Overgang

De overgang, het climacterium, is de levensfase waarbij je van een vruchtbare naar een onvruchtbare periode gaat. De hormonen in het lichaam van de vrouw moeten in deze periode een nieuw evenwicht zoeken. Veel mensen denken dat de overgang en de menopauze hetzelfde zijn, maar met de menopauze bedoelen we alleen de laatste menstruatie. Lees meer over de verschillende overgangsfasen:

• Premenopauze
• Perimenopauze
• Menopauze
• Postmenopauze

Wat gebeurt er tijdens de overgang?
In de overgang verandert je lichaam, doordat de eierstokken minder van de hormonen oestrogeen en progesteron produceren. De overgang is een natuurlijk stadium in het leven van een vrouw. Het is dus geen aandoening, hoewel je er wel (veel) last van kunt hebben.

Hormonale veranderingen rond de overgang

Een vermindering van oestrogeen zorgt dat er veel verandert in het lichaam. Zo heeft het effect op het hart en de bloedvaten, maar ook de botten en borsten. De eerste uiting is meestal een verandering van de menstruaties. Er kunnen verder ook andere overgangsklachten optreden, zoals opvliegers en een droge huid.

Lees meer over de overgangsklachten

Op welke leeftijd de overgang begint, verschilt per persoon. De overgang begint meestal tussen het 45ste en 55ste levensjaar, maar kan ook eerder of later ontstaan. In de maanden of jaren daarvoor begint de menstruatie al onregelmatiger te worden. De meeste vrouwen krijgen hun laatste ovulatie en menstruatie zo rond hun vijftigste jaar.

Vervroegde overgang

Sommige vrouwen krijgen te maken met een vervroegde overgang, ook wel premature ovariële insufficiëntie (POI). De symptomen zijn hetzelfde, maar verschijnen eerder dan normaal. Er wordt gesproken van een vervroegde overgang als de klachten voor het veertigste levensjaar voorkomen. Dat gebeurt bij ongeveer 1 op de 100 vrouwen. Bij 1 op de 1000 vrouwen zet de overgang voor het dertigste levensjaar in. De vruchtbaarheid wordt door een vervroegde overgang sterk verlaagd, waardoor de kans nog maar vijf tot tien procent is dat je spontaan zwanger wordt. Dit heeft mogelijk een grote impact op je kinderwens.

Er bestaan verschillende oorzaken van een te vroege overgang:

• Beschadiging of verwijdering van de eierstokken.
• Sommige enzymafwijkingen.
• Sommige erfelijke afwijkingen.
• Sommige auto-immuun (afweer)ziekten.

Vrouwen van wie de moeder vroeg in de overgang kwam hebben zelf een grotere kans vroeg in de overgang te komen. Bij de meeste vrouwen blijft de oorzaak echter onbekend. Vrouwen die al langere tijd niet meer menstrueren kunnen bij de arts een bloedtest doen en een vervroegde overgang vaststellen. Bij vrouwen die nog een paar keer per jaar menstrueren, zullen de waarden van de hormonen rondom de menstruatie normaal zijn en is vaker dan één keer bloedonderzoek nodig.

De duur van de overgang verschilt per vrouw. De gehele periode van de overgang duurt ongeveer zeven tot tien jaar. De gemiddelde tijd tussen de onregelmatigheid van de menstruaties en de overgang is vier jaar. Overgangsklachten kunnen vijf tot tien jaar of soms zelfs langer bestaan. Er zijn ook vrouwen die maar korte tijd merken dat zij in de overgang zijn.

Officieel gezien is de overgang pas voorbij wanneer je een jaar lang niet meer hebt gemenstrueerd. Zolang het onzeker is of je al dan niet in de overgang bent, is het verstandig om voorbehoedsmiddelen te blijven gebruiken. Want hoewel de kans op een zwangerschap rond je 50ste levensjaar klein is, is het niet uitgesloten. Als je de pil gebruikt, dan kun je deze blijven slikken. Langdurig gebruik van de pil wordt rond de leeftijd van 50 echter wel afgeraden, vanwege het verhoogde risico op hart- en vaatziekten en borstkanker. 

Kun je met de pil de overgang uitstellen?

Veel mensen denken dat de overgang kan worden uitgesteld door middel van het blijven slikken van de pil. Dit is echter niet waar. Het al dan niet slikken van de pil heeft geen invloed op het moment waarop de overgang ontstaat. Wel merk je door de pil minder goed wanneer je de menopauze hebt bereikt en wanneer je in de overgang bent, omdat je maandelijks blijft bloeden. 

Wanneer kun je tijdens de overgang stoppen met de pil?

Het stoppen met de pil is een persoonlijk besluit. Je merkt vaak dat na het stoppen met de pil de menstruatie is gestopt. Vaak stoppen vrouwen rond een leeftijd van 55 met de anticonceptiepil. De kans op een zwangerschap is dan ook klein. 

Helpt de pil tegen overgangsklachten?

Er wordt vaak gedacht dat de pil helpt tegen overgangsklachten. Echter heeft de pil niets met overgangsklachten te maken. In de anticonceptiepil zitten namelijk vrouwelijke hormonen: oestrogeen en progesteron. Het soort oestrogeen is heel anders dan het oestrogeen dat tegen overgangsklachten helpt.  

Een koperspiraal bevat geen hormonen, waardoor je eerder merkt dat je in de overgang zit. Je kunt een jaar na menopauze het koperspiraal laten verwijderen. Een hormoonspiraal bevat progesteron, hierdoor kun je klachten ervaren die in de overgang voorkomen. Na jouw 45ste jaar kun je deze verwijderen. Een hormoonspiraal kun je eventueel laten zitten als je vanwege overgangsklachten oestrogeen gebruikt.

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:

• NHG standaard
• De overgang
• Apotheek.nl
• OLVG