Hoge bloeddruk (Hypertensie)

Een hoge bloeddruk wordt ook wel hypertensie genoemd. We spreken van een hoge bloeddruk wanneer je bloed te hard tegen de wanden van je bloedvaten drukt. 

Je hartspier trekt ongeveer zestig tot honderd keer per minuut samen. Het bloed wordt zo door de bloedvaten gepompt. De bloeddruk is dus de kracht waarmee het bloed tegen je bloedvaten drukt. De druk op de vaatwanden wordt hoger als het hart samentrekt. Dit noemen we de bovendruk (systolische bloeddruk). Tussen twee hartslagen ontspant je hartspier en neemt de druk af. Dit is de onderdruk (diastolische bloeddruk). 

We spreken van een hoge bloeddruk wanneer de bovendruk hoger is dan 140 mmHg en/of de onderdruk hoger dan 90 mmHg. Voor mensen die zestig jaar of ouder zijn en gezond, geldt een bovengrens voor de bovendruk van 160 mmHg. 

Over het algemeen voel je niet dat je een hoge bloeddruk hebt. Je ervaart dus geen duidelijke klachten. Maar ook al merk je er niets van, op de langere termijn is een hoge bloeddruk wel degelijk schadelijk voor het lichaam. Een hoge bloeddruk is namelijk een risicofactor voor hart- en vaatziekten.

Symptomen van een hoge bloeddruk zijn:

• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Rusteloosheid
• Kortademigheid
• Problemen met zien
• Pijn op borst
• Verwarring
• Oorsuizen
• Tintelingen in handen en voeten (gevoelloosheid)
• Hartkloppingen
• (Spontane) neusbloeding (epistaxis)
• Vermoeidheid
• Misselijkheid en braken

Een hoge bloeddruk wordt vaak pas ontdekt als er al schade is ontstaan. Meet daarom altijd je bloeddruk als je vermoed dat deze te hoog is. Twijfel je of je een hoge bloeddruk hebt? Ga dan naar de symptomenchecker. 

Symptomenchecker

De oorzaak van een hoge bloeddruk kan duidelijk zijn, bijvoorbeeld door een ziekte. Maar dit komt in slechts 5% van de gevallen voor. Denk hierbij aan:

• Ziekte aan de bijnieren.
• Aangeboren nierafwijking.
• Nierontsteking.
• Vernauwing van de grote lichaamsslagader (Aorta).
• Vernauwing van de nierslagader.

Risicofactoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan van een hoge bloeddruk, zijn:

• Slechte leefgewoonten, zoals: ongezond eten, roken, overmatig alcoholgebruik, weinig lichaamsbeweging en overgewicht
• Stress
• Erfelijke factoren
• Leeftijd
• Overgang
• Diabetes (suikerziekte)
• Zwangerschap

Zwangere vrouwen met een hoge bloeddruk hebben een groter risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Dit geldt vooral voor vrouwen die tijdens de zwangerschap te maken krijgen met pre-eclampsie of het HELLP-syndroom. Ook vrouwen met zwangerschapsvergiftiging hebben een grotere kans op hart- en vaatproblemen in de toekomst. 

Een andere, zeldzame oorzaak van een hoge bloeddruk is het Obstructief Slaapapneusyndroom (OSAS). In dit geval is het belangrijk om een afspraak te maken met een KNO- of longarts.

De bloeddruk is niet altijd hetzelfde. In de ochtend en ‘s avonds is de druk vaak lager dan ‘s middags. De bloeddruk kan tijdelijk stijgen, bijvoorbeeld tijdens het bewegen, als je praat en ook door emoties. Om de diagnose van een hoge bloeddruk te stellen, moet er op tenminste drie momenten een te hoge druk zijn gemeten. Daarom kiest een arts vaak voor een 24-uurs meting. Je moet dan de hele dag met een metertje lopen. Deze meet dan op verschillende momenten je bloeddruk. 

Om vervolgens de oorzaak van een hoge bloeddruk te achterhalen, wordt er in eerste instantie een bloedonderzoek gedaan. 

Bij iemand met een hoge bloeddruk is de kracht op de vaatwanden groter dan normaal. Hierdoor kunnen de wanden van de bloedvaten beschadigd raken en minder flexibel worden. Dit noemen we arteriosclerose (aderverkalking). Dit proces begint vaak in de kleinere vaatjes van het lichaam. Een voorbeeld hiervan is het fijn vertakte vaatstelsel in de zwellichamen van de penis. Bij aantasting van deze bloedvaten kan er een erectiestoornis ontstaan.

Als de vaten beschadigd raken en vernauwen, wordt het moeilijker voor het hart om bloed door de vaten te pompen. Het hart krijgt dan meer te verduren en dit kan gevolgen hebben voor het goed functioneren van het hart. Een hoge bloeddruk geeft op de langere termijn een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of een beroerte. Ook nierziekten en netvliesbeschadiging kunnen ontstaan door een hoge bloeddruk.

Medicijnen

Medicijnen die je bloeddruk kunnen verlagen, zijn:

Plastabletten

Plastabletten zorgen  ervoor dat er meer water wordt afgevoerd tijdens het urineren. De hoeveelheid vocht in je lichaam neemt af en je bloeddruk daalt. Plastabletten hebben geen tot weinig bijwerkingen.

Bloedvatverwijders

Dit zijn ACE-remmers en Angiotensine2-antagonisten. Deze medicijnen zorgen ervoor dat je bloedvaten wijder blijven. Hierdoor hoeft je hart minder hard te pompen en verlaagt de bloeddruk. Je kunt last krijgen van een kriebelhoest.

Bètablokkers

Deze medicijnen vertragen de hartslag, waardoor je bloeddruk daalt. Bijwerkingen die mogelijk kunnen optreden zijn vermoeidheid en koude handen en voeten.

Calcium-antagonisten

Dit medicijn werkt op twee manieren. Het maakt de bloedvaten iets wijder en zorgt ervoor dat het hart minder hard hoeft te pompen. De druk in de bloedvaten neemt af, wat de bloeddruk verlaagt. Mogelijke bijwerkingen zijn: maag- en darmklachten, hoofdpijn en opgezwollen enkels.

Andere bijwerkingen van bloeddrukverlagende medicijnen zijn: erectieproblemen, een droge vagina, vermoeidheid en een gebrek aan libido Bespreek dit met je arts. De arts kan je adviseren om het medicijn op een ander tijdstip te nemen of over te stappen naar een medicijn die deze bijwerkingen niet heeft.

Het DASH-dieet

Het DASH-dieet is overgewaaid vanuit Amerika. DASH staat voor Dietary Approaches to Stop Hypertension. Het dieet richt zich in eerste instantie op mensen met een hoge bloeddruk. Je past eigenlijk je voedingspatroon aan door veel kleine porties te eten van:

• Groente
• Fruit
• Volkoren- en graanproducten
• Magere zuivelproducten
• Vlees, gevogelte en vis

Het DASH-dieet heeft als doel om snoepgoed, suikerhoudende dranken, vetten, rood vlees en zout zo veel mogelijk te vermijden. Het is niet per se bedoeld om af te vallen, maar om de bloeddruk te verlagen. Toch verliezen veel mensen wel gewicht door deze gezonde levensstijl. 

Voor een volwassene met de aanbevolen dagelijkse behoefte van 2000 calorieën, gelden de volgende basisprincipes bij het DASH-dieet:

• 6-8 keer granen per dag
• 4-5 keer groenten per dag
• 4-5 keer fruit per dag
• 2-3 keer vetvrije of vetarme zuivelproducten per dag
• 2-3 keer vetten en oliën
• Maximaal 6 porties mager vlees, gevogelte en vis per dag
• Maximaal 5 keer snoepgoed in per week
• 4-5 keer noten, zaden en peulvruchten per week

Het is belangrijk dat je de porties goed over de dag verdeelt en dat je je aan de totale aanbevolen hoeveelheid houdt. 

De oorzaak van een hoge bloeddruk is vermoedelijk een combinatie van factoren. Erfelijke factoren en je leefgewoonten zijn misschien wel de grootste oorzaken. Daarom is het bij een hoge bloeddruk verstandig om je eet- en leefgewoonten aan te passen. Zo kun je bijvoorbeeld:

• Minder zout en suiker eten
• Minder rood vlees eten
• Meer vezels eten 
• Stoppen met roken
• Je alcoholgebruik minderen 
• Voldoende groente en fruit eten
• Minstens 30 minuten per dag bewegen
• Gewicht verliezen (als je te zwaar bent)
• Voldoende nachtrust nemen
• Een cholesterolverlagend dieet volgen (als je cholesterol hoog is)
• Stress vermijden
• Oppassen met het eten en drinken van voedingsmiddelen waarvan bekend is dat het je bloeddruk verhoogt, zoals zoethoutthee en drop.

Zelf je bloeddruk meten

Het wordt aangeraden om regelmatig je eigen bloeddruk te meten, vooral als je in een risicogroep zit, bepaalde medicijnen gebruikt die je bloeddruk verhogen of veel stress ervaart. Als je een thuismeter wilt, dan raadt de Hartstichting aan om er één te kopen met het BHS-keurmerk. 

Het is verstandig om een afspraak te maken met je arts over hoe je gaat meten. Je kunt het beste zo dicht mogelijk bij het hart meten, zoals je bovenarm. Volg het stappenplan om je bloeddruk zo nauwkeurig mogelijk te meten. 

Stappenplan zelf je bloeddruk meten

Stap 1: zorg dat je ontspannen bent 

• Zorg dat je een halfuur voordat je de bloeddruk gaat meten ontspannen bent.
• Drink geen koffie en rook geen sigaret. 
• Zorg dat je minstens vijf minuten rustig zit voordat je gaat meten. 

Stap 2: doe de bloeddrukband om

• Doe de band om de arm die je het minst gebruikt.
• Zorg dat je bovenarm ontbloot is.
• Plaats de bloeddrukband ter hoogte van je hart, ongeveer 2 cm boven je elleboog. 

Stap 3: neem de juiste houding aan

• Ga zitten op een stoel en neem een rechte houding aan met je rug tegen de leuning. 
• Zorg dat je voeten naast elkaar, plat op de grond staan.
• Ontspan je arm en leg deze ter ondersteuning op een tafel of stoelleuning. 

Stap 4: meet je bloeddruk

• Druk op de startknop van de bloeddrukmeter. 
• Zorg dat je niet praat tijdens het meten van de bloeddruk. 
• Noteer de waarden, wacht een minuut en meet dan nogmaals. 

Leeftijd speelt een rol bij het krijgen van een hoge bloeddruk. Daarom wordt het aangeraden om je bloeddruk vanaf je veertigste regelmatig te laten controleren. Je kunt dit ook zelf doen. Merk je dat je vaak een hoge bloeddruk hebt? Maak dan een afspraak met je arts. 

Een ongezonde levensstijl kan invloed hebben op een hoge bloeddruk. Probeer daarom een zo gezond mogelijke levensstijl te hanteren. 

Neem contact op met je arts wanneer je de volgende klachten ervaart:

• Hoofdpijn
• Rusteloosheid
• Kortademigheid
• Vermoeidheid
• Misselijk en braken
• Wazig zien

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

• De Hartstichting
• Voedingscentrum
• Nederlandse Vereniging voor Cardiologie