Astma (Asthma bronchiale)

Astma is een chronische ontsteking van de longen. Bij astma zijn je longen zeer gevoelig en vaak geïrriteerd. Door bepaalde prikkels, zoals rook of uitlaatgassen, kunnen de luchtwegen samentrekken. Ook het slijmvlies zwelt op en produceert meer slijm. De luchtwegen worden nauwer dan normaal. Je kunt hierdoor moeilijker ademhalen en krijgt het benauwd. Als deze klachten plotseling opkomen, noemen we dat een astma-aanval. Astma is iets anders dan COPD. COPD is namelijk de verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. Je kunt als kind astma krijgen of het pas op latere leeftijd ontwikkelen.

Astma exacerbatie 

Het is mogelijk dat je last hebt van acute astma. Je hebt dan astmaklachten die niet overgaan na het gebruiken van medicijnen. Hierbij heb je onder andere last van veel hoesten of veel (taaier) slijm. Dit heet exacerbatie, ook wel een longaanval genoemd. Raadpleeg in dit geval jouw huisarts. 

Er zijn verschillende soorten astma:

• Allergische astma is een allergische reactie, meestal als gevolg van het inhaleren van een bepaalde stof waar jij allergisch voor bent, zoals huisstofmijt of stuifmeel.
• Niet-allergische astma, hierbij krijg je klachten door prikkels als uitlaatgassen, rook en parfum, zonder dat je hier allergisch voor bent. 
• Inspanningsastma kenmerkt zich door een benauwd gevoel bij inspanning.
• Ernstige astma is met medicijnen moeilijk onder controle te houden.

Meestal is er sprake van een combinatie van deze soorten astma. De klachten kunnen in de loop van de tijd verergeren, maar ook verminderen. 

Astma is blijvend. Het is niet bekend wat de precieze oorzaak van astma is. Wel is bekend dat erfelijkheid een rol speelt. Als één van de ouders astma of een allergie heeft, zoals een huisstofmijt allergie of pollenallergie, is er 50% kans dat het kind astma krijgt. Ook kinderen die te vroeg geboren zijn of een laag geboortegewicht hadden, hebben een grotere kans op het krijgen van astma. Bij de geboorte is het lastig om astma te herkennen.  

Bij astma zijn je longen continu een klein beetje ontstoken. Welke stoffen een astma-aanval kunnen uitlokken, verschilt per persoon. Enkele voorbeelden van prikkelende stoffen zijn huisstofmijt, huidschilfers van (huis)dieren en pollen.

Daarnaast zijn er prikkels waar mensen zonder astma ook last van kunnen hebben, maar waar je als astmapatiënt veel heftiger op reageert. Voorbeelden hiervan zijn:

• Rook.
• De lucht van schoonmaakmiddelen.
• Koude lucht.
• Mist of regen.

Beroepsastma

Er zijn ook een aantal beroepen waarbij je een verhoogd risico loopt op astma. In dat geval spreken we van beroepsastma. In de volgende sectoren heb je een verhoogde kans op astma: 

• De gezondheidszorg.
• De broodbakkersindustrie. Vooral de deegmakers die werken met tarwemeel en alfa-amylase, een product dat de gisting versnelt, hebben kans op een vernauwing van de luchtwegen.
• De plastic- en kunststofverwerkende industrie. Vooral bij stoffen, zoals di-isocyanaten, die worden gebruikt bij de productie van onder andere schuimrubber, plastic, verfproducten en kleefstoffen.
• Onderzoeksinstituten waar met laboratoriumdieren wordt gewerkt. In de huid of de urine van ratten, muizen, cavia’s en konijnen zitten eiwitten die een allergische reactie kunnen opwekken.

De symptomen bij beroepsastma zijn gelijk aan die van  ‘gewone’ astma.

Enkele kenmerken van astma zijn:

• Benauwdheid. Je luchtwegen worden nauwer, waardoor je minder gemakkelijk lucht binnenkrijgt.
• Hoesten. Bij astma maken je luchtwegen veel slijm aan. Je lichaam probeert dit slijm te verwijderen door te hoesten. 
• Piepend ademhalen.
• Kortademigheid.
• Vermoeidheid. Bij astma krijg je minder lucht binnen, wat een negatief effect heeft op je energielevel. 

Astma is niet te genezen, maar wel goed te behandelen. Als je je medicijnen goed gebruikt, kunnen je klachten verminderen of voor lange tijd wegblijven. De medicijnen adem je in met behulp van een inhalator (puffer). Op deze manier komen de medicijnen gelijk op de plek waar ze moeten werken: je longen. Er zijn twee verschillende soorten medicijnen die je voorgeschreven kunt krijgen:

• Luchtwegverwijders zorgen ervoor dat de spiertjes rond je luchtwegen zich ontspannen. Ze werken snel, maar zijn ook snel weer uitgewerkt. Kortwerkende luchtwegverwijders werken maximaal zes uur en langwerkende ongeveer twaalf uur. Deze medicijnen gebruik je als je niet zo heel vaak last hebt van astma of wanneer je denkt een astma-aanval te krijgen.
• Ontstekingsremmers zorgen dat de ontsteking in je longen minder wordt. De wand van je longen is dan minder opgezet en je produceert minder slijm. Het duurt een paar dagen voordat ontstekingsremmers werken en het is belangrijk dat je de medicijnen blijft innemen. Ontstekingsremmers worden over het algemeen alleen voorgeschreven als je meerdere malen per week last hebt van astma.

Bij ernstige vormen van astma wordt er een combinatie van luchtwegverwijders en ontstekingsremmers gebruikt. De medicijnen zitten dan bij elkaar in de inhalator.

Bijwerkingen van astmamedicijnen

Lokale bijwerkingen die vaak voorkomen bij het gebruik van geïnhaleerde corticosteroïden zijn schimmelinfecties van de mond-keelholte, keelpijn en heesheid. Corticosteroïden is een bijnierschorshormoon. Het is nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. Het remt ook ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Bijwerkingen kunnen leiden tot slechtere therapietrouw (het opvolgen van van voorgeschreven adviezen) en behandelingsuitkomsten. De medicatie staken is meestal geen verstandige optie. Bij hogere doseringen geïnhaleerde corticosteroïde neemt het risico op systemische bijwerkingen toe.

Medicijnen tegen astma en hooikoorts

Middelen tegen astma hebben geen positief effect op hooikoortsklachten en andersom. Heb je last van hooikoorts? Raadpleeg dan een arts over de mogelijkheden om je klachten te verlichten.

Je kunt zelf proberen een astma-aanval te voorkomen door situaties of stoffen te vermijden waarvan je weet dat je daar gevoelig voor bent. Daarnaast is het verstandig om je omgeving in te lichten dat je astma hebt en welke stoffen een reactie uitlokken, zodat ze daar rekening mee kunnen houden. Ook beweging is belangrijk, zo blijf je fit. Beweging versterkt de ademhalingsspieren en verbetert de conditie. Als je astma hebt, ben je extra gevoelig voor de griep. Daarom is het raadzaam om ieder jaar de griepprik te halen.

Neem contact op met de huisarts, als:

•   Je klachten niet verminderen na het innemen van medicijnen.
•   Je problemen hebt met de medicijnen, bijvoorbeeld de regelmatigheid waarin je de medicijnen neemt. Het is bijvoorbeeld mogelijk om een medicijn vergeten in te nemen.
•   Je s ’nachts klachten hebt.

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:

• Luchtpunt
• Longfonds
• Maxima MC