De meeste ziekten ontstaan door een combinatie van genen, leefstijl en omgevingsfactoren. Het is hierdoor lastig om te voorspellen of je een bepaalde ziekte uiteindelijk krijgt of niet. Zo kunnen verschillende soorten kanker bijvoorbeeld erfelijk zijn: er zijn genen bekend die een verhoogd risico geven op kanker. Toch krijgt niet iedereen met dit gen uiteindelijk kanker; dat is afhankelijk van meerdere factoren.
Een aantal aandoeningen waarbij erfelijkheid ook een rol kan spelen, zijn hart- en vaatziekten, diabetes en dementie.
Hart- en vaatziekten
Bij een aantal hart- en vaatziekten en hartritmestoornissen speelt erfelijke aanleg een rol. Dit is met name het geval wanneer meerdere familieleden voor hun 65e te maken krijgen met (een) hart- of vaatziekte(n). Het is goed om alert te zijn als één van je ouders of je broer of zus op jonge leeftijd een hartaandoening heeft gekregen. Met een preventief medisch onderzoek kun je achterhalen in hoeverre jij ook risico loopt om deze aandoening te krijgen.
Bepaalde vormen van kanker
Bij ongeveer 5% van alle kankersoorten is aantoonbare erfelijkheid de belangrijkste oorzaak. Vaak is het echter een combinatie van verschillende factoren. Kankersoorten waarvan bekend is dat erfelijke aanleg van invloed kan zijn, zijn onder andere:
Diabetes
Ook bij het krijgen van diabetes speelt erfelijkheid een rol. De invloed van erfelijkheid is groter bij diabetes type 2 dan bij type 1. Als diabetes type 2 voorkomt in je familie, heb je zelf een grotere kans om het ook te krijgen. Je levensstijl, met name overgewicht en te weinig bewegen, speelt hier een grote rol in. Zelfs als diabetes type 2 in de familie voorkomt, kun je de kans op het zelf krijgen van de ziekte met de helft verkleinen door gezonder te leven.
Bij diabetes type 1 speelt erfelijkheid een veel kleinere rol. Het is nog niet bekend wat je zelf kunt doen om diabetes type 1 te voorkomen.
Dementie
Meestal is dementie niet erfelijk, maar als de dementie al voor je 65e begint, is er een kans dat erfelijkheid wel een rol speelt. Als dementie op jonge leeftijd binnen een familie vaker voorkomt, kan er sprake zijn van dominant overerfbare dementie. In dat geval wordt de dementie veroorzaakt door één specifiek gen. Kinderen van ouders met deze vorm van dementie, hebben 50% kans om zelf ook dementie te krijgen.