Diarree

In het kort:

• Diarree is waterige ontlasting die vaak moeilijk op te houden is.
• Vaak treden ook klachten als buikkrampen, winderigheid of misselijkheid op.
• We onderscheiden acute diarree en chronische diarree.
• Oorzaken van acute diarree zijn bijvoorbeeld voedselvergiftiging en buikgriep, bij chronische diarree is er vaak een onderliggende darmaandoening zoals het prikkelbare darmsyndroom.
• Een gevaar bij diarree is uitdroging.
• Drink daarom voldoende, minstens twee tot drie liter per dag.
• Let ook op wat je eet: begin na diarree voorzichtig weer te eten als je trek hebt en eet vezelrijk.
• Je kunt bij diarree het medicijn loperamide gebruiken om de ontlasting steviger te maken.

Diarree is een op het oog onschuldige, maar vervelende aandoening waarbij te weinig water uit de ontlasting onttrokken is. Dat is een taak van de darmen. Bij een normale stoelgang wordt de voedselbrij langzaam door de darmen geloodst en wordt hieraan vocht onttrokken. Je hebt dan normale ontlasting. Als de darmen om de een of andere reden niet goed werken, blijft er te veel water in de behoefte zitten, waardoor je buikloop krijgt. Het tegenovergestelde van diarree is verstopping, in dat geval onttrekken de darmen teveel water aan de voedselbrij.

Acute en chronische, langdurige diarree 

Diarree kan acuut of chronisch zijn. Als je last hebt van acute diarree, dan gaan de klachten meestal binnen een paar dagen vanzelf over. Bij chronische diarree houden de klachten minstens twee weken aan. Bij langdurige diarree bestaat dan het gevaar dat je uitdroogt of te veel zout verliest. Vooral jonge kinderen, maar ook bejaarden, moeten bij diarree oppassen voor uitdrogingsverschijnselen. Omdat zij zeer gevoelig zijn voor vochtverlies, kan diarree bij hen snel tot uitdroging leiden. Deze, vooral voor kinderen, gevaarlijke situatie kan worden voorkomen door veel te drinken. Als regel geldt dat een glas vocht per ontlasting moet worden gedronken. Bij zeer ernstige diarree kan het gebruik van een ORS-preparaat aangeraden worden. Een goede maat om te kijken of je voldoende vocht binnenkrijgt, is kijken of je urine helder en kleurloos is.

Diarree kan verschillende oorzaken hebben. Hieronder worden deze besproken: 

Oorzaken van acute diarree 

De meest voorkomende oorzaak van acute diarree is een infectie van het maag-darmstelsel, zoals bij voedselvergiftiging (door eten van bedorven of verkeerd bereid voedsel) of buikgriep. In het buitenland is de kans hierop groter, omdat de hygiëne soms minder is dan thuis en er andere virussen, bacteriën en parasieten dan thuis de kop op steken. Als je tijdens je reis of direct na last hebt van diarree, dan wordt dit reizigersdiarree genoemd.

Een bacteriële of virale infectie in het maag-darmkanaal zorgt voor te veel vocht in je darmen. Je lichaam scheidt dan als reactie overvloedig water af om deze ziektekiemen en giftige stoffen weg te spoelen. Hierom is het niet goed om 'stoppende' middelen te nemen bij diarree, want het kan zijn dat je daarmee giffen binnenhoudt die je lichaam liever kwijt is.

Ook stress kan tot acute diarree leiden. Door de nervositeit worden de darmen te veel gestimuleerd. De voedselbrij gaat dan te snel door je darmen, waardoor er niet voldoende water kan worden onttrokken.

Tot slot kan waterige ontlasting ook een uiting van een ernstigere aandoening zijn, zoals:  

• Dysenterie.
• Cholera.
• Buiktyfus.

Oorzaken chronische diarree 

Chronische diarree wordt meestal veroorzaakt door een onderliggende aandoening, zoals het prikkelbare darm syndroom of de ziekte van Crohn. Bij het prikkelbare darm syndroom is je dikke darm extra gevoelig en trekt hij onregelmatig samen, terwijl bij de ziekte van Crohn een darmontsteking de boosdoener is. Ook een voedselallergie of -intolerantie, of een hoge consumptie van zoetstoffen, cafeïne of suiker kan chronisch waterdunne ontlasting veroorzaken. 

Diarree gaat vaak gepaard met buikkrampen, misselijkheid en winderigheid. Als je langer dan twee dagen diarree hebt, moet je een arts waarschuwen. Bij langdurige diarree bestaat ook het gevaar dat je uitdroogt.

Overigens kunnen door diarrree sommige medicijnen minder goed of helemaal niet werken. Hierbij moet je bijvoorbeeld denken aan de anticonceptiepil. 

Het is moeilijk om te bepalen wanneer er sprake is van diarree bij een baby. De ontlasting is soms namelijk al erg dun. Toch zijn er een aantal kenmerken die kunnen wijzen op diarree:

• De baby poept meer dan vijf keer op een dag.
• De ontlasting ruikt anders en ziet er anders uit dan normaal.
• Als de baby nieuw voedsel heeft gegeten kan dit ook de oorzaak zijn van de verandering van de kleur van de ontlasting.
• De darmpjes zijn geprikkeld, dit merk je aan winderigheid.
• De ontlasting is dun en waterig.

De diarree kan verschillende oorzaken hebben, maar het is van belang de gezondheid van je baby goed in de gaten te houden in verband met de kans op uitdroging. Zorg dat je baby genoeg drinkt, let goed op de algehele hygiëne, omdat diarree zeer besmettelijk kan zijn en ga goed met de voeding om. Gebruik bijvoorbeeld schoon keukengerei. Het is verstandig altijd even de huisarts raad te plegen, zodat deze op de hoogte is en eventueel een middeltje kan voorschrijven.

Als je diarree hebt, is vaak je eetlust ook iets verminderd. In ieder geval is het belangrijk om in dat geval voldoende te blijven drinken, minstens twee tot drie liter per dag. Zodra je weer trek hebt, kun je weer geleidelijk eten waar je zin in hebt. In plaats van het aloude advies beschuit en kopje thee kun je ook gewoon een bruine boterham met kaas en een glas melk nemen. Een speciaal dieet is dus niet nodig, al is het wel verstandig om vezelrijk te eten. Vezels werken als een soort spons en dikken de ontlasting. Voedingsmiddelen die veel vezels bevatten zijn bijvoorbeeld aardappels, volkorenpasta, zilverliesrijst, volkorenbrood, roggebrood en peulvruchten. 

Heb je naast diarree ook hevige buikkrampen? Begin dan niet meteen met normale porties, maar eet iets minder. Wanneer er iets in je maag komt, worden je darmen ook automatisch geprikkeld. Dit kan weer een golf van diarree veroorzaken. Je maag en darmen zijn nog gevoelig en moeten daarom weer wennen aan vast voedsel.  

Meer weten over diarree? Lees dan ook het dossier 'Diarreeklachten: wat te doen tegen diarree, buikkrampen en winderigheid?'.