Posttraumatische Stressstoornis (PTSS)

Een posttraumatische stressstoornis (PTSS) is de verzamelnaam voor een groep klachten die kunnen ontstaan na het meemaken van een of meerdere schokkende, traumatische gebeurtenis(sen). Trauma’s kunnen lichamelijk of geestelijk zijn. PTSS is een stoornis die ontstaat na een psychisch trauma dat je niet goed kunt verwerken. Hierdoor houd je lang lichamelijke en psychische stressklachten na het trauma.

Acute en chronische PTSS

Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute en chronische PTSS. Je hebt acute PTSS als je klachten één maand aanhouden. Het wordt chronische PTSS genoemd als je klachten langer dan drie maanden aanhouden.

Complexe PTSS

Iemand met complexe PTSS heeft zwaardere symptomen dan iemand met klassieke PTSS. Vaak ontstaat complexe PTSS als je traumatische gebeurtenissen op jonge leeftijd hebt meegemaakt. Ook kan het ontstaan na langdurige traumatische gebeurtenissen. Er wordt in de diagnose geen onderscheid gemaakt tussen klassieke en complexe PTSS.

PTSS begint altijd bij een schokkende, traumatische gebeurtenis. Centraal bij PTSS staat dat je je machteloos en hulpeloos voelt: dat alle gevoel van veiligheid en zekerheid bij je weggenomen lijkt te zijn. PTSS treedt vaak meteen na een traumatische gebeurtenis op, maar dat hoeft niet altijd. Soms kan het jaren duren voor je er last van krijgt.

Traumatische gebeurtenissen die PTSS kunnen veroorzaken zijn bijvoorbeeld ervaringen met:

• De dood of ernstige verwonding
• Geweld
• Ernstige ongelukken
• Natuurrampen
• Oorlog

Ongeveer tien procent van de mensen die een trauma meemaken, krijgt te maken met een PTSS. Waarom dat zo is, is niet helemaal duidelijk. Wel is het bekend dat de gebeurtenis zelf van grote invloed is op het wel of niet ontstaan van PTSS. Sommige trauma’s geven meer kans op PTSS dan andere. Dit ligt bijvoorbeeld aan het soort gebeurtenis, de duur van de gebeurtenis en de ernst van de gebeurtenis.

Daarnaast heb je een hogere kans op PTSS als je eerder een schokkende ervaring hebt meegemaakt of als je zelf depressief bent geweest of een andere psychische stoornis hebt (gehad). Andere factoren die de kans op PTSS beïnvloeden zijn:

• Erfelijkheid
• De opvang na het trauma
• Opvoeding

Mensen met PTSS hebben vaak flashbacks en herinneringen aan het trauma. Deze spelen zich steeds opnieuw af in hun hoofd en kunnen onverwachts opduiken. Tijdens deze gedachten hebben ze soms last van hartkloppingen, zweten, trillen en ademhalingsproblemen. Ook hebben ze vaak nachtmerries over het trauma.

Andere veel voorkomende symptomen van PTSS zijn:

• Veranderingen in cognities en stemmingen, zoals geheugenproblemen en het zich vervreemd voelen van andere mensen.
• Negatieve emoties, zoals agressiviteit, depressieve buien, schuldgevoel, schaamtegevoel, of het gevoel minderwaardig te zijn.
• Verminderende interesse, waardoor iemand minder zin heeft in bepaalde activiteiten en soms ook minder meedoet met bepaalde activiteiten.
• Verhoogde spanning en reactiviteit, waaronder prikkelbaarheid, onredelijke woede-uitbarstingen, snel en heftig schrikken, concentratieproblemen, slecht slapen en het opzoeken van gevaarlijke situaties.
• Dissociatie (in sommige gevallen), wat betekent dat iemand bijvoorbeeld het gevoel heeft buiten zichzelf te staan.

Vaak vermijden mensen met PTSS dingen, plekken, mensen en herinneringen die te maken hebben met hun trauma. Het komt ook voor dat mensen met PTSS alcohol, medicijnen of drugs gaan gebruiken.

Lichamelijke symptomen PTSS

Er zijn ook lichamelijke symptomen die gepaard gaan met PTSS. Zoals hiervoor beschreven, kunnen mensen met PTSS bijvoorbeeld hartkloppingen krijgen als ze terugdenken aan het trauma. Andere lichamelijke symptomen zijn:

• Gespannen spieren
• Hoofdpijn
• Lage rugpijn
• Misselijkheid
• Spierpijn

Veel mensen hebben na een traumatische gebeurtenis symptomen van PTSS. Vaak verdwijnen deze symptomen vanzelf weer. Er wordt pas gesproken van PTSS als de klachten langer dan een maand aanhouden en het functioneren beperken.