Sjögren syndroom

In het kort:

• Bij het Sjögren syndroom zijn vooral de traan- en speekselklier chronisch ontstoken.
• Het is een autoimmuunziekte en valt onder de reumatische aandoeningen.
• Het Sjögren syndroom wordt ook wel het syndroom van Sjögren, ziekte van Sjögren of morbus Sjögren genoemd.
• Het syndroom wordt veroorzaakt door een reactie van je eigen immuunsysteem. Het is niet duidelijk of het een erfelijke ziekte is of waarom deze reactie plaatsvindt.
• De meest voorkomende symptomen van het Sjögren syndroom zijn droge ogen, een droge mond en vermoeidheid.
• De diagnose wordt gesteld door middel van het klachtenpatroon, lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek.
• De klachten van het syndroom van Sjögren kunnen goed behandeld worden.

Het Sjögren syndroom is een aandoening waarbij de klieren in je slijmvliezen chronisch ontstoken zijn. Deze ontstekingen leiden tot droge slijmvliezen, met name in je ogen en mond. Synoniemen voor het Sjögren syndroom zijn Syndroom van Sjögren, Ziekte van Sjögren, Morbus Sjögren en sicca syndroom. Het syndroom van Sjögren komt ongeveer tien keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en begint meestal op een leeftijd tussen de dertig en de zestig jaar.

Het Sjögren syndroom is een auto-immuunziekte. Dat wil zeggen dat de aandoening wordt veroorzaakt doordat je afweersysteem zich tegen je eigen lichaam keert. Bij het Sjögren syndroom zijn meerdere weefsels in het lichaam aangedaan, met name exocriene klieren. Exocriene klieren zijn klieren die vocht en andere stoffen naar buiten het lichaam afvoeren, bijvoorbeeld traanklieren. Wanneer afweercellen in weefsel doordringen kunnen deze een ontsteking veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren in een traanklier. Hierdoor maakt de traanklier minder tranen aan, wat droge ogen veroorzaakt. Wanneer een ontsteking ontstaat in de speekselklieren ontstaat er een droge mond.

Verder valt het syndroom onder de groep reumatische aandoeningen. Wanneer je alleen het Sjögren syndroom hebt, spreek je van de primaire vorm van de aandoening. Als het syndroom gepaard gaat met één of meer andere reumatische aandoeningen, zoals reumatoïde artritis of systemische lupus erythematodes, spreek je van de secundaire vorm. Auto-immuunziekten komen vaak met meerdere ziekten tegelijk voor.

Het is bekend dat het Sjögren syndroom een auto-immuunziekte is. Het wordt dus veroorzaakt door een abnormale reactie van je immuunsysteem op je eigen lichaam. Waarom dit bij sommige mensen gebeurt, is onduidelijk. Ook of de ziekte erfelijk is, is nog niet duidelijk. Mogelijk speelt de aanwezigheid van bepaalde virussen een rol speelt bij het ontstaan van het syndroom

Het syndroom van Sjögren gaat gepaard met een grote hoeveelheid symptomen. Droge ogen en een droge mond staan hierbij op de voorgrond. Deze klachten worden ook wel sicca klachten genoemd (sicca betekent droog in het Latijn). Een derde algemeen symptoom is vermoeidheid. Hieronder meer over de algemene symptomen van het syndroom van Sjögren:

• Droge ogen: ontstoken traanklieren produceren minder traanvocht waardoor je ogen droog worden. Dit veroorzaakt jeuk, irritatie, pijn en het gevoel dat er een zandkorrel in je oog zit. Je ogen raken ook sneller geïrriteerd door droge lucht, airconditioning, sigarettenrook en fel licht.
• Droge mond: ontstoken speekselklieren maken minder speeksel aan. Hierdoor heb je een droge mond en bijkomende klachten zoals droge lippen en moeite met kauwen, slikken en spreken. Ook tandbederf en schimmelinfecties in de mond komen vaker voor. Je speekselklieren kunnen door de ontsteking vergroot zijn en als knobbels voelbaar zijn langs je kaaklijn.
• Vermoeidheid: de oorzaak van de extreme vermoeidheid die met syndroom gepaard gaat, is niet geheel duidelijk.

Overige klachten bij het syndroom van Sjögren zijn:

• Droge en geïrriteerde keel en hoesten
• Kortademigheid
• Verminderde smaak en reuk
• Brandend maagzuur
• Droge huid
• Droge vagina
• Spierpijn
• Gewrichtspijn
• Fenomeen van Raynaud (vaataandoening waarbij de bloedstroom beperkt wordt)
• Sclerodermie (reumatische aandoening waarbij bindweefsel dikker wordt)
• Blaasontstekingen
• Gevoelsstoornissen, met name aan de voetzolen

Daarnaast kunnen ook de lever, de nieren en de longen van mensen met het Sjögren syndroom minder goed gaan werken.

De primaire vorm van het syndroom van Sjögren gaat gepaard met een hogere kans op het krijgen van non-Hodgkin lymfoom.

De diagnose van het syndroom van Sjögren wordt gesteld op basis van het klachtenpatroon, lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek. Met speciale papierstrookjes die in je oog worden geplaatst, kan de hoeveelheid traanvocht worden gemeten om te bepalen of de productie hiervan voldoende is. Dit heet de Schirmertest. Ook kan er een biopt van een speekselklier worden genomen om onder de microscoop te onderzoeken. Met behulp van bloedonderzoek wordt bekeken of er bepaalde antistoffen in je bloed aanwezig zijn.