Open been

Bij een open been - ook wel ulcus cruris venosum genoemd - is het huidweefsel beschadigd als gevolg van een verstoorde bloedtoevoer naar de onderbenen. Op de plekken die getroffen zijn, is het huidweefsel verdwenen. Er zijn een aantal verschijnselen die vooraf gaan aan een open been, zoals vochtophoping (oedeem) rondom de enkels. Ook spataderen en bruine vlekken kunnen een voorbode zijn. Een open been komt vaak voor: ongeveer 1 op de 100 volwassenen heeft er last van. Vooral onder 65-plussers is deze aandoening berucht.

Een slechte bloedsomloop is meestal de boosdoener. Door een afwijking in het aderstelsel wordt het bloed onvoldoende afgevoerd. In je aderen zitten kleppen die voorkomen dat bloed terugstroomt naar je voeten en benen als gevolg van de zwaartekracht. Als deze kleppen niet goed afsluiten, stroomt het bloed ook niet zo gemakkelijk terug naar het hart. Dat leidt tot opeenhoping van bloed, ook wel stuwing genoemd. De druk in de aderen en haarvaatjes neemt daardoor toe. Omdat bloed belangrijk is voor de toevoer van zuurstof en voedingstoffen brengt deze stagnatie omliggende weefsels in gevaar. Dit zorgt ervoor dat de huid kwetsbaar is en moeilijkheden ervaart met het genezen van wonden. Hierdoor kan een open wond ontstaan. Zijn de kleppen van de aderen eenmaal kapot dan kunnen ze niet meer worden hersteld.

Een op een eerder tijdstip doorgemaakte verstopping van de aderen (trombose) vormt een belangrijke oorzaak van het defect aan de aderkleppen. Ook tijdens de zwangerschap kunnen je aderkleppen beschadigd raken. Soms ontstaan pas na jaren de eerste klachten. Als je veel zit of staat, loop je meer kans op beschadiging van de kleppen. Ook ernstig overgewicht en ongezond eten zijn risicofactoren.

Een moe, zwaar gevoel in de benen is vaak het eerste verschijnsel van een afvoerstoornis van de bloedvaten. In de loop van de dag worden de enkels dikker door vochtophoping (oedeem). Na verloop van tijd worden uitgezette adertjes en spataderen zichtbaar. Er kunnen bruine verkleuringen en eczeemplekken ontstaan. Ook kunnen onderhuidse verhardingen optreden. Uiteindelijk ontstaat een zweer: een open been. De zweer is meestal niet pijnlijk, maar kan wel stinken en veel vocht produceren. De open plekken zijn meestal rond of vlak boven de binnenkant van de enkel.

Bijkomende factoren zijn immobiliteit, langdurig staan zonder te lopen, oedeem, overgewicht, hartfalen, suikerziekte en atherosclerose. Vaak begint het met een kleine verwonding, bv. door stoten. Dergelijke wonden kunnen jarenlang bestaan en ook bij de best bekende behandelingen kan de genezing maanden duren, en is in de ergste gevallen niet eens mogelijk.