Cervicogene hoofdpijn (Hoofdpijn vanuit de nek)

Cervicogene hoofdpijn is een vorm van hoofdpijn die ontstaat vanuit de nek, vooral aan 1 zijde van het hoofd zit en begeleid wordt door uitstralende pijn verder in de nek, schouder, arm of tussen de schouderbladen. Het komt relatief vaak voor. Tot wel 20% van alle hoofdpijnvormen is cervicogene hoofdpijn. 

Toch is het ook de meest controversiële vorm van hoofdpijn. Nogal wat neurologen zien het als een vorm van spanningshoofdpijn of migraine. Door de overlap in symptomen is dat begrijpelijk, maar door het ontstaan vanuit de nek en de begeleidende symptomen is cervicogene hoofdpijn toch een andere en op zichzelf staande aandoening. Cervicogene hoofdpijn kan erger worden door een lange werkdag, spanning of een autorit. Vaak is er een afwijking in de nek, denk hierbij aan overbelaste spieren, scheve gewrichten of opgerekte banden en pezen met pijn in de nek en het hoofd als gevolg. Een juiste diagnose is belangrijk voor het aanpakken van de klachten. 

De oorzaak van cervicogene hoofdpijn ligt vaak bij een onverwachte gebeurtenis, bijvoorbeeld een val of klap op het hoofd of de nek. In de volksmond wordt vaak gesproken over ‘het erin schieten’. Dit gebeurt plotseling. Echter, cervicogene hoofdpijn is niet hetzelfde als een whiplash. Omdat we het hoofd de hele dag gebruiken, draaien en heen en weer bewegen, kan hoofdpijn vanuit de nek verergeren en kan de pijn heviger worden. 

Overbelasting van de nek door een verkeerde houding is een andere oorzaak van cervicogene hoofdpijn. Verder is een mogelijke oorzaak de ‘forward head posture’, wat betekent dat mensen met een wat vooruitstekend hoofd lopen. Dit is een veel voorkomend gevolg van chronische nekpijn. Door de scherpe hoek die de nek maakt ten opzichte van de bovenrug is dit een voortdurende prikkelbron voor de nek en daarmee ook voor het hoofd. Belangrijke oorzaken hiervan zijn langdurige statische belasting (zoals bij kantoormedewerkers, scholieren en studenten) en een verkeerde houding van de rug, schouders en het hoofd. Dit wordt vaak versterkt door spanning of werkdruk. Ook mensen die erg lenig zijn hebben wat vaker hoofdpijn vanuit de nek. 

Hoofdpijn die uit de nek komt is het meest herkenbare en belangrijkste symptoom van cervicogene hoofdpijn. Vaak is er sprake van een continu zeurende hoofdpijn. De hoofdpijn is daarnaast vaak niet kloppend of schietend. Cervicogene hoofdpijn begint in de nek en straalt door naar de zijkant en voorkant van het hoofd, soms tot boven de wenkbrauwen. 

Cervicogene hoofdpijn komt meestal voor in periodes. Tijdens deze periodes heb je continue pijn, variërend in duur van enkele uren tot enkele weken. Nekbewegingen of langdurig een ongemakkelijke stand van het hoofd aanhouden, kunnen meer nek- en hoofdpijn geven. De hoofdpijn zit vooral aan 1 kant, maar dubbelzijdige hoofdpijn kan voorkomen. Wanneer de hoofdpijn aan 1 kant zit, dan zit het ook in elke volgende pijnperiode aan diezelfde kant. Daarnaast komen vage pijnklachten aan dezelfde kant voor in schouder, arm of tussen de schouderbladen. 

Het is soms lastig om de juiste diagnose te stellen. Cervicogene hoofdpijn kan erg op spanningshoofdpijn of migraine lijken. Helaas is cervicogene hoofdpijn niet te ontdekken met alleen een röntgenfoto. De bevestiging van de diagnose zal dus vooral van het lichamelijke onderzoek moeten komen. Bij onderzoek van de nek zijn er vaak een of meer bewegingsbeperkingen te vinden. Druk op de kleine gewrichtjes hoog in de nek kan een herkenbare nek- en hoofdpijn opwekken uitstralend tot voor in het hoofd. Druk op nabijgelegen drukpunten (trigger points) kan eenzelfde pijngevoel opwekken. Vaak wordt een verhoogde spanning gevonden in de langs de nek gelegen spieren. 

Bevestiging van de diagnose cervicogene hoofdpijn kan verkregen worden door zogenoemde proefblokkades. Daarbij spuit de pijnspecialist een krachtig maar kortwerkend pijnstillend middel in de verwachte bron van de pijn in de nek. Verdwijnt daarmee de pijn, dan is daarmee de bevestiging geleverd voor de diagnose cervicogene hoofdpijn. 

Bij langdurige nek-, schouder- en hoofdproblemen is behandeling van cervicogene hoofdpijn altijd noodzakelijk. Klachten verminderen niet vanzelf. De behandeling is met name gericht op het verminderen van de pijn bij cervicogene hoofdpijn. 

• Manuele therapie. Met manuele therapie worden de bewegingsbeperking en pijnbronnen in de nek (vaak de kleine aangrenzende gewrichtjes) aangepakt. 
• Fysiotherapie. Een fysiotherapeut kan helpen om de houding te verbeteren, bijvoorbeeld door het weghalen van spanning en door gerichte oefentherapieën.  
• Medical tape. De fysiotherapeut kan gebruikmaken van medical tape om bepaalde bewegingen te beperken en om de onderhuidse bindweefselspanning te verminderen.  
• TENS-apparaat. Een TENS-apparaat probeert door elektrische trillingen de pijn te verminderen. Bij een TENS-behandeling worden er zwakke elektrische stroompjes aan de pijnzenuwen gegeven waardoor deze minder goed gaan werken. Je kan daardoor minder pijn gaan voelen.  
• Blokkade. Als een proefblokkade heeft bevestigd waar de bron van pijn zit in de nek, kan de pijnspecialist een blokkade aanleggen die tot wel meerdere maanden werkt.
• PRF-behandeling. Een pulsed radio frequente (PRF) behandeling schakelt de zenuwbanen uit door radiofrequente laesies. Dit werkt tot gemiddeld 8 maanden. De zenuw kan echter niet blijvend worden uitgeschakeld, omdat er dan een behoorlijke kans op fantoompijn ontstaat. 
• Multidisciplinaire behandeling. Bij een multidisciplinaire behandeling werken manueel therapeuten, fysiotherapeuten en gedragstherapeuten samen met pijnspecialisten en revalidatieartsen om het probleem tegelijkertijd vanuit meerdere disciplines aan te pakken. Deze benadering wordt vooral gebruikt bij hardnekkige klachten. 

Er is geen medicatie die de oorzaak van cervicogene hoofdpijn wegneemt. Toch kunnen pijndempende medicijnen wel degelijk zinvol zijn, vooral ter ondersteuning van andere therapieën. Massages van de nek zijn vaak pijnlijk en onwerkzaam gebleken bij de behandeling van cervocogene hoofdpijn. 

Om het verergeren van de klachten te voorkomen is wisselen van houding het belangrijkst. Veel bewegen vermindert de kans op scheefstand van de nekwervels. Door veel beweging worden de nekwervels bovendien gedwongen zich aan te passen aan de nieuwe houding, waardoor je minder kans op hoofdpijn vanuit de nek loopt. 

Indien de klachten erger worden kun je het best een manueel therapeut bezoeken. Tot die tijd zijn er een aantal oefeningen die je kunt doen om de nekpijn en hoofdpijn zoveel mogelijk uit de weg te gaan of te stabiliseren: 

• Houd een pijn-dagboek bij. Door in een schrift of op een app op je telefoon bij te houden waar en wanneer je pijn hebt, krijg je inzicht in wat de pijn erger kan maken. 
• Vermijd werkzaamheden of activiteiten die je pijn bezorgen. Werk je op kantoor, neem dan regelmatig pauze of werk bijvoorbeeld afwisselend zittend en staand. 
• Zorg ervoor dat je blijft bewegen. Plan activiteiten in die weinig pijn geven maar waardoor je wel in beweging blijft. Probeer bij een kantoorbaan, of andere baan waar je veel zittend werk doet, ieder uur even de benen te strekken door bijvoorbeeld een rondje te lopen door het gebouw. 
• Rust voldoende uit. Dit klinkt vanzelfsprekend, maar zeker bij veel pijn is met name een goede nachtrust essentieel. 

Vermoed je dat jouw hoofdpijn een andere oorzaak heeft? Lees hier meer over andere soorten hoofdpijn: 

• clusterhoofdpijn 
• spanningshoofdpijn 
• migraine 
• hoofdpijn tijdens de menstruatie 
• hoofdpijn door pijnstillers 

Weet je niet zeker waardoor jouw hoofdpijn wordt veroorzaakt? Lees dan hier over welke soorten hoofdpijn je kunt hebben.