Wat is scoliose?
Scoliose is een zijwaartse vergroeiing van de ruggenwervelkolom. Sommige mensen worden met een dergelijke vergroeiing geboren, anderen ontwikkelen het later, meestal nog tijdens hun jeugd. Scoliose komt meer voor bij meisjes dan bij jongens en ontstaat vaak samen met hyperkyfose. Lees meer over kyfoscoliose op de volgende pagina van dit dossier.
Bij de grote meerderheid van de mensen is de oorzaak van scoliose onbekend, maar het kan ook een symptoom zijn van een onderliggende aandoening. Denk hierbij aan het syndroom van Marfan of artrose. Lees hier meer over de oorzaken van scoliose.
Scoliose klachten
Mensen met een lichte scoliose hebben meestal weinig tot geen lichamelijke klachten. Soms heeft iemand last van een stijf gevoel na lang zitten of staan in dezelfde positie. Ook kunnen klachten erger worden naarmate iemand ouder wordt. Een lichte scoliose kan tijdens de puberteit door een groeispurt sterk verergeren. Ook een onbehandelde lichte scoliose kan op latere leeftijd tot klachten leiden. Door de jarenlange overbelasting op één kant van de wervels en tussenwervelschijven kunnen deze slijten. Mensen met scoliose hebben dus een verhoogde kans op artrose in de rug.
Een ernstigere scoliose kan ook op jongere leeftijd al voor klachten zorgen, bijvoorbeeld chronische pijnklachten aan de rug en aantasting van inwendige organen. Zo kan een vervorming van de rug ter hoogte van de borstwervels leiden tot een vervormde borstkas, waardoor de longen en het hart onvoldoende ruimte hebben. Een dergelijke vorm van scoliose kan dus leiden tot kortademigheid, vermoeidheid en pijn op de borst. Daarnaast kunnen zenuwen die ontspringen uit het ruggenmerg beklemd raken tussen de ruggenwervels. Dit kan ook leiden tot pijn, vergelijkbaar met een hernia.
Ook kunnen mensen met scoliose soms last hebben van de bijkomende aspecten van het hebben van een afwijking aan hun ruggengraat. Zo zit kleding vaak scheef (doordat één schouder vaak hoger zit dan de ander) en is het dragen van een brace ter behandeling van scoliose erg opvallend. Lees in de volgende alinea meer over het dragen van een brace bij scoliose.
Scoliose behandeling met brace
De meest gebruikte behandeling voor scoliose is het dragen van een brace. Een scoliosebrace lijkt een beetje op een korset en wordt voor iedere specifieke situatie op maat gemaakt. Door druk uit te oefenen in de tegenovergestelde richting van de vergroeiing, forceert een scoliosebrace de ruggenwervelkolom richting de juiste houding. De brace moet het grootste gedeelte van de dag gedragen worden.
Veel dragers van een scoliosebrace geven aan dat het een grote invloed heeft op hun dagelijks leven en kwaliteit van leven. De brace is namelijk goed zichtbaar door (strakke) kleding en moet gedragen worden over een laag kleding heen, om schuurplekken te voorkomen op de huid. Al deze lagen kunnen overmatig warm zijn in de zomer. Ook is het buigen van de rug in een brace vaak slecht mogelijk, waardoor iemand beperkt wordt in zijn of haar dagelijkse bewegingen.
Scoliose operatie
Soms wordt scoliose behandeld door middel van een scolioseoperatie die ook wel spondylodese wordt genoemd. Spondolydese is een relatief ingrijpende operatie en wordt alleen ingezet als een brace de scoliose niet genoeg kan corrigeren. Bij een scolioseoperatie worden onder de huid aan weerszijden van de ruggengraat twee metalen staven aangebracht. Deze worden aan de ruggenwervels vastgemaakt door middel van schroeven. Door deze staven wordt de ruggenwervelkolom recht gehouden en kan deze niet terugzakken in de kromming.
Bij kinderen in de groei kan de operatie ook worden uitgevoerd. Dan worden er uitschuifbare staven gebruikt, waardoor de groei van het kind niet beperkt wordt. De staven kunnen als het ware meegroeien met de lengte van de ruggengraat van het kind.
Spondolydese heeft als gevolg dat de ruggenwervels aan elkaar vastgroeien. Hierdoor wordt je ruggenwervelkolom minder flexibel en kun je meer moeite hebben met sommige bewegingen. Denk bijvoorbeeld aan moeite met vooroverbuigen en draaien van het bovenlichaam.
Scoliose oefeningen
Om klachten zoals stijfheid en pijn te voorkomen of te verminderen, kan iemand met scoliose baat hebben bij oefeningen. Een fysiotherapeut of oefentherapeut kan een speciaal oefenschema opstellen dat past bij de vorm van scoliose. De oefeningen zijn er vooral op gericht de houding te verbeteren. Zo versterken de oefeningen de rugspieren die ervoor zorgen dat je in een rechte houding staat. Het versterken van de rugspieren is ook belangrijk bij het dragen van een brace, aangezien je rug kan verzwakken doordat deze continu ondersteund wordt door de brace. Ook na een operatie bij scoliose helpen oefeningen bij het herstel en revalidatie.
Een fysiotherapeut of oefentherapeut kan je helpen bij het opstellen en uitvoeren van de oefeningen die passen bij jouw vorm van scoliose. Hieronder staan enkele oefeningen beschreven die kunnen helpen bij scoliose. Bespreek echter altijd van tevoren met je behandelend specialist of deze ook geschikt zijn in jouw situatie.
- Ga op handen en knieën op de grond zitten, waarbij je je handen recht onder je schouders plaatst en je knieën onder je heupen. Strek je linker arm recht naar voren en je rechterbeen uit naar achteren. Span hierbij je buik- en rugspieren aan. Houd deze positie een aantal seconden vast en wissel daarna van arm en been. Met deze oefening versterk je de spieren in je rug, wat bevorderlijk is voor je houding.
- Ga rechtop zitten op de grond of een stoel. Breng de arm aan de tegenovergestelde kant van de kromming omhoog, bijvoorbeeld bij een scoliose naar rechts dus de linkerarm. Buig je linkerarm en gehele bovenlichaam rustig naar rechts. Hiermee rek je de binnenkant van de scoliose op. Ga weer rechtop zitten en herhaal deze oefening een aantal keer. Bij scoliose in beide richtingen kun je afwisselend naar links en naar rechts buigen.
- Ga op je zij liggen met een zogenoemde foamroller onder je, op de plek van de scoliose. Rek je uit over de foamroller met je bovenste arm boven je hoofd. Laat je onderste arm naar voren op de grond rusten. De foamroller drukt zo in tegenovergestelde richting van de scoliose. Bij een kromming naar rechts, moet je dus ook op je rechterzij liggen.
