Buikvliesontsteking (Peritonitis)

In het kort:

• Een buikvliesontsteking is een ernstige aandoening, waarbij je meestal moet worden geopereerd.
• De oorzaak van de ontsteking is vaak bloed in de buikholte, wat onder andere het gevolg is van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of een bloeding na het barsten van een cyste.
• Symptomen van buikvliesontsteking zijn hevige buikpijn, misselijkheid, braken en koorts.
• De diagnose wordt gesteld met lichamelijk onderzoek, een röntgenfoto, een echo en/of een CT-scan.

Buikvliesontsteking of peritonitis is een ontsteking aan je buikvlies (peritoneum). Meestal is het een gevolg van een ontsteking in een orgaan (zoals de blinde darm) die zich onder het vlies in de buikholte bevindt en niet op tijd is behandeld. Dit is altijd een ernstige tot zeer ernstige situatie waarbij je in de meeste gevallen moet worden geopereerd. 

De voornaamste oorzaak van buikvliesontsteking is de aanwezigheid van bloed in de buikholte. Dit kan veroorzaakt worden door:

• Een bloeding na het barsten van een cyste (meestal aan de eierstok).
• Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. 
• Een scheur in een orgaan zoals lever of milt (bijvoorbeeld door een ongeluk).
• Het barsten van een bloedvat.
• Perforatie van een maag- of darmzweer. 

Verder kunnen ontstekingen in andere organen de veroorzakers van buikvliesontsteking zijn, zoals:

• Een doorgebroken appendixontsteking (ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm).
• Een galblaasontsteking.
• Een acute ontsteking van de eileider. 

Ook een complicatie tijdens een operatie, zoals een darmafsluiting door afklemming, kan een rol spelen. De ware oorzaak van de ontsteking wordt meestal pas tijdens een operatie duidelijk. Een buikvliesontsteking kan zowel acuut als chronisch zijn. 

De acute variant is het gevolg van een doorbraak van een darmwand, waardoor de darminhoud vrijkomt en het buikvlies geïrriteerd en ontstoken raakt. Ook een ontstoken blinde darm of galblaas kan de oorzaak zijn. Bacteriën zijn bij deze variant de oorzaak van de ontstekingen. 

Chronische buikvliesontsteking is meestal een gevolg van opgelopen tuberculose. Tuberculose komt meestal in de longen voor maar kan zich ook door het lichaam verspreiden en zo uiteindelijk het buikvlies infecteren. Dit wordt veroorzaakt door een bacterie. 

Er bestaat ook een kwaadaardige vorm van buikvliesontsteking, dit is een naar het buikvlies uitgezaaide vorm van kanker (peritonitis carcinomatosa).

Het belangrijkste verschijnsel van peritonitis is hevige buikpijn. Bij diep zuchten neemt de pijn toe. Dit gebeurt ook bij voorzichtig voelen en kloppen. Andere symptomen zijn:

• Misselijkheid.
• Braken
• Koorts.

Zodra een huisarts een ontsteking van het buikvlies vermoedt, stuurt hij je direct door naar het ziekenhuis. Een arts onderzoekt de buik op pijn of gevoeligheid en er worden röntgenfoto’s, echo’s en eventueel een CT-scan gemaakt. 

Bewegingen van de darmen worden door een buikvliesontsteking meestal geheel verstoord, waardoor maagdarmsappen- en gassen zich ophopen. Perforatie of scheuren van de galwegen of de galblaas leidt ook tot prikkeling en uiteindelijk tot een (bacteriële) ontsteking van het buikvlies. Er bestaat ook een groot risico dat de infectie zich via het bloed snel tot de andere organen verspreidt. Dit kan leiden tot bloedvergiftiging, het falen van deze organen, en tot een septische shock waarbij je bloeddruk sterkt daalt, je een koude huid krijgt en een verhoogde hartslag.

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen: 

• Stichting Staatsziekenfonds
• Johns Hopkins Medicine