voor de zekerheid een permanent gemiddeld stralingsniveau van maximaal 0,4 microTesla. In bevolkingsonderzoeken is bij voortdurende belasting van 0,4 microTesla geen toename van de kans op leukemie bij kinderen gevonden.

TenneT gebruikt bij de aanleg van nieuwe hoogspanningsverbindingen de nieuwe Wintrack-mast, die straling beperkt. Binnen een straal van vijftig meter van zo’n mast komt het niveau niet boven 0,4 microtesla. Dat komt doordat de hoogspanningsdraden bij de Wintrack-mast dichter bij elkaar hangen dan bij de oudere hoogspanningsmasten. Daardoor ontstaat langs de hoogspanningsverbinding een smaller magnetisch veld.

Voor de mensen die dicht in buurt van oudere hoogspanningsleidingen en masten wonen, blijft onzekerheid over gezondheidsrisico’s bestaan. Het RIVM denkt dat van de 270 nieuwe gevallen van leukemie bij kinderen die elk jaar voorkomen, hoogstens één nieuw geval van leukemie kan worden toegeschreven aan elektromagnetische straling die hoger is dan 0,4 microTesla. Het gaat hierbij om een schatting, ervan uitgaande dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen elektromagnetische straling en leukemie. Dat verband is volgens het RIVM vooralsnog niet aangetoond.