Nierbekkenontsteking (Pyelonefritis)

Bij een nierbekkenontsteking (pyelonefritis) is de wand van je nierbekken ontstoken. Het nierbekken bevindt zich aan de binnenkant van je nier en is een plek voor de opvang van je urine. Vanuit hier loopt er een buisje, de urineleider, naar je blaas.

Een ontsteking van het nierbekken wordt meestal door bacteriën veroorzaakt. Deze bacteriën komen via de plasbuis de blaas binnen. Vanuit de blaas komen ze, via de urineleider, in het nierbekken terecht. De oorzaak van een nierbekkenontsteking kan een niet, of onvoldoende behandelde blaasontsteking zijn.

De volgende groepen hebben een verhoogde kans op een nierbekkenontsteking: 

• mannen; 
• zwangere vrouwen; 
• baby's en kinderen jonger dan 2 jaar, omdat hun immuunsysteem nog niet is volgroeid; 
• mensen met een verminderde weerstand, door bijvoorbeeld diabetes; 
• mensen met nierstenen of blaasstenen; 
• mensen die een katheter (een slangetje) in hun blaas hebben. 

Een nierbekkenontsteking lijkt qua symptomen veel op een blaasontsteking, maar is ernstiger. In beide gevallen kun je last hebben van: 

• troebele urine; 
• soms lichtrode urine (bloed in de urine); 
• pijn tijdens het plassen; 
• kleine hoeveelheden plassen. 

Bij een nierbekkenontsteking voel je je over het algemeen wel een stuk zieker dan bij een blaasontsteking. Je hebt dan vaak ook nog plotseling last van de volgende symptomen: 

• hoge koorts; 
• misselijkheid; 
• last van rillingen; 
• pijn in je rug of zij; 
• overgeven; 
• verwardheid (bij ouderen, dit kan komen door een delier).

Wil je weten of jouw symptomen kunnen wijzen op een nierbekkenontsteking? Gebruik onze symptomenchecker voor nierbekkenontsteking en kom erachter. 

Verder wordt er onderscheid gemaakt tussen een acute en een chronische nierbekkenontsteking. 

Acute nierbekkenontsteking symptomen

Bij een acute nierbekkenontsteking ontstaat in de meeste gevallen een plotselinge en hevige pijn, in je rug of zij, vlak boven de middel. De pijn zit meestal aan één kant en verplaatst zich langzaam naar beneden, richting je lies. Je hebt dan ook vaak last van koorts met koude rillingen en misselijkheid. Bovenstaande symptomen komen vaak heftig en pijnlijk op. Koorts hoeft niet altijd aanwezig te zijn. Vooral bij ouderen komt een nierbekkenontsteking nogal eens voor zonder dat er koorts optreedt.  

Acute nierbekkenontsteking komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Het kan op elke leeftijd voorkomen, zelfs al in de kindertijd. Bij kinderen en baby's zijn de symptomen wel iets anders. Baby's zullen vaak last hebben van koorts, spugen, huilen en problemen met voeden. Kinderen hebben vaak last van koorts, pijn bij het plassen en troebele en niet aangenaam ruikende urine. 

Chronische nierbekkenontsteking symptomen

Bij een chronische nierbekkenontsteking zijn de symptomen minder uitgesproken. Vaak heb je alleen last van vermoeidheid, hoofdpijn en een vervelend gevoel. Ook kun je je zwak voelen, veel dorst hebben en moeite hebben met plassen. Je hebt meestal geen koorts. Omdat je een chronische nierbekkenontsteking met weinig of zelfs geen klachten kunt hebben, is deze vaak lastiger te herkennen. Hierdoor kun je er ongemerkt een lange tijd mee rondlopen. Dit kan gevaarlijk zijn, want een nierbekkenontsteking gaat niet zomaar over. Het moet behandeld worden om blijvende schade aan de nieren te voorkomen. Raadpleeg daarom altijd een arts bij het vermoeden van een (chronische) nierbekkenontsteking. 

Bij de huisarts kan de nierbekkenontsteking met behulp van een urineonderzoek aangetoond worden. De huisarts zal je vragen je plas op te vangen in een bakje. Gebruik hiervoor het liefst de eerste plas in de ochtend. De huisarts onderzoekt je urine en stelt de diagnose met behulp van microscopisch onderzoek van de urine. Hierbij wordt gekeken naar pus en bacteriën. Met een kweek wordt bekeken welke bacterie de ontsteking veroorzaakt, zodat het juiste antibioticum gekozen kan worden. De uitslag van zo'n bacteriekweek heb je na ongeveer een week.  

Als je herhaaldelijk een nierbekkenontsteking hebt, is het verstandig een uitgebreid lichamelijk onderzoek te laten doen. Hierbij maakt een arts een echo of röntgenfoto van de nieren en is te zien of de urinewegen al dan niet verstopt zijn geraakt. 

Een nierbekkenontsteking moet altijd behandeld worden. Na behandeling is de ontsteking vaak snel weer over. Als je de ontsteking onbehandeld laat, kan dit gevaarlijk zijn en kan er blijvende schade aan de nieren ontstaan. In het ergste geval moet een chronisch ontstoken nier zelfs verwijderd worden.  

Ook kan nierschade ontstaan als de behandeling te laat wordt ingezet. Dit komt vaker voor bij chronische nierbekkenontsteking, omdat deze moeilijker te herkennen is. Daarnaast kan een nierbekkenontsteking tijdens zwangerschap schadelijk zijn voor jou en voor je baby. Het verhoogt het risico op zwangerschapscomplicaties, zoals vroeggeboorte. Heb je last van symptomen die kunnen wijzen op nierbekkenontsteking? Breng dan altijd een bezoek aan je huisarts.  

Een nierbekkenontsteking gaat niet vanzelf over en kan dus zelfs jarenlang duren als je er niet mee naar de huisarts gaat. Als je symptomen hebt en vermoedt dat je een nierbekkenontsteking hebt, is het dus belangrijk om meteen naar de huisarts te gaan. Je krijgt dan een antibioticakuur. Als die goed aanslaat, duurt het ongeveer een week tot de nierbekkenontsteking over is. Merk je na een paar dagen met antibiotica nog geen verbetering? Dan kan het zijn dat de kuur niet goed aanslaat en heb je misschien een ander antibioticum nodig. Het is aan te raden om dan terug naar de huisarts te gaan voor verder onderzoek. 

Als je een nierbekkenontsteking hebt, is het advies om rust te houden en veel te drinken totdat de koorts verdwenen is. Drink 2 tot 3 liter water per dag. Als je misselijk bent, kun je beter vaak kleine beetjes drinken in plaats van een groot glas in één keer. Zo houd je het water makkelijker binnen. Ook is het belangrijk om het plassen niet uit te stellen als je aandrang voelt, ook al doet het plassen pijn. Plas ook goed je hele blaas leeg. 

Omdat een nierbekkenontsteking niet vanzelf geneest, is een behandeling altijd nodig. Ga dus op tijd naar de huisarts als je vermoedt dat je een nierbekkenontsteking hebt. Afhankelijk van het soort bacterie dat de ontsteking veroorzaakt, krijg je een antibioticakuur voorgeschreven. 

Bij minder ernstige vormen kun je thuis een antibioticakuur nemen. Let op: een antibioticakuur moet je altijd afmaken. Als deze bijvoorbeeld veertien dagen duurt en je voelt je na zeven dagen al beter, moet je toch de hele kuur van veertien dagen afmaken. Doe je dit niet, dan is er kans dat er bacteriën in je lichaam zijn achtergebleven. En die achtergebleven bacteriën zijn vaak de hardnekkigste. Met het afmaken van de kuur zorg je ervoor dat de ontsteking echt weg is. 

Een antibioticakuur tegen een nierbekkenontsteking duurt meestal veertien dagen. Bij mannen kan een langere kuur nodig zijn, omdat een nierbekkenontsteking bij hen vaak hardnekkiger is. 

Heb je een ernstige vorm van nierbekkenontsteking, dan kan het nodig zijn om in het ziekenhuis behandeld te worden. Je krijgt dan antibiotica toegediend via een infuus. Ook kun je pijnstillers krijgen. Na een ernstige nierbekkenontsteking kan het voorkomen dat je je nog weken na de behandeling vermoeid voelt. 

Als de nierbekkenontsteking is veroorzaakt door een verstopping van de urinewegen, is soms een operatie nodig. Die kan de verstopping verhelpen. Tot de dag van de operatie wordt vaak een katheter ingebracht. Dit is een slangetje dat de blaas ingaat, om zo de urine goed af te kunnen voeren. Bij een operatie voor een nierbekkenontsteking moet je meestal een aantal dagen in het ziekenhuis blijven.