Hoe wordt de diagnose sociale fobie gesteld?

Hulpverleners gebruiken een standaard methode om te bepalen of iemand een psychiatrische stoornis heeft. Dit instrument heet de DSM (de afkorting staat voor Diagnostic Statistical Manual). Hierin worden ook voor sociale fobie een aantal kenmerken beschreven:

1. Een duidelijke en aanhoudende angst voor sociale situaties; angst voor ontmoetingen met onbekenden of voor kritische beoordeling door anderen; angst om 'af te gaan' of verschijnselen van angst te tonen (trillen, zweten, blozen)
2. Confrontatie met de gevreesde sociale situatie roept (bijna) altijd angst op en kan leiden tot een paniekaanval in die specifieke situatie.
3. De betrokkene is zich ervan bewust dat de (mate van) angst niet reëel is in die situatie.
4. De betrokkene probeert de gevreesde situatie te mijden of doorstaat deze slechts met hevige angst.
5. De angst voor en tijdens de gevreesde sociale situaties of het mijden daarvan belemmert de betrokkene in het normale functioneren privé en/of beroepsmatig, of de betrokkene lijdt duidelijk onder de fobie.
6. Bij mensen jonger dan 18 jaar moeten de klachten minimaal zes maanden bestaan.
7. De angst of vermijdingsgedrag zijn geen direct gevolg van het gebruik van medicijnen of drugs, van een lichamelijke aandoening of van een andere psychiatrische stoornis.
8. Als betrokkene een lichamelijke of andere psychische aandoening heeft, staat de onder 1 bedoelde angst daar los van.

Het stellen van de juiste diagnose is vaak niet makkelijk bij een sociale fobie. Dit komt onder meer omdat de klachten vaak erg lijken op die van andere ziektebeelden, zoals de paniekstoornis. Daar komt bij dat de patiënt zelf vaak niet aan de bel trekt als hij problemen heeft in sociale situaties. Hij zal het proberen op te lossen door die situaties te vermijden en zich steeds verder terug te trekken uit het sociale leven. Vaak wordt pas duidelijk dat iemand een sociale fobie heeft als er bijkomende problemen ontstaan, zoals alcoholmisbruik of depressie.