Hoe gezond is kurkuma?

Hoewel kurkuma op veel websites bejubeld wordt, wordt curcumine slecht opgenomen in het bloed. Wanneer je kurkuma eet of drinkt, neemt je lichaam dus maar een paar procent van dit bestanddeel op, de rest verlaat het lichaam weer via de ontlasting. De hoeveelheid kurkuma die wel in het bloed komt, breekt het lichaam bovendien ook snel weer af. De stof komt daardoor vooral terecht in de darmen, nieren en lever. De hersenen zal het bijvoorbeeld waarschijnlijk niet bereiken. De European Medicine Agency (EMA) meldt dat de toevoeging van piperine – een stof in zwarte peper - de opname van de kurkuma verbetert. Echter versterkt piperine ook de opname van andere stoffen, waardoor deze combinatie niet voor iedereen geschikt is (bijvoorbeeld bij medicijngebruik). Producenten van kurkuma-supplementen combineren de curcumine daarom tegenwoordig vaker met vetten, die de opname ook zou kunnen bevorderen.

Vanaf rond de eeuwwisseling zijn in twintig jaar meer dan 4000 onderzoeken uitgevoerd naar de effecten op de gezondheid van kurkuma en curcumine in poedervorm, als supplement en als zalf. De onderzoeken laten verschillende resultaten zien. De meeste onderzoeken laten helemaal geen effecten van kurkuma op de gezondheid zien. Toch is in laboratoriumtesten in reageerbuizen en op proefdieren ontdekt dat kurkuma mogelijk kan werken als antioxidant en bijdraagt aan de normale werking van het zenuwstelsel en het immuunsysteem. Door deze eigenschappen wordt onderzocht of curcumine mogelijk invloed heeft op het voorkomen van ontstekingen, kanker, leveraandoeningen, veranderingen van het erfelijk materiaal, depressies en de vorming van plaques. Plaques zijn schadelijke eiwitneerslagen in de hersenen, die een belangrijk kenmerk van de ziekte van Alzheimer vormen. Ook blijkt de curcumine in kurkuma te kunnen bijdragen aan soepele gewrichten en het verlagen van het cholesterolgehalte in het bloed.

Deze laboratoriumuitslagen lijken veelbelovend. Toch is het vanwege de beperkte opname van curcumine in het menselijk lichaam de vraag of je deze resultaten hier ook kunt vinden en zo ja, in welke mate. De waarde van deze laboratoriumonderzoeken wordt bovendien verder beperkt doordat ze uitgevoerd zijn met zeer hoge doseringen kurkuma of curcumine. Deze doseringen zouden in de praktijk waarschijnlijk bijwerkingen geven. Daarnaast wordt in de onderzoeken curcumine vaak gecombineerd met andere werkzame stoffen. Of de gevonden effecten dan toe te schrijven zijn aan alleen de curcumine of juist aan de combinatie van de gebruikte stoffen, is niet duidelijk.

Vanwege het gebrek aan onderzoeksgegevens over het effect van kurkuma op de gezondheid van kinderen onder de 18 jaar, wordt het gebruik van kurkuma bij hen afgeraden. Hetzelfde geldt voor gebruik van kurkuma wanneer je zwanger bent en tijdens borstvoeding. Dit omdat er aanwijzingen zijn dat moeders kurkuma via de borstvoeding overdragen op de baby. Ook vrouwen die een borstkankerbehandeling ondergaan worden gewaarschuwd om uit te kijken met het gebruik van kurkuma. Uit onderzoek is gebleken dat kurkuma de werkzame stof van het geneesmiddel tamoxifen kan verminderen. Tamoxifen is een veelgebruikte hormoontherapie bij borstkanker. Er lopen nog steeds diverse wetenschappelijke onderzoeken naar de effecten van kurkuma op de gezondheid. Het laatste woord is hierover dus nog niet gesproken.

Kurkuma staat bekend als stof die je veilig kunt gebruiken. Kurkuma is niet giftig. Volgens het Europees Medicijnen Agentschap (EMA) kunnen mensen veilig tweemaal daags 500 milligram gedurende dertig dagen eten of drinken.

Wanneer je gedurende langere tijd grote hoeveelheden kurkuma binnenkrijgt, kun je last krijgen van bijwerkingen. Er zijn nog geen onderzoeken gedaan naar de effecten van verschillende doseringen kurkuma. Wel spreekt het EMA over de aanbevolen hoeveelheden. Deze zijn:

• Kurkuma in poedervorm: 1,5 – 3,0 gram per dag.
• Kurkuma in supplementvorm: driemaal daags 0,5 – 1 gram.
• Kurkuma-zalf (1:10): driemaal daags 0,5 – 1 milliliter

Deze tekst is mede tot stand gekomen met medewerking van Saskia Geurts, Rinske van den Barg en Wilma van Dormalen van Supplementinfo.nl.