Spiertrekkingen (Fasciculaties)
In het kort:
- Bij spiertrekkingen (fasciculaties) trekken je spieren onwillekeurig samen, zonder dat je een ledemaat beweegt.
- Spiertrekkingen zijn vaak onschuldig, maar ze kunnen ook het gevolg zijn van een neurologische aandoening.
- Een trillend ooglid is de meest bekende spiertrekking, maar ze komen ook voor in benen en armen.
- Bekende oorzaken zijn onder andere vermoeidheid, stress en cafeïne.
- Voorkom spiertrekkingen door gezond te eten, voldoende rust te nemen, geen alcohol te drinken en niet te roken.
Wat zijn spiertrekkingen?
Heb je weleens last van spiertrekkingen? Dan weet je dat het erg vervelend kan zijn. Bij spiertrekkingen –ook wel fasciculaties genoemd– trekken je spieren onwillekeurig samen, zonder dat je een ledemaat beweegt. Spiertrekkingen zijn vaak onschuldig, maar ze kunnen ook het gevolg zijn van een neurologische aandoening. Enkele bekende voorbeelden hiervan zijn:
- Het benigne fasciculatiesyndroom (BFS)
- Amyotrofische laterale sclerose (ALS)
- Multiple sclerose
Let op: verwar spiertrekkingen niet met kramp. Een spierkramp is een plotselinge verkorting van een enkele spier of spiergroep, die invloed kan hebben op de stand van bijvoorbeeld je tenen. Het komt voornamelijk voor in de voeten, kuiten en hamstrings. Deze kramp wordt vaak als onprettig of pijnlijk ervaren.
Symptomen van spiertrekkingen
Een spiertrekking kun je niet alleen voelen, vaak kun je hem ook zien. Je huid beweegt dan een beetje op en neer. Het lijkt net alsof er een wormpje onder je huid zit. De spiertrekkingen kunnen zich overal in je lichaam voordoen, maar meestal voel je ze in je:
- Armen
- Benen
- Gezicht (trillend ooglid)
Oorzaken van spiertrekkingen
Hoe het spontaan trillen van een spier ontstaat, is afhankelijk van de plek.
Spiertrekkingen oog(lid)
Bij een trillend ooglid – één van de bekende spiertrekkingen – komt het door een probleem aan het einde van een zenuwvertakking naar het ooglid. Tussen de verschillende zenuwtakjes ontstaat kortsluiting, waardoor ‘treintjes van elektriciteit’ worden gevormd. Die treintjes geven de spieren rond de ogen een opdonder. Dit doen ze in een regelmatig ritme.
Spiertrekkingen arm of been
Bij spiertrekkingen in de armen of benen zit het iets anders. Vaak is er dan sprake van een lichte irritatie van de zenuw. Ook opgeloste zouten (‘elektrolyten’) spelen hierbij een belangrijke rol. Deze zouten zijn nodig om elektrische signalen van de zenuw naar de spier te sturen. Als de samenstelling hiervan verandert, kan de elektrische stroomvoorziening op hol slaan, met als gevolg dat de spieren in je arm of been spontaan beginnen te bibberen. Overmatig zweten of gebrek aan vocht verandert de balans van opgeloste zouten. Spiertrekking komen daarom vaak voor na het sporten of een andere fysieke inspanning.
Fasciculaties bij ms
Bij multiple sclerose (MS) is door aantasting van de zenuwbanen de coördinatie tussen spieren minder goed, waardoor sommige spieren overmatig gespannen zijn. Vaak gaat dit gepaard met onwillekeurige spiertrekkingen waarbij spieren wel een signaaltje krijgen om aan te spannen, maar niet meer ontspannen. Een arm of been wordt dan bijvoorbeeld in een vreemde stand getrokken.
Spiertrekkingen in het hele lichaam
Andere factoren die spiertrekkingen in het lichaam kunnen uitlokken zijn:
- Vermoeidheid en slaaptekort
- Stress
- Hernia
- Overgang
- Cafeïne
- Uitdroging
- Nicotine
- Alcohol
- Tekort aan bepaalde voedingsstoffen, zoals vitamine D, vitamine B, magnesium en calcium
- Bijwerking van bepaalde medicijnen, zoals corticosteroïden en oestrogeen
Spiertrekkingen door stress
Spiertrekkingen door stress of angst worden ook wel ‘tics’ of ‘zenuwtrekjes’ genoemd en kunnen in elke spier van het lichaam voorkomen. Vaak speelt het op als je rust neemt na een stressvolle periode. De spiertrekkingen worden dan veroorzaakt door onbewust gespannen spieren.
Fasciculaties en vitamine D
Spiertrekkingen in de bovenarmen, schouders, heupen en bovenbenen kunnen wijzen op een vitamine-D-tekort. Vitamine D is essentieel voor goed werkend spierweefsel en een tekort kan leiden tot slechtere kwaliteit van spierweefsel. Spierzwakte door een vitamine-D-tekort kan zich ook uiten in moeilijk opstaan uit een stoel of moeilijk traplopen.
Fasciculaties bij ALS
Amyotrofische laterale sclerose (ALS) uit zich in het beginstadium vaak in de vorm van kleine, onwillekeurige spierbewegingen, die zichtbaar zijn als een soort golfvormige bewegingen op de huid. Daarna ontstaat er spierzwakte en verschrompelen de spieren. De volgorde van de spieren die worden aangedaan verschilt per persoon.
Behandeling van spiertrekkingen
Spiertrekkingen kunnen hinderlijk zijn, maar ze zijn te onschuldig om te behandelen. Daarbij zijn er ook nog geen medicijnen die de onwillekeurige spiersamentrekkingen kunnen voorkomen of behandelen.
Bij aanhoudende spiersamentrekkingen raden we je aan om contact op te nemen met je huisarts, omdat dit kan duiden op een neurologisch probleem.
Wat kun je zelf doen tegen spiertrekkingen?
Heb je vaak last van spiertrekkingen na het sporten of na fysieke arbeid? Dan is het goed om te experimenteren in duur of belasting. Wellicht verminderen de trillende spieren als je minder lang sport of de intensiteit meer verdeelt. Let daarbij ook op je vochtopname. Zorg ervoor dat je voor, tijdens en na het sporten genoeg drinkt, omdat een vochttekort aanleiding kan zijn voor spiertrekkingen.
Spiertrekkingen voorkomen
Spiertrekkingen kunnen erg vervelend zijn en daarom is het goed om te weten hoe je ze kunt voorkomen. We geven je enkele tips:
- Eet gevarieerd, met name fruit en verse groenten zijn belangrijk. Zorg ook dat je voldoende gezonde vetten en eiwitten binnenkrijgt, en volkoren producten voor koolhydraten.
- Drink geen alcohol en rook niet.
- Neem voldoende rust en voorkom stress. Probeer eens yoga, ademhalingsoefeningen en mindfulness uit. En denk aan een goede nachtrust.
Meer informatie over spiertrekkingen?
Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:
