Aangezichtspijn

In het kort:

• Bij aangezichtspijn (een vorm van neuralgie) is er sprake van hevige pijn in het gezicht.
• Aangezichtspijn kan chronisch of acuut zijn. De chronische vorm is onder te verdelen in typische of atypische aangezichtspijn.
• Typische aangezichtspijn kent verschillende subtypen. Van deze subtypen komt trigeminusneuralgie het meest voor.  
• In het geval van chronische pijn kan de arts pijnstillers adviseren.
• Een pijnspecialist kan met behulp van zenuwblokkades de pijn proberen te verminderen. 

Pijn aan het gezicht, zoals de wang of de kaak, wordt aangezichtspijn genoemd. Geschat wordt dat tien procent van de bevolking wel eens aangezichtspijn heeft gehad. Aangezichtspijnen kunnen acuut of chronisch zijn.

Aangezichtspijn bij vrouwen

Opvallend is dat de meeste vormen van aangezichtspijn vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen. Hoe dit kan is niet duidelijk. Een uitzondering is glossopharyngeus neuralgie. Deze vorm van aangezichtspijn komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. 

Er zijn verschillende soorten aangezichtspijn te onderscheiden, die verder gesplitst kunnen worden in subtypen. We onderscheiden acute en chronische aangezichtspijn.

Acute aangezichtspijn en chronische aangezichtspijn

Acute aangezichtspijn houdt in dat de pijn plotseling optreedt, bijvoorbeeld bij een neusbijholteontsteking, voorhoofdsholteontsteking of bij tand- of kiesproblemen. Bij chronische aangezichtspijn komen de pijnscheuten langdurig en voortdurend terug in een periode langer dan zes maanden.

Typische en atypische aangezichtspijn

Chronische aangezichtspijn is op zijn beurt weer onder te verdelen in ‘typische aangezichtspijn’ en ‘atypische aangezichtspijn’. Bij typische aangezichtspijn treedt de pijn aanvalsgewijs op, met soms pijnvrije perioden van enkele maanden. Bij atypische aangezichtspijn is de pijn vaak continu aanwezig. Ook de aard van de pijn verschilt.

Voorbeelden van typische aangezichtspijn zijn:

• Trigeminusneuralgie
• Glossopharyngeus neuralgie
• Postherpetische neuralgie
• Aangezichtspijn bij multiple sclerose

Trigeminusneuralgie

Trigeminusneuralgie (TN) is de meest voorkomende vorm van typische aangezichtspijn. De pijn wordt veroorzaakt door de nervus trigeminus (drielingzenuw) die zich tussen de schedel en de hersenen bevindt. Deze zenuw heeft drie vertakkingen. Bij trigeminusneuralgie is er een irritatie of ontsteking aan een van de drie vertakkingen, waardoor er pijnklachten ontstaan. Afhankelijk welke van de drie gezichtszenuwen aangedaan is, zal de locatie van de pijn verschillen.

• De eerste tak zal pijnklachten geven in het voorhoofd.
• De tweede tak zal pijnklachten geven in de bovenkaak, neusvleugels of de bovenlip.
• De derde tak zal pijnklachten geven in de onderkaak, onderlip of tong.

Glossopharyngeus neuralgie

Glossopharyngeus neuralgie is een pijn achter in de keel en tong, veroorzaakt door de zenuw met de naam glossopharyngeus. De exacte oorzaak is onbekend.

Postherpetische neuralgie

Postherpetische neuralgie is pijn in het gezicht in het gebied wat eerder geïnfecteerd is geweest met het herpes zoster virus. Het herpes zoster virus staat beter bekend als gordelroos.

Aangezichtspijn bij multiple sclerose (MS)

Bij multiple sclerose worden de vezels van de zenuwen aangetast. Hierdoor kunnen ook zenuwen in het gezicht worden beschadigd, met aangezichtspijn tot gevolg.

