Narcistische persoonlijkheidsstoornis

De term ‘narcisme’ komt uit de Griekse mythologie en verwijst naar het personage Narcissus. Narcissus was een mooie jongen die zich niet kon binden. Totdat hij zijn eigen spiegelbeeld in het water zag. Hij werd verliefd op zijn eigen spiegelbeeld en kon zich hier niet van losrukken, waardoor hij uiteindelijk verdronk. Volgens het verhaal groeide er naast het water een narcis, vandaar de term ‘narcist’.

Iedereen heeft wel een paar narcistische kenmerken in zich. Pas wanneer iemand veel narcistische kenmerken heeft, wordt er gesproken van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Dit gaat vaak ook samen met andere psychische problemen.

Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft een extreem groot gevoel van eigenwaarde. Dit gedragskenmerk wordt ook wel narcisme genoemd. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben dus een extreme vorm van narcisme. Zij vinden zichzelf bijzonder en willen graag door anderen bewonderd worden. Verder scheppen zij graag op over de eigen prestaties en successen. Hiermee gaat vaak een gebrek aan empathie (inlevingsvermogen) voor anderen gepaard.

De zelfverheerlijking van een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft ook een keerzijde. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zijn vaak gevoelig voor krenking en afwijzing. Zij hebben vaak een groot minderwaardigheidsgevoel. Een narcistische persoonlijkheidsstoornis leidt in sommige gevallen dan ook tot depressies, mede door het sociaal isolement waarin mensen terecht kunnen komen doordat hun gedrag door de omgeving niet geaccepteerd wordt.

Wil je meer informatie over de verschillende persoonlijkheidsstoornissen? Lees meer over persoonlijkheidsstoornissen op solvo.nl.

De oorzaken van een narcistische persoonlijkheidsstoornis zijn niet precies bekend. Vermoedelijk gaat het om een combinatie van erfelijke-, psychologische- en omgevingsfactoren. Mogelijk speelt de jeugd van en kind een belangrijke rol in het ontstaan van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Denk hierbij bijvoorbeeld aan opgroeien in een onveilige omgeving, misbruik, verwaarlozing of een ander jeugdtrauma.

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis is onder meer te herkennen aan de volgende symptomen:

• Groot gevoel van eigenwaarde
• Obsessie voor succes en macht
• Gebrek aan empathie
• Arrogant of hooghartig
• Verlangt extreme bewondering van anderen

Daarnaast kan een narcistische persoonlijkheidsstoornis ook gepaard gaan met:

• Eenzaamheid
• Minderwaardigheidsgevoel
• Depressies
• Angst

Sommigen zeggen dat we in een ‘narcistisch tijdperk’ leven. Veel mensen hebben steeds meer de behoefte om te laten zien hoe leuk en hoe goed ze zijn, bijvoorbeeld via social media. Uit verschillende onderzoeken blijkt ook dat narcisme steeds meer toeneemt. Volgens Jan Derksen, hoogleraar klinische psychologie aan de Radboud Universiteit, zijn studenten tegenwoordig assertiever, extraverter, materialistischer, impulsiever en egocentrischer: allemaal aanwijzingen voor narcisme.

Gezond narcisme

De toename van de hierboven beschreven eigenschappen, hoeft natuurlijk nog niet te betekenen dat al deze studenten ook daadwerkelijk een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben. Volgens Derksen bestaat er namelijk ook zoiets als ‘gezond narcisme’: een robuust zelfbeeld waardoor je minder kans hebt op gevoelens van minderwaardigheid en somberheid.

De behandeling van een narcistische persoonlijkheidsstoornis is meestal een ingewikkeld en langdurig proces. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zien een behandeling door een andere persoon als een teken van de eigen zwakte.

Hulp bij narcistische persoonlijkheidsstoornis

Vaak zoeken narcisten zelf geen hulp, omdat ze zelf niet weten (of niet willen toegeven) dat ze een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben. Soms gebeurt er echter iets waardoor ook narcisten anders naar zichzelf gaan kijken. Voorbeelden hiervan zijn conflicten met dierbaren, een relatie die uitgaat of een ziekte. Wanneer een narcist inziet dat de oorzaak van zijn of haar ongeluk bij zichzelf ligt, kan therapie helpen om hiermee om te gaan.

Er zijn verschillende behandelingen voor een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Vaak wordt er gebruik gemaakt van cognitieve gedragstherapie, gezinstherapie, gesprekstherapie en/of groepstherapie. Soms helpen medicijnen, zoals antidepressiva of angstremmende medicijnen tegen een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Medicijnen verlichten vooral met de stoornis gepaard gaande symptomen, zoals angst en depressie.

Bronnen:  Psychologie Magazine, AD