Leptineresistentie: wat is het en hoe beïnvloedt het je eetlust?

Het menselijk lichaam bestaat uit een verzameling van losse systemen die met elkaar communiceren. Deze communicatie wordt mogelijk gemaakt door onze hormonen. Toen het leptinehormoon in 1995 werd ontdekt, werd er steeds meer bekend over hoe dit hormoon overgewicht kan veroorzaken (of juist kan voorkomen).

Leptine wordt aangemaakt door je vetcellen, om het lichaam het signaal te geven dat je genoeg hebt gegeten. Leptine werkt in op de cellen in het brein en reguleert hongergevoel, je energieniveau en hoeveel lichaamsvet er verbrand mag worden. Daarom is het hormoon zeer belangrijk om een gezond gewicht te krijgen en te behouden. 

Mensen met overgewicht maken veel leptine aan. Omdat er genoeg vetreserves zijn, produceren de vetcellen veel leptine. Dit doen ze om aan te geven dat ze vol zitten, zodat je niet dikker wordt. Leptine is dus vergelijkbaar met een natuurlijke beveiliging om overgewicht te voorkomen. Daarom heeft het leptinehormoon zijn naam te danken aan het Griekse woord ‘leptos’, dat staat voor ‘dun’. 

Leptine wordt ook vaak in verband gebracht met het jojo-effect (gewichtstoename na het volgen van een dieet). Hoewel het jojo-effect niet compleet te wijten is aan een verstoorde leptinebalans, heeft het hormoon er wel een sterke invloed op. 

Leptineresistentie is een situatie waarbij de hersenen niet meer goed luisteren naar leptine. Mensen met overgewicht hebben langdurig te veel leptine geproduceerd. Hierdoor zijn de hersenen een beetje ‘doof’ geworden voor leptine. Dit is vergelijkbaar met de situatie waarbij een koffiedrinker steeds meer koffie nodig heeft om hetzelfde effect te krijgen. 

Leptineresistentie ontstaat meestal door overgewicht. Andere factoren die op lange termijn leptineresistentie kunnen veroorzaken zijn: 

• het eten van te veel fructose
• een tekort aan vezels
• weinig lichamelijke beweging
• slechte nachtrust
• veel stress in combinatie met buikvet

Leptineresistentie ontwikkelt zich langzaam en bij de meeste mensen vallen de symptomen (grote eetlust, weinig energie en het aankomen in gewicht) niet op.

Gevolgen van leptineresistentie zijn:

• Grotere eetlust. Je hongergevoel neemt toe, waardoor je meer gaat eten. 
• Meer vetopslag. Je lichaam doet zuinig met vetreserves, waardoor je moeizaam afvalt. 
• Minder energie. Je hersenen krijgen de leptinesignalen niet goed door en gaan zuiniger met energie om.

Mensen met leptineresistentie hebben meer moeite met afvallen. Het is een vicieuze cirkel, omdat leptineresistentie voor overgewicht zorgt en overgewicht weer voor leptineresistentie zorgt.

Leptineresistentie kan leiden tot de onprettige situatie waarbij je blijft dooreten terwijl je eigenlijk al vol zit, de motivatie om te bewegen ontbreekt en het afvallen niet wil lukken.

Het leptinehormoon is dus belangrijk bij het krijgen en behouden van een slank en gezond lichaam. Met de onderstaande tips kun je leptineresistentie voorkomen en op lange termijn ook helemaal genezen.

1. Val gezond af

Overgewicht is één van de oorzaken van leptineresistentie (en leptineresistentie is weer de oorzaak van overgewicht). Het is daarom belangrijk dat je afvalt naar een gezond gewicht door voeding met een hoge voedingswaarde te eten.

Ongezonde crashdiëten die snel resultaat beloven kunnen het leptinehormoon verder uit balans brengen. Dit kan leiden tot de onaangename situatie waarbij je last krijgt van het jojo-effect na het volgen van een dieet.

2. Slaap voldoende

Door slaaptekort stijgt je eetlust. Dit komt omdat je lichaam na een paar nachtjes slecht slapen meer ghreline en cortisol aanmaakt. Hoge cortisolwaardes zijn gelinkt aan meer buikvet tussen de organen, meer trek in suikers en een lagere weerstand. Door voldoende te slapen hou je cortisol en ghreline in balans. Een goede nachtrust heeft bovendien een gunstig effect op de werking van het leptinehormoon.

3. Beperk fructose

Fructose (fruitsuiker) kan de werking van leptine tegengaan, waardoor je eetlust niet wordt onderdrukt en je waarschijnlijk meer gaat eten. Dit is waarom je na het avondeten nog ruimte hebt voor een fruitig toetje, maar geen trek meer hebt in iets hartigs.

Fruit bevat fructose, maar heeft door de aanwezigheid van vezels een milder effect op leptineresistentie. Eet daarom fruit (maar wel mate mate). Fructose kan namelijk niet direct worden gebruikt door het lichaam. De lever moet fructose eerst omzetten naar glucose. Als je meerdere stukken fruit tegelijk eet, ontstaat de kans dat de lever een deel van de fructose niet kan omzetten waardoor het overschot wordt opgeslagen als lichaamsvet.

Kant-en-klare producten bevatten meer fructose en minder vezels. Vermijd daarom zoveel mogelijk fructose uit kant-en-klare voeding. Fructose kan verschuild gaan onder de namen:

• fructosestroop
• hFCS
• high Fructose Corn Syrup
• maisstroop
• vruchtenstroop

In vruchtensappen uit pak zit vaak veel fructose. Door deze te vermijden kun je langzaam weer gevoelig worden voor leptine.

4. Ga sporten

Sporten draagt bij aan het herstel van leptineresistentie. Je verbrandt niet alleen calorieën tijdens de activiteit, maar ook na het sporten profiteer je van de voordelen, zoals een beter concentratievermogen, een opgewekt gevoel en meer energie. Daarnaast vertraagt sporten het verouderingsproces.

5. Vermijd kant-en-klare producten

Kant-en-klare voeding bevat vaak een vorm van suiker om de smaak te verbeteren. Zo bevatten sauzen, broodjes, chips, koek en sommige ontbijtgranen suikers die in het lichaam voor kleine ontstekingen kunnen zorgen.

Insulineresistentie kan leptineresistentie veroorzaken. Insulineresistentie wordt veroorzaakt door het binnenkrijgen van te veel suikers. Het lichaam moet dan meer insuline aanmaken om de suikers te verwerken. Daarom is het voor zowel insulineresistentie als leptineresistentie belangrijk dat je de suikers tot een minimum beperkt. Dit doe je door zelf te koken en kant-en-klare producten zoveel mogelijk te vermijden.

Het herstel van leptineresistentie komt dus aan op gezonde voeding en aanpassingen in de leefstijl. Je hoeft daarbij geen medicatie te slikken, omdat het lichaam zichzelf geneest als je het de kans geeft.