De meeste vormen van aangezichtspijn worden opgewekt door externe factoren, zogenoemde ‘triggerpoints’. Dit wil zeggen dat niet de werkelijke schade pijnklachten geeft, maar omgevingsfactoren zoals:

• Tanden poetsen
• Eten
• Praten
• Scheren
• Aanraking van de huid
• Koude wind

Per soort kunnen we de volgende oorzaken nog onderscheiden:

• Acute aangezichtspijn: een onderliggende oorzaak die in minder dan zes maanden verdwijnt of te behandelen is, zoals tandheelkundige problemen, overbelasting van de kaakspieren of kaak- of voorhoofdsholteontsteking.
• Chronische typische aangezichtspijn: een beschadigde irritatie of ontsteking aan de zenuw.
• Chronische atypische aangezichtspijn: er zijn meerdere oorzaken te noemen. Een veel voorkomende oorzaak is een triggerpoint in het gezicht. Soms komt de pijn niet van de triggerpoint zelf, maar is de pijn afgeleid. Dus ondanks dat er één plek in het gezicht pijnklachten geeft, lijkt de pijn ergens anders vandaan te komen. Ook bepaalde gezichtsbewegingen of vaatafwijkingen kunnen een oorzaak zijn.

Symptomen van aangezichtspijn kunnen onderling verschillen, afhankelijk van type of subtype. Een algemeen symptoom dat bij alle typen voorkomt is pijn. De pijnervaring wordt vaak als volgt omschreven:

• Elektrische stroomstoten; heftige pijnen op een bepaalde plek in het gezicht.
• Een plotselinge snijdende of bonzende hoofdpijn aan één zijde van het hoofd in de kaak of wang.
• Een zeurende of brandende pijn die uitstraalt.
• Keel-, neus- en oorklachten (KNO) met pijn in het oor, tong, rond de amandelen en soms ook onderin de kaak.
• Continu aanwezige diepe zeurende pijn.

Bijkomende klachten kunnen zijn:

• Een loopneus of verstopte neus.
• Afhangend of gezwollen ooglid.
• Zwetend voorhoofd.
• Rood doorlopen tranend oog.

Aangezichtspijn en stress

In de richtlijn over de behandeling van aangezichtspijn, door de Nederlandse Genootschap van Huisartsen (NHG), komt naar voren dat het missen van de diagnose aangezichtspijn veel stress veroorzaakt. Een patiënt loopt vaak al erg lang met klachten rond voordat de diagnose gesteld wordt, terwijl aangezichtspijn een grote impact heeft op de kwaliteit van leven van de patiënt. Chronische pijn veroorzaakt vaak emotionele stress en daarmee vermindering van de kwaliteit van leven. Bovendien wordt stress vaak gezien als factor die (aangezichts)pijn kan uitlokken of verergeren.

Het is vaak lastig voor de (huis)arts om de juiste diagnose te stellen omdat aangezichtspijn een relatief zeldzame aandoening is. Het is belangrijk dat de klachten zeer nauwkeurig omschreven worden, zodat de huisarts de juiste diagnose kan stellen. Meestal volgt er een verwijzing naar de neuroloog, KNO-arts of een oogarts.

Aangezichtspijn heeft een grote impact op het dagelijkse leven met als gevolg dat de kwaliteit van leven in het gedrang komt. Gevolgen kunnen zijn:

• Moeite met eten en eventueel gewichtsverlies, door het vermijden van kauw- en slikbewegingen.
• Chronische vermoeidheid, doordat het vermijden van pijnprikkels veel energie vergt.
• Sociaal isolement, door het vermijden van evenementen om triggers uit de weg te gaan. Dit heeft soms depressie tot gevolg.
• Schaamte, doordat de diagnose moeilijk te stellen is. Ook is er soms onbegrip vanuit familie, vrienden en omgeving.

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:

• Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie
• Rijnstate
• Canisius Wilhelmina Ziekenhuis