Urineretentie of niet kunnen plassen

Retentie betekent ‘ophouding’. Bij urineretentie wordt de plas opgehouden in de blaas. Dit is niet per se bewust. De blaas raakt wel vol en je hebt soms zelfs het gevoel dat je moet plassen, maar komt er geen of slechts een beetje urine vrij. Dit gaat soms ook gepaard met pijn bij het plassen of in de buik. Als de blaas vol is en geen nieuwe urine meer kan ophouden, ontstaat er soms ongewild urineverlies. De blaas verliest dan af en toe kleine hoeveelheden plas. Langere tijd niet kunnen plassen kan ook leiden tot een urineweginfectie, als er urine achterblijft in de blaas.

Urineretentie kan zowel bij mannen als vrouwen voorkomen. Bekende oorzaken van urineretentie bij zowel mannen als vrouwen zijn een beroerte en een trauma waarbij de hersenen of het ruggenmerg beschadigd is (bijvoorbeeld een dwarslaesie). Een andere oorzaak van niet kunnen plassen is het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals verschillende medicijnen tegen longaandoeningen. Dit geldt zowel voor mannen als vrouwen. Verder zijn er een aantal oorzaken van niet kunnen plassen die vooral bij vrouwen óf mannen voorkomen.

Bij vrouwen ontstaat (tijdelijke) urineretentie vooral na een operatie in het vaginale gebied of na de bevalling. Het risico op niet kunnen plassen is groter als er sprake is van een langdurige vaginale bevalling of bij gebruik van instrumenten als een vacuümpomp.

Urineretentie bij de vrouw kan ook ontstaan als gevolg van een blokkade (obstructie) in het bekkenbodemgebied. Hierdoor kan de plas de blaas niet gemakkelijk verlaten. Voorbeelden die zo’n blokkade kunnen opleveren zijn tumoren in het bekkengebied, nierstenen of blaasstenen. In de praktijk komt urineretentie door een blokkade vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Niet kunnen plassen bij vrouwen kan verder ontstaan door een verzakking van bijvoorbeeld de blaas of afwijkingen in de plasbuis.

Een bekende oorzaak van niet kunnen plassen bij de man is een vergrote prostaat. Door de druk van de vergrote prostaat op het gebied rond de blaas, kan de plas niet gemakkelijk weglopen. Dit kan ook ontstaan door een tumor in het prostaatgebied, maar dat komt minder vaak voor.

Afhankelijk van de oorzaak van het niet kunnen plassen kan een behandelplan worden opgesteld. Soms wordt na een bevalling tijdelijk een katheter ingebracht zodat de urine makkelijker kan weglopen. Ook in andere gevallen kan (zelf)katheterisatie helpen bij milde urineretentie. Een andere behandelingsoptie is bekkenfysiotherapie, bijvoorbeeld in combinatie met biofeedback zodat je beter aanvoelt wanneer je moet plassen en de blaas niet te vol wordt. Soms schrijft een arts medicijnen voor die de spieren rond de blaas helpen ontspannen of die de druk op de blaas door een blokkade verminderen. In andere gevallen kan sacrale neuromodulatie een uitkomst bieden. Een neurostimulator stuurt elektrische pulsen naar de sacrale zenuwen, waardoor in veel gevallen symptoomverlichting wordt bereikt.