Migraine

Migraine is een chronische hersenziekte. Het belangrijkste symptoom is hoofdpijn. Die hoofdpijn komt in de vorm van aanvallen. Een migraineaanval ontstaat door een ontregeling in de hersenstam. Vanwege deze ‘kortsluiting’ zijn mensen met migraine gevoeliger voor prikkels. Bepaalde prikkels, zoals vermoeidheid of ongesteldheid, kunnen leiden tot een aanval. 

Migraine is te herkennen als een heftig bonzende hoofdpijn. De hoofdpijn zit meestal aan 1 kant van je hoofd. Bij een migraineaanval kun je misselijk zijn en moet je soms overgeven. Ook kun je vaak niet goed tegen licht en geluid. Door de heftigheid van de klachten is het vaak niet goed mogelijk om goed te functioneren op school of op het werk. 

Migraine versus spanningshoofdpijn 

Migraine is niet hetzelfde als spanningshoofdpijn. Het duidelijkste verschil is dat je bij spanningshoofdpijn niet misselijk bent en dat deze hoofdpijn niet erger wordt bij inspanning. Een ander verschil is dat bij migraine de klachten heftiger zijn. 

Een migraineaanval kenmerkt zich door hevige hoofdpijn meestal aan 1 kant van het hoofd die vaak gepaard gaat met misselijkheid. Alle symptomen samen en de verschillende fases die je doorloopt als je migraine hebt noemen we een migraineaanval. Wanneer een migraineaanval optreedt, is niet te voorspellen. Je kunt midden in de nacht een aanval krijgen, maar ook overdag als je boodschappen aan het doen bent. Meestal is er geen duidelijke aanleiding voor een migraineaanval. Meer dan 10% van de Nederlanders heeft jaarlijks migraineaanvallen: gemiddeld zo’n 2 per maand. De duur hiervan kan variëren van 4 uur tot 3 dagen.  

Als je een migraineaanval hebt, dan is de samenwerking tussen bloedvaten en zenuwbanen in je hersenen verstoord. Dit komt omdat 1 van de zenuwen in je hersenen, de trigeminus, overactief raakt en daardoor worden er voortdurend pijnsignalen naar de hersenen gestuurd. Dit zorgt ervoor dat de bloedvaten in je hersenen zich even vernauwen en snel daarna verwijden, wat enorme hoofdpijn kan geven. Waarom de zenuw precies overactief raak, is onbekend. Wel lijkt erfelijke aanleg een rol te spelen. Als een familielid vaak met migraineaanvallen kampt, is de kans groter dat jij hier ook last van krijgt.

Verder lijken hormonen ook invloed te hebben op het ontstaan van migraineaanvallen. Sommige vrouwen krijgen telkens migraine rond hun menstruatie. Het gebruik van hormonale anticonceptie, zoals de anticonceptiepil of hormoonspiraaltje, kan de migraine verergeren of juist verminderen. Hetzelfde geldt voor een zwangerschap of de overgang. Door een veranderde hormoonhuishouding kun je meer of minder last hebben van migraineaanvallen. Er zijn ook bepaalde stoffen in voedingsmiddelen die een aanval kunnen opwekken: 

• smaakversterkers 
• sulfiet 
• nitraat 
• aspartaam 

Een migraineaanval bestaat uit 4 fases, namelijk: 

Fase 1: de waarschuwingsfase 
Fase 2: de migraineaura-fase 
Fase 3: de hoofdpijnfase 
Fase 4: de herstelfase 

Wil je meer weten over de verschillende fases? Lees dan ons artikel over de migraineaanval. 

Wat een migraineaanval kan uitlokken is per persoon verschillend. De meest voorkomende oorzaken van migraine bij mannen en vrouwen zijn:  

• spanning en stress  
• de overgang van stress naar ontspanning  
• bepaalde stoffen in voedsel, zoals: 
  • smaakversterkers (zoals E621, in bijvoorbeeld Chinees eten en kant- en klaargerechten)  
  • sulfiet (in wijn)  
    
  • nitraat (in bleekselderij, andijvie, spinazie, sla, venkel, spitskool, chinese kool en rode bieten)  
  • kunstmatige zoetstof (aspartaam)  

Er bestaat een relatie tussen reisziekte en migraine. Mensen met migraine kunnen sneller last van misselijkheid krijgen tijdens het rijden. 

Oorzaken van migraine bij vrouwen 

Vrouwen hebben uitlokkende factoren die te maken hebben met de vrouwelijke hormonen, zoals:  

• de periode rond de menstruatie  
• gebruik van de pil of hormonale anticonceptie  
• de overgang  

Deze factoren kunnen een oorzaak zijn van migraine. Lees hier meer over menstruele migraine. 

Tijdens de zwangerschap nemen migraineaanvallen vaak af. Bij sommige vrouwen wordt migraine tijdens de zwangerschap juist erger. Dit is vooral afhankelijk van hormonale schommelingen. 

Er bestaan verschillende vormen van migraine. Hieronder vertellen we kort wat over de meest bekende soorten: 

• Vestibulaire migraine: vestibulaire migraine wordt ook wel evenwichtsmigraine genoemd. Bij deze vorm van migraine wordt je vooral draaierig en duizelig.   
• Oogmigraine: als je oogmigraine hebt dan kun je zwarte vlekken of kleuren voor je ogen krijgen. Het kan zijn dat je daarna ook nog last krijgt van hoofdpijn, maar dit hoeft niet. 
• Hormonale migraine: het kan zijn dat vrouwen vooral last hebben van migraine rond hun menstruatie, dit wordt hormonale migraine genoemd. 
• Migraine accompagnee: als je tijdens een migraineaanval last krijgt van spraakstoornis, verwardheid, tintelingen en uitval van gezichtsveld, dan is er vaak sprake van migraine accompagnee. Migraine accompagnee is mogelijk in 3 variaties, hemiplegisch, oftalmoplegisch en basilair.  
  • Hemiplegische migraine: tijdens een aanval van hemiplegische migraine kun je last krijgen van krachtsverlies in de helft van je lichaam.
  • Oftalmoplegische migraine: bij deze vorm van migraine raken de oogspieren van 1 oog verlamd.
  • Basilaire migraine: met basilaire migraine heb je last van hersen- en spraak disfunctie. 

Naast deze vormen bestaan er ook nog bijzondere vormen van migraine. Benieuwd welke? Dat lees je in ons artikel over bijzondere vormen van migraine. 

Volgens het Ministerie van Volksgezondheid waren er in 2020 zo'n 276.400 mensen met migraine bekend bij de huisarts: 58.900 mannen en 217.600 vrouwen. Dit komt overeen met 0,65% van de mannen en 2,48% van de vrouwen. Migraine komt dus veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de invloed van de vrouwelijke geslachtshormonen: bij ongeveer 60% van de vrouwen met migraine waren de migraineaanvallen gerelateerd aan de menstruatiecyclus. De hoofdpijn-aandoening was het meest prevalent bij mensen tussen de 40 en 54 jaar. 

Het belangrijkste symptoom van migraine is een aanval van bonzende of kloppende hoofdpijn. De pijn zit meestal aan 1 kant van het hoofd. Een migraineaanval heeft een duidelijk begin en einde en duurt meestal enkele uren, maar soms wel anderhalve dag. Veel mensen met migraine hebben tijdens een aanval ook last van misselijkheid en overgevoeligheid voor licht, lawaai en bepaalde geuren. Verder is kenmerkend dat inspanning de pijn verergert. Meestal duurt het 1 tot 2 dagen voordat de hoofdpijn volledig verdwenen is. 

Symptomen van migraine bij kinderen

Migraine uit zich bij kinderen vaak anders dan bij grote kinderen en volwassenen, waardoor migraine bij kinderen niet altijd als zodanig herkend wordt. Klachten bij kinderen zijn:  

• bonzende hoofdpijn in heel het hoofd, vaak tijdens lichamelijke inspanning 
• misselijkheid en overgeven 
• overgevoeligheid voor licht en geluid 
• voor het opkomen van de hoofdpijn een aura zien 

Als een kind nog jong is en last heeft van aanvallen, kan dateen voorbode zijn dat het op latere leeftijd last krijgt van migraine. 

Auraverschijnselen van migraine 

Sommige mensen met migraine voelen een aanval ruim van tevoren al aankomen, doordat ze altijd dezelfde signalen krijgen. Die voortekenen kunnen per persoon heel verschillend zijn. De bekendste voortekenen zijn de zogeheten auraverschijnselen. Dit zijn kortdurende neurologische storingen, zoals tintelende vingers, krachtverlies aan 1 kant van het lichaam, spraakstoornissen of het krijgen van blinde vlekken. Ook het zien van lichtflitsen, vlekken of sterretjes is een bekend auraverschijnsel. 

De auraverschijnselen van migraine zijn tijdelijk. Ze stoppen als de migraineaanval begint. Het kan ook voorkomen dat er alleen auraverschijnselen zijn, zonder dat daar hoofdpijn op volgt. We spreken dan van migraine zonder hoofdpijn.  

Het verschilt per persoon hoe lang migraine duurt. Als je inspannende activiteiten onderneemt duurt de hoofdpijn langer, maar meestal duurt het 1 tot 3 dagen voordat de hoofdpijn volledig verdwenen is.  

Als je alleen last van aura's hebt, dan heb je korter last. Een migraineaura duurt ongeveer 15 tot 45 minuten en maximaal 1 uur

Migraine kan dus door verschillende triggers geactiveerd worden. Een gezonde leefstijl zou al kunnen helpen om de meeste van deze triggers te mijden. Hierbij een aantal tips die mogelijk migraine kunnen voorkomen: 

• Eet regelmatig en evenwichtig, beperk het eten van suiker, kaas, vlees en soja. 
• Let op dat je voldoende magnesium en vitamine B binnenkrijgt. 
• Beperk het drinken van koffie en alcohol. 
• Stop met roken. 
• Slaap genoeg en regelmatig. 
• Sport regelmatig. 
• Vermijd stress. 
• Vermijd plotselinge kou of hitte.

Medicatie om een migraineaanval te voorkomen

Heb je meerdere aanvallen per maand, dan kan de huisarts je iets voorschrijven om de kans op een aanval te verminderen of te voorkomen: 

• Een bèta-blokker: dit is een middel dat gegeven wordt tegen onder andere een hoge bloeddruk. Ze hebben een werking op je bloedvaten die gunstig kan zijn om van een migraine aanval te voorkómen. Bèta-blokkers bij migraine zorgen ervoor dat de bloedvaten niet teveel samenknijpen. 
• Een anti-epilecticum: dit is een medicijn tegen epileptische aanvallen. Hoewel nog niet duidelijk is waarom, schijnen deze middelen ook de kans op migraine te kunnen verminderen. Deze middelen hebben vaak bijwerkingen, maar dit vinden veel mensen minder erg dan de migraineaanvallen zelf. 
• Anticonceptiepil: sommige vrouwen hebben baat bij een andere pil (orale anticonceptiepil) of juist het doorslikken van de pil, indien de aanval ontstaat in de stopweek. Bespreek dit met je huisarts. 
• Pizotifeen: bij het ontstaan van migraineaanvallen kunnen bepaalde lichaamseigen stoffen een rol spelen. Pizotifeen is een middel dat de effecten van deze lichaamseigen stoffen afremt. Verder zorgt het er ook voor dat je bloedvaten zich verwijden. 
• Estradiol: hormonen kunnen invloed hebben op het ontstaan van een migraineaanval. Estradiol bestaat uit het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen en zorgt ervoor dat de hoeveelheid hormonen niet te veel daalt. Hierdoor wordt de kans op hormonale migraine verminderd. 
• Methysergide: methysergide zorgt ervoor dat je bloedvaten verwijd worden. Daarnaast heeft het een remmende werking op lichaamseigen stoffen die migraineaanvallen kunnen veroorzaken. Dit middel wordt alleen voorgeschreven als bètablokkers en pizotifeen niet werken. 
• Amitriptyline: mitriptyline remt de werking van je lichaamseigenstoffen die een rol spelen bij een migraineaanval, af. Net als methysergide wordt dit middel pas voorgeschreven als bètablokkers en pizotifeen niet helpen. 
• Overige middelen: andere medicijnen die tegen migraineaanvallen kunnen worden gebruikt zijn: valproïnezuur en flunarizine. Hoe deze middelen exact werken, is onbekend. Het wordt daarom pas ook voorgeschreven als bovenstaande middelen niet werken of te veel bijwerkingen geven.  

Wat kun je doen tegen migraine? Migraine is helaas niet te genezen, maar wel te behandelen. De eerste stap is het vermijden van factoren die een aanval uit kunnen lokken. Lukt het niet om migraine te voorkomen met bovenstaande tips en eventueel medicatie? Dan kunnen medicijnen tijdens migraineaanvallen eventueel helpen. We maken onderscheid tussen 2 soorten medicijnen: 

• niet-specifieke migrainemedicijnen 
• specifieke migrainemedicijnen 

Behandeling van migraine met niet-specifieke migrainemedicijnen

Pijnstillers 

Pijnstillers bij migraine (zoals paracetamol en aspirine) worden als een niet-specifieke behandeling van migraineaanvallen beschouwd en worden ook wel in combinatie met andere middelen gegeven. Ze werken het beste als ze zo vroeg mogelijk worden ingenomen. Deze middelen kunnen bij lichte tot matige pijnverlichting geven. Bij langdurig gebruik bestaat de kans dat de hoofdpijn juist verergert.  

Ontstekingsremmers 

Ontstekingsremmers (NSAID’s) hebben naast de ontstekingsremmende werking ook een koortsverlagende en pijnstillende werking. Het beste resultaat krijg je hiermeeals je deze middelen zo vroeg mogelijk inneemt. Sommige mensen kunnen bij veelvuldig gebruik maag- of darmklachten krijgen.  

Middelen tegen misselijkheid 

Middelen tegen misselijkheid worden gegeven om de misselijkheid te bestrijden die vaak bij een migraineaanval optreedt. Braakremmende middelen worden bijna altijd in combinatie met een pijnstiller gegeven. De pijnstiller wordt dan beter in het lichaam opgenomen. 

Behandeling van migraine met specifieke migrainemedicijnen

Triptanen 

Triptanen zijn gerichte anti-migrainemedicijnen die kunnen helpen bij het stoppen van een migraineaanval. Triptanen vernauwen de bloedvaten in de hersenen, die tijdens de hoofdpijnfase van de migraineaanval verwijd en ontstoken zijn. Alle soorten triptanen moeten worden ingenomen tijdens een aanval aan het begin van de hoofdpijnfase. Triptanen geven een effectieve pijnverlichting. Daarnaast hebben ze een gunstig effect op de begeleidende verschijnselen als misselijkheid, fotofobie en fonofobie (overgevoeligheid voor licht- en geluidsprikkels). Mensen die triptanen gebruiken hebben soms last van onder andere duizeligheid of slaperigheid. 

Er bestaan 7 verschillende triptanen, met kleine onderlinge verschillen. Ze zijn beschikbaar als tabletten, neussprays, zetpillen en injecties. Er wordt aangeraden om triptanen maximaal 10 keer per maand te gebruiken, omdat er anders een risico bestaat op hoofdpijn door overmedicatie.  

Als je vaak last hebt van migraine kun je er proberen achter te komen waardoor de aanvallen worden uitgelokt. Een goede manier om dat te doen is het bijhouden van een hoofdpijndagboek. Als je dagelijks opschrijft wanneer de hoofdpijn begint, hoe hevig de hoofdpijn is, wat je gedaan hebt die dag en wat je gegeten en gedronken hebt kun je misschien achterhalen wat de aanval uitlokt. Als je vermoedt dat het door bepaald eten veroorzaakt wordt, kun je proberen dat eten te vermijden. 

Om het aantal aanvallen te verminderen kun je ook ontspanningsoefeningen doen. Leg uit aan je omgeving dat je last kunt hebben van migraine. Geef het ook aan als je een aanval krijgt. ‘Gewoon doorgaan’ bij een aanval vermindert de klachten niet. Meestal verergert dat de klachten juist. Neem dus je rust als je een migraineaanval krijgt. 

Als je een anticonceptiepil gebruikt, kun je overleggen met de huisarts over een ander type pil of een andere vorm van anticonceptie. De hormonen van de pil kunnen namelijk invloed hebben op je migraine. 

Wat kun je doen bij een migraineaanval? 

Als je een migraineaanval hebt, kun je zelf de volgende maatregelen nemen: 

• Vermijd licht, scherpe geuren en lawaai. Zoek een rustige, donkere kamer op. 
• Leg koude, natte kompressen op je voorhoofd en slapen. 
• Probeer ontspanningsoefeningen te doen om de klachten verlichten. 

Een gezonde leefstijl kan ervoor zorgen dat je minder last hebt van migraine en migraineaanvallen. Blijf je ondanks een gezonde leefstijl toch regelmatig migraineaanvallen houden, dan kan een arts je eventueel medicatie voorschrijven. Verder is het verstandig om contact op te nemen met de huisarts in deze gevallen: 

• Je hebt meer dan 1 keer in de maand last van (hevige) hoofdpijn. 
• Je hebt zoveel last van je migraine dat je beperkt wordt in je dagelijkse bezigheden. 
• De medicijnen die de arts voorgeschreven heeft werken niet goed. 
• Je krijgt bijwerkingen van de migrainemedicatie.