Wat te doen bij een epileptische aanval?

Bij de meeste soorten aanvallen is eerste hulp niet nodig. Focale aanvallen en absences zijn bijvoorbeeld, in vergelijking met een tonisch-clonische aanval, licht van aard en gaan meestal vanzelf over. Desalniettemin is het belangrijk om ook mensen met focale aanvallen en absences goed in de gaten te houden, zeker als het gebeurt tijdens het fietsen of oversteken. Bij focale aanvallen is het belangrijk om iemand rustig een veilige kant op te leiden om zo gevaarlijke situaties te voorkomen. Blijf altijd bij diegene tot de epileptische aanval afgelopen is.

Bij grote (tonisch-clonische) aanvallen is meer alertheid geboden, omdat daarbij het bewustzijn is verstoord en sterke spiertrekkingen kunnen optreden. Hierdoor kunnen mensen met epilepsie tijdens een aanval een gevaar voor zichzelf en/of de omgeving zijn. Probeer de aanval niet te stoppen, dat heeft geen zin. Laat de aanval op zijn beloop en sta diegene op een kalme, rustige manier bij:

• Vermijd gevaarlijke situaties. Probeer iemand niet te verplaatsen tijdens de aanval. Alleen bij gevaarlijke situaties, bijvoorbeeld in het verkeer of in het water, is het wel belangrijk om in te grijpen. Trek diegene dan bijvoorbeeld weg van de waterkant of van een drukke straat. Haal ook altijd scherpe, hete en/of harde voorwerpen weg en houd omstanders op afstand. Zorg hierbij voor je eigen veiligheid.
• Stop niets tussen de tanden. Sommige mensen bijten tijdens een aanval op hun tong, lippen of wang. Dit is in het algemeen niet te voorkomen, ook niet door iets tussen de tanden te stoppen. Dat is zelfs gevaarlijk, omdat de kans op verstikking of gebitsbeschadiging daardoor toeneemt.
• Probeer het hoofd te beschermen. Leg een jas, kussen of doek onder het hoofd. Bied eventueel bescherming met je handen.
• Geef geen mond-op-mondbeademing. Dit heeft geen zin, omdat de luchtwegen geblokkeerd zijn. Probeer ook niet iemand bij bewustzijn te brengen door water in zijn of haar gezicht te sprenkelen.
• Houd de (krachtige) lichaamsbewegingen niet tegen. Dit kan alleen maar extra letsel veroorzaken, zoals botbreuken en spierletsel.
• Maak knellende kleding los en neem de bril af. Zo kan iemand vrijer bewegen. 
• Kijk of de persoon identificatie bij zich draagt, bijvoorbeeld een SOS-bandje of een zogenoemde dog tag. Hierop staan vaak medisch gegevens en aanwijzingen hoe je tijdens de aanval hulp kunt bieden. Ook vind je hierop vaak de identiteitsgegevens van de persoon. 
• Houd de tijd in de gaten. Duurt de aanval langer dan vijf minuten? Volgt de ene aanval op de andere? Of heeft de patiënt zich verwond? Bel dan een arts of 112.

Blijf ook als de aanval is gestopt, nog bij de persoon om hem of haar gerust te stellen en rustig bij te laten komen. Meestal wordt hij of zij verward wakker: hij of zij kan zich de aanval niet herinneren en heeft geen idee waar hij of zij zich bevindt. Deze sufheid houdt meestal een paar minuten aan. Doe in de tussentijd het volgende:

• Leg hem of haar in stabiele zijligging. Hierdoor kunnen speeksel en eventueel bloed na tongbeet uit de mond lopen. Daarbij kan de tong niet in de keel zakken en worden de luchtwegen vrijgehouden.

Totdat de persoon met epilepsie echt goed wakker is, mag hij niet drinken of eten. Vanwege de sufheid is de kans op verslikken namelijk groot.

Lees meer over eerste hulp bij een epileptische aanval op de website van het Epilepsiefonds.

Laatst bijgewerkt op 26 juni 2018