Bij hinderlijke klachten van neus en bijholten schrijven huisartsen vaak antibiotica en intranasale corticosteroïden voor. Maar deze medicijnen helpen niet, de klachten gaan sowieso meestal