Hersenontsteking (Encephalitis)

Encefalitis is een ontsteking van het hersenweefsel. Bij veel hersenontstekingen breidt de ontsteking zich uit naar de hersenvliezen waardoor een hersenvliesontsteking (meningitis) ontstaat. Deze combinatie heet meningo-encefalitis.

Er zijn twee varianten van een hersenontsteking. Bij een primaire hersenontsteking worden de hersenen direct aangetast. Bij een secundaire hersenontsteking wordt eerst een ander deel van het lichaam geïnfecteerd en daarna pas het centrale zenuwstelsel (de hersenen of het ruggenmerg). De infectie bereikt direct of vanuit een andere ontstoken plaats via de bloedbaan de hersenen.

Een hersenontsteking wordt meestal veroorzaakt door een virus. In de meeste gevallen is dit het koortslipvirus (Herpes labialis). Deze vorm van hersenontsteking heet dan ook herpesencefalitis. Hersenontsteking kan ook ontstaan door het waterpokken-, bof-, mazelen-, Pfeiffer- of rabiësvirus. Verder kun je hersenontsteking oplopen als je gestoken of gebeten wordt door een mug of teek, die daarbij een virus aan je overdraagt.

Soms ontstaat een hersenontsteking door een schimmel, parasiet of bacterie. Wanneer er een bacteriële infectie in de hersenen ontstaat, kan er na inkapseling een hersenabces vormen. Heel zelden ontstaat encefalitis als gevolg van een inenting, zoals een pokkenvaccinatie.

Bij een milde vorm van een hersenontsteking heb je soms niet eens door dat je een hersenontsteking hebt. Deze geneest dan vanzelf weer. De symptomen zijn meestal licht en van korte duur. Veelvoorkomende symptomen bij een milde hersenontsteking zijn:

• Koorts
• Hoofdpijn
• Verminderde eetlust
• Overgeven
• Sufheid
• Lusteloosheid
• Overgevoeligheid voor licht

Een hersenontsteking kan echter ook veel ernstiger zijn en zelfs binnen enkele dagen of weken tot de dood leiden. Dit kan gebeuren bij een hersenontsteking door het herpes- of rabiësvirus. De symptomen en mogelijke gevolgen zijn dan ook een stuk heftiger:

• Aantasting spraak, gehoor of zicht
• Verwardheid
• Geheugenverlies
• Concentratieproblemen
• Epileptische aanvallen
• Persoonlijkheidsveranderingen
• Verlamming
• Coma

Als bekend is welke ziekteverwekker de hersenontsteking veroorzaakt, krijg je ontstekingsremmende medicijnen toegediend. Bij een hersenontsteking door een bacterie ontvang je antibiotica, bij een schimmel schimmeldodende medicijnen.

Als het koortslipvirus de hersenontsteking veroorzaakt, dan ontvang je een antivirusmedicijn genaamd Aciclovir. Voor andere virussen is er geen specifiek medicijn, maar wordt er vaak prednison of dexamethason toegediend. Deze medicatie remt verschillende ontstekingen. Tegen tropische virussen kun je preventief worden ingeënt voor je op reis gaat.

Lichtere vormen van hersenontsteking gaan vanzelf over en hier houd je meestal geen klachten aan over. Ernstige encefalitis kan onbehandeld binnen enkele uren tot de dood leiden. De meeste mensen herstellen volledig, ook na behandeling bij een hevige hersenontsteking. In sommige gevallen houd je echter een blijvende hersenbeschadiging. Soms is het daarom nodig om te revalideren na een hersenontsteking

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

• Meningitis Stichting
• Nederlandse Vereniging voor Neurologie
• Hersenstichting