Fontanel

Een fontanel is een opening tussen de schedeldelen, die bij baby's meestal tot het eerste levensjaar aanwezig is.

Met de fontanel wordt eigenlijk altijd de grote fontanel bedoeld. In feite bestaan er echter twee fontanellen: de grote en de kleine fontanel.

De grote fontanel is een zachte, ruitvormige plek boven op het hoofdje van de baby. De kleine fontanel bevindt zich achter op het hoofdje en is zo klein dat hij meestal nauwelijks te voelen is. De fontanellen worden begrensd door de schedeldelen, die bij pasgeboren baby’s nog niet aan elkaar vastgegroeid zijn.

Rond de leeftijd van twaalf tot achttien maanden is de grote fontanel meestal gesloten.

De grote fontanel is over het algemeen duidelijk te zien en goed te voelen. Boven op het hoofd van de baby ziet u de ruitvormige, soms zeer licht verheven (dus iets boven het schedeldak uitkomende) plek. Als u goed kijkt, kunt u de fontanel zien bewegen op het ritme van de hartslag. Deze beweging wordt pulseren genoemd.

Wanneer u met de vingertoppen over het midden van het hoofd strijkt, voelt u de overgang van het harde schedelbot naar de zachte fontanel. De fontanel voelt meestal zacht, wat elastisch aan. Dat wil zeggen, dat u de fontanel met uw vingertoppen enigszins kunt indrukken en dat deze direct weer ‘terugveert’.

De grootte van de fontanel verschilt per kind en kan variëren van één vingertop tot de breedte van vier aaneengesloten volwassen vingers. Bij kinderen met een forse fontanel is de kleine fontanel vaak ook te voelen. Hoe ouder uw baby, hoe kleiner de fontanel.

Het voelen of aanraken van de fontanel is niet eng of gevaarlijk is. Het onderliggende hersenweefsel kan door aanraking van de fontanel niet worden beschadigd. Dit hersenweefsel wordt namelijk beschermd door het onderhuidse bindweefsel en door een zeer stevig hersenvlies.

Door de open fontanellen en de nog niet gesloten schedelnaden kan het hoofdje van het kind zich tijdens de bevalling aanpassen aan de vorm van het geboortekanaal. Dit is essentieel voor de bevalling. Zonder deze mogelijkheid tot aanpassing is een vaginale bevalling niet mogelijk.

Ook bieden de fontanellen en de open schedelnaden ruimte aan de schedel en de hersenen om te kunnen groeien. Zonder deze speling zouden er schedelafwijkingen en/of -misvormingen kunnen ontstaan.  Geen of te weinig groei van de hersenen zou kunnen leiden tot hersenbeschadigingen.

Tijdens controles gedurende het eerste levensjaar van uw kind, zal bij ieder bezoek, het hoofdje van uw kind onderzocht worden. Ook zal daar de schedelomtrek gemeten worden. De groei van de schedel staat in nauwe relatie tot het sluiten van de fontanellen en de schedelnaden.

Bij vroegtijdig sluiten (ruim voor het eerste jaar) in combinatie met een te geringe of afnemende groei van de schedel wordt uw kindje verwezen naar de kinderarts.

Andere reden voor verwijzing kunnen zijn: een te grote toename van de schedelomtrek of het niet sluiten van de grote fontanel (ruim) na de tweede verjaardag.

De grootte van de fontanel is per kind verschillend. Deze variatie in grootte is een volstrekt normale, natuurlijke situatie. Uiteraard hangt het tijdstip van sluiten hiermee samen; een grote fontanel zal later gesloten zijn dan een kleine.

De fontanel is een normaal en ‘natuurlijk’ onderdeel van het hoofdje van uw baby, u hoeft daar dus niet extra voorzichtig mee om te gaan. Dit betekent, dat u bijvoorbeeld bij het haren wassen de gehele hoofdhuid hetzelfde kunt behandelen, dus ook de huid boven de fontanel kan gewoon ‘schoongemaakt’ worden. Indien dit te weinig of niet afdoende gebeurt, neemt de kans op schilfering, de zogenaamde 'berg' vaak alleen maar toe.