Fantoompijn

Informatie goedgekeurd door Drs. W. van Donselaar

3.2 uit 5 - 13 beoordelingen

8 mensen vonden deze informatie nuttig

Wat is fantoompijn?

Fantoompijn is pijn die gevoeld wordt in een geamputeerd of ontbrekend lichaamsdeel.
De oorzaak van fantoompijn is niet bekend. Wel zijn er meerdere theorieën die fantoompijn proberen te verklaren, zoals doorgesneden zenuwen, een pijngeheugen en een reorganisatieprobleem in de hersenen.
Fantoompijn gaat vaak aanvalsgewijs en wordt met name omschreven als een brandende stekende pijn.
Fantoompijn hoeft niet altijd behandeld te worden, in enkele gevallen gaat fantoompijn vanzelf weg.
Er is geen pasklare behandeling voor fantoompijn. Er zijn verschillende behandelingen die zich richten op de prikkeloverdracht van de zenuwen in de hersenen.

Fantoompijn is pijn die gevoeld wordt in een geamputeerd of ontbrekend lichaamsdeel.
De oorzaak van fantoompijn is niet bekend. Wel zijn er meerdere theorieën die fantoompijn proberen te verklaren, zoals doorgesneden zenuwen, een pijngeheugen en een reorganisatieprobleem in de hersenen.
Fantoompijn gaat vaak aanvalsgewijs en wordt met name omschreven als een brandende stekende pijn.
Fantoompijn hoeft niet altijd behandeld te worden, in enkele gevallen gaat fantoompijn vanzelf weg.
Er is geen pasklare behandeling voor fantoompijn. Er zijn verschillende behandelingen die zich richten op de prikkeloverdracht van de zenuwen in de hersenen.

Over fantoompijn

Fantoompijn is pijn die gevoeld wordt vanuit een geamputeerd lichaamsdeel. Fantoom betekent letterlijk 'spook' of 'hersenschim'. Bij fantoompijn is er sprake van pijn vanuit een lichaamsdeel wat er in werkelijkheid niet meer is. Fantoompijn komt vaak voor: van alle mensen die een amputatie hebben ondergaan, heeft 50 tot 85% last (gehad) van deze vorm van pijn. Vooral direct na de amputatie hebben veel mensen last van fantoompijn, maar de pijn kan ook pas jaren later optreden. Hoewel mensen onbegrip vanuit de omgeving ervaren, is fantoompijn een wetenschappelijk aangetoond fenomeen.

Fantoompijn lijkt op fantoomgevoel. In tegenstelling tot bij fantoompijn zijn er bij fantoomgevoelens geen pijnklachten. Bij fantoomgevoel wordt het ledemaat nog steeds ervaren als aanwezig, waardoor kou of warmte nog gevoeld wordt. Fantoomgevoel hoeft niet vervelend te zijn.

Soorten fantoompijn

Er zijn verschillende soorten fantoompijn:

Rigide fantoompijn. Bij deze vorm is er sprake van het gevoel van een verkramping
Fantoompijn met dislocatie. Bij deze vorm voelt het alsof het geamputeerde ledemaat ingekort of verleng is. Bij een been kan daarbij het gevoel ontstaan dat de voet van het geamputeerde been hoger zit dan bij het gezonde been.
Psychische fantoompijn. Bij deze vorm van fantoompijn wordt pijn elke keer opnieuw beleefd als er zich een situatie voordoet die voor de amputatie pijnlijk was. Alsof het lichaam zich herinnert hoe de pijn was en deze opnieuw ervaart.

Soorten fantoompijn

Er zijn verschillende soorten fantoompijn:

Rigide fantoompijn. Bij deze vorm is er sprake van het gevoel van een verkramping
Fantoompijn met dislocatie. Bij deze vorm voelt het alsof het geamputeerde ledemaat ingekort of verleng is. Bij een been kan daarbij het gevoel ontstaan dat de voet van het geamputeerde been hoger zit dan bij het gezonde been.
Psychische fantoompijn. Bij deze vorm van fantoompijn wordt pijn elke keer opnieuw beleefd als er zich een situatie voordoet die voor de amputatie pijnlijk was. Alsof het lichaam zich herinnert hoe de pijn was en deze opnieuw ervaart.

Oorzaak van fantoompijn

De oorzaak van fantoompijn is niet duidelijk. Er zijn verschillende theorieën die het ontstaan van fantoompijn proberen te verklaren:

Doorgesneden zenuwen. Op de plaats van de amputatie worden zenuwen doorgesneden. Het zou kunnen dat die zenuwen nog steeds 'denken' dat ze prikkels door moeten geven aan het lichaamsdeel wat ze altijd bedienden.
Pijngeheugen. Er wordt gedacht dat er in het geheugen een herinnering opgeslagen wordt van een pijnervaring. Je herinnert je dan als het ware de oude pijn van toen het lichaamsdeel er nog was.
Reorganisatieprobleem in de hersenen. Elk ledemaat wordt aangestuurd door een bepaald groepje cellen in de hersenen. Bij amputatie wordt dit groepje cellen extra gevoelig. Als omliggende cellen in de hersenen dan een prikkel krijgen, kan deze ook binnenkomen bij het groepje cellen van het geamputeerde lichaamsdeel. Deze kan dan het pijnsignaal afgeven.

De oorzaak van fantoompijn is niet duidelijk. Er zijn verschillende theorieën die het ontstaan van fantoompijn proberen te verklaren:

Doorgesneden zenuwen. Op de plaats van de amputatie worden zenuwen doorgesneden. Het zou kunnen dat die zenuwen nog steeds 'denken' dat ze prikkels door moeten geven aan het lichaamsdeel wat ze altijd bedienden.
Pijngeheugen. Er wordt gedacht dat er in het geheugen een herinnering opgeslagen wordt van een pijnervaring. Je herinnert je dan als het ware de oude pijn van toen het lichaamsdeel er nog was.
Reorganisatieprobleem in de hersenen. Elk ledemaat wordt aangestuurd door een bepaald groepje cellen in de hersenen. Bij amputatie wordt dit groepje cellen extra gevoelig. Als omliggende cellen in de hersenen dan een prikkel krijgen, kan deze ook binnenkomen bij het groepje cellen van het geamputeerde lichaamsdeel. Deze kan dan het pijnsignaal afgeven.

Symptomen van fantoompijn

Pijn bij fantoompijn kan continu aanwezig zijn, maar het kan ook zijn dat de pijn in aanvallen komt of uitgelokt wordt door een bepaalde prikkel (psychologische fantoompijn). Pijn bij fantoompijn wordt omschreven als:

Brandende pijn
Schietende pijn
Stekende pijn
Krampende pijn

Vaak zijn er pijnvrije periodes aanwezig. Hoe vaak de fantoompijn optreedt verschilt. Aanvallen van fantoompijn kunnen dagelijks, wekelijks of maandelijks voorkomen. Een aanval kan een paar minuten duren, maar ook uren.