Smetvrees

Smetvrees is een vorm van een obsessieve compulsieve stoornis. Een obsessieve compulsieve stoornis wordt ook wel een dwangneurose genoemd. Bij een dwangneurose heb je obsessies en compulsies. 

Een obsessie is een idee of een gedachte die angst oproept. Een obsessie begint meestal met iets onschuldigs, maar groeit in je gedachten uit tot een ramp. Bij smetvrees bestaat bijvoorbeeld het idee dat je ziek wordt door het aanraken van voorwerpen. Op die voorwerpen zitten namelijk bacteriën. De onschuldige gedachte dat je ziek kunt worden van bacteriën is uitgegroeid tot een constante angst voor ieder voorwerp of object, omdat deze je ziek zouden kunnen maken. 

Een compulsie is een dwangmatige handeling om je angst op te heffen. Als je smetvrees hebt, kun je dus regelmatig en grondig schoonmaken. Door schoon te maken verminder je je angst voor bacteriën op voorwerpen en objecten. Ook kun je weigeren om deurknoppen of trapleuningen aan te raken met je handen uit angst om ziek te worden. Je doet de deur dan bijvoorbeeld open met je elleboog. 

Omdat smetvrees een dwangneurose is, komt smetvrees vaak voor met andere vormen van dwangneurose. Zowel volwassenen als kinderen kunnen symptomen van smetvrees vertonen. Voor de omgeving is omgaan met iemand die aan smetvrees lijdt zwaar. 

De precieze oorzaak voor het ontstaan van smetvrees is niet bekend. Wel zijn er een aantal risicofactoren bekend, die je kans op smetvrees vergroten:

• Erfelijkheid.
• Lage intelligentie.
• Werkloosheid.

Een belangrijk symptoom van smetvrees is de dwang om schoon te maken; de dwang naar hygiëne. Mensen met smetvrees hebben vaak ook een extreme vorm van persoonlijke hygiëne. Je gaat bijvoorbeeld erg vaak onder de douche of wast je handen extreem vaak of grondig.

Als je smetvrees hebt, kun je dwangmatig en grondig schoonmaken. Dit schoonmaken gaat veel verder dan ‘normaal’ schoonmaken. Zo kan het gebeuren dat je na bezoek gehad te hebben eerst alles wat er is aangeraakt gaat schoonmaken. Ook kan het onvoldoende zijn om pannen en borden één keer te wassen en kun je ze meerdere keren wassen voordat je ze weer gaat gebruiken. In andere gevallen kan het gebeuren dat een deel van je huis in je ogen zo vies is geworden dat je er niet meer komt. Sommigen beginnen hun schoonmaakritueel weer van voor af aan als ze gestoord worden. 

Het is belangrijk om te beseffen dat er geen sprake is van smetvrees als je graag in een schoon huis woont. Pas als er sprake is van obsessief en compulsief gedrag en als je dagelijkse leven wordt beperkt, kun je spreken van smetvrees. Als je denkt dat je aan smetvrees lijdt, is het belangrijk om contact op te nemen met je huisarts. Deze kan vervolgens hulp inschakelen.

Laatst bijgewerkt op 6 november 2012