Wat zegt de kleur van urine over je gezondheid?

Urine is samengesteld uit water, ureum en zouten. Als je weinig gedronken of veel getranspireerd hebt, is het vochtpercentage in je urine laag. Hierdoor kan je urine donkerder van kleur zijn dan normaal. Je ochtendurine is ook altijd geconcentreerder, omdat je ’s nachts nauwelijks vocht tot je neemt, maar wel zweet. Hier tegenover staat dat als je juist heel veel drinkt je urine lichter kleurt dan normaal.

Troebele urine kan onschuldig zijn, maar ook wijzen op een aandoening. Je urine kan troebel worden door de aanwezigheid van zoutkristallen van urinezuur of fosforzuur. Deze kristallen kunnen ontstaan door te weinig vochtinname, afkoelen van de urine of het eten van bepaalde producten. In dat geval is het ongevaarlijk. Troebele urine kan echter ook een teken zijn van een blaasontsteking. Witte bloedcellen en pus zijn dan in je urine uitgescheiden. Andere symptomen waaraan je een blaasontsteking kunt herkennen zijn jeuk, branderigheid en pijn bij het plassen. Blijf niet te lang met deze klachten rondlopen, maar raadpleeg tijdig je huisarts.

Eén van de belangrijkste functies van je nieren is het filteren afvalstoffen uit het bloed. Schuimende urine is een teken dat de nierfilters niet goed meer werken. Hierdoor kunnen via de kapotte nierfilters bloedcellen en eiwitmoleculen naar je urine lekken. Andere verschijnselen die kunnen duiden op niet-werkende nierfilters zijn opgezwollen gezicht, benen en voeten, verlies van eetlust en kortademigheid. Bij aanhoudende schuimende urine is het verstandig om contact met je huisarts op te nemen.

Door een teveel aan zouten in je urine, kan je urine wit kleuren. Ook kan een lekkage tussen het lymfestelsel en urinewegen hiervan de oorzaak zijn. In principe is witte urine onschuldig, maar het kan wel een jeukend en irriterend gevoel geven bij plassen. Soms kunnen wel nierstenen ontstaan.

Deze kleur van je urine kan wijzen op beginnende nierstenen. Als je urine te veel zouten bevat, kunnen deze zouten neerslaan in de vorm van kristallen. Door ophoping van deze kristallen kunnen nierstenen ontstaan. Vaak beginnen ze als microscopisch klein gruis dat in de urine terug te vinden is. Nierstenen worden meestal niet groter dan vijf millimeter en je plast ze vanzelf uit. Als aanleg hebt voor het krijgen van nierstenen, is het belangrijk om voldoende te blijven drinken. Het liefst iets meer dan normaal, tussen de twee en drie liter. Een ander trucje is om citroensap aan je drinken toe te voegen. Dit maakt je urine zuurder en daardoor hebben kristallen minder kans om samen te klonteren.

Als je urine bruinrood van kleur is, kan dit een teken zijn van een leverontsteking. Je darmen geven een bruine galkleurstof – ook wel  urobiline genoemd - af aan je lever. Als je lever ontstoken is, kan hij de urobiline niet goed verwerken. Je nieren scheiden daarom deze stof af en daardoor komt het in je urine terecht. Is je urine meer donkerbruin van kleur? Dan kan dit duiden op hepatitis of een afsluiting van de galwegen. Verder kan een (anus)fistel er ook voor zorgen dat je bruin plast. De fistel verbindt je urinebuis en endeldarm aan elkaar, waardoor ontlasting zich met urine vermengt.  

Deze urinekleur komt nauwelijks voor, alleen bij specifieke aandoeningen. Bij huidkankerpatiënten kan de urine zwart kleuren door uitscheiding  van het organische huidpigment melanine. Ook mensen met de stofwisselingsziekte ochronose vinden wel eens een zwart plasje in de wc-pot. In dat geval wordt de kleurstof alkapton uitgescheiden. Deze kleurstof kan er ook voor zorgen dat bindweefsel, het kraakbeen en de huid een zwarte kleur krijgt.

Het is echt waar: het eten van rode bietjes en rode kool kan zorgen voor rode urine. Maar ook bloed kan zorgen dat de urine rood kleurt. Bloed plassen kan meerdere oorzaken hebben, uiteenlopend van onschuldig tot zeer ernstig. In de categorie onschuldig valt het beetje menstruatiebloed dat in je plas achterblijft. Ernstiger oorzaken zijn: sikkelcelziekte, blaasontsteking of een nieraandoening als nierstenen, cyste of tumor. Als je urine langere tijd bloed bevat, is het verstandig om contact met je huisarts op te nemen.

Paarse urine kan duiden op de stofwisselingsziekte poryfyrie. Het lichaam maakt porfyrinen aan om hemoglobine, het rode pigment in het bloed, te kunnen maken. Bij porfyrie wordt de omzetting naar hemoglobine geblokkeerd en hopen ze zich op in het lichaam.