Gele-koortsvaccinatie en andere tropische-muggenziektes

Gele koorts is een ziekte die wordt veroorzaakt door een virus en kan worden overgedragen door een mug. De ziekte komt met name in Afrika en Zuid-Amerika voor. De mug die de ziekte kan overdragen, leeft ook in Azië, maar daar komt het virus niet voor. Nadat je gestoken bent door een besmette mug, duurt het 2 tot 9 dagen voordat je ziek wordt. Klachten die je kunt krijgen zijn koorts, hoofdpijn, spierpijn, duizeligheid, misselijkheid en braken. Als de ziekte heftig verloopt, kun je ook last krijgen van geelzucht (huid en oogwit worden geel) en bloedingen. Ongeveer 1 op de 10 mensen overlijdt aan de ziekte.

Omdat de mug die gele koorts kan overbrengen in meer landen leeft dan waar de ziekte voorkomt, is de gele-koortsvaccinatie soms verplicht. Op die manier wordt voorkomen dat besmette mensen de ziekte meebrengen naar deze landen, waarna het zich zou kunnen verspreiden via de mug. Of deze verplichting voor jouw vakantieland geldt kun je bijvoorbeeld zien op de website van Thuisvaccinatie.

Nadat je bent gevaccineerd tegen gele koorts, duurt het ongeveer 10 dagen voordat je een goede bescherming hebt opgebouwd. In tegenstelling tot de meeste vaccinaties bestaat de gele koortsvaccinatie uit een levend verzwakt virus. Hierdoor bestaat er een grotere kans dat je last krijgt van bijwerkingen zoals koorts. Ondanks dat wegen de voordelen van het vaccineren op tegen de kleine kans op bijwerkingen.

Naast gele koorts zijn er een aantal andere infectieziektes die door (tropische) muggen kunnen worden overgedragen.

Malaria: geen vaccinatie, wel malariapillen

Malaria wordt veroorzaakt door een parasiet die wordt overgebracht bij een beet van een besmette vrouwtjesmug. Er zijn verschillende soorten malariaparasieten. De ene veroorzaakt een ernstiger ziektebeeld dan de andere. Er is nog geen vaccinatie beschikbaar die je beschermt tegen malariaparasieten. Wel wordt er veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.

Als je wordt gestoken door een geïnfecteerde malariamug, duurt het ten minste 7 dagen voordat je klachten krijgt. Afhankelijk van het type parasiet en of je wel of geen malariapillen hebt gebruikt, kan het zelfs maanden of jaren duren voordat de ziekte tot uiting komt. Vermeld het daarom altijd als je in de tropen bent geweest wanneer je met koorts naar een dokter gaat. De dokter kan dan met een bloedtest nagaan of je malaria hebt opgelopen.

De klachten die malaria veroorzaakt, zijn zeer uiteenlopend. De meeste mensen krijgen koorts en andere griepachtige verschijnselen zoals koude rillingen, hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid, braken en diarree.

Malaria voorkomen en behandelen

Malaria kan in principe, mits je op tijd bent, goed worden behandeld. Bepaalde mensen hebben een grotere kans op een zeer ernstig beloop van de ziekte. Daarom wordt er bijvoorbeeld voor jonge kinderen onder de 5 jaar en zwangere vrouwen geadviseerd om malariagebied te vermijden.

Je kunt het risico op malaria verkleinen door je goed te beschermen tegen muggen. Dit kan door middel van:

• het dragen van bedekkende kleding;
• je onbedekte lichaamsdelen goed in te smeren met een middel dat DEET of Icaridin bevat (dit weert muggen af);
• te slapen onder een geïmpregneerde klamboe of in een mugvrije kamer.

In sommige gebieden is het risico op malaria dusdanig hoog dat er wordt geadviseerd preventief malariapillen te nemen. Er zijn verschillende soorten malariapillen die je kunt nemen om het risico op malaria te verkleinen. Ook is er een noodbehandeling met malariapillen beschikbaar in het geval van besmetting. Bespreek met een arts wat de mogelijkheden zijn.

Dengue, chikungunya en zika

Dengue, chikungunya en zika zijn ziektes die worden overgedragen door muggen en worden veroorzaakt door een virus. Bij alledrie de ziektes kun je last krijgen van griepachtige symptomen. Alleen in zeldzame gevallen kennen de ziektes een ernstig beloop.

Voor dengue, chikungunya en zika bestaat geen vaccinatie of behandeling. Wanneer je zo ziek bent dan je in het ziekenhuis moet worden opgenomen, bestaat de behandeling vooral uit ondersteuning zoals het toedienen van vocht. Je lichaam moet op eigen kracht herstellen.

Het is belangrijk je goed te beschermen tegen muggen om deze ziektes te voorkomen. Mensen die ooit dengue hebben gehad, hebben namelijk een grotere kans op ernstig beloop als ze nog een keer besmet raken met een ander type van het denguevirus.

Daarnaast is het voor zwangere vrouwen of stellen met een zwangerschapswens goed om bewust te zijn van de risico’s van het afreizen naar landen waar de zika-mug voorkomt. Lees hierover meer op de pagina Reisvaccinaties voor kinderen en zwangeren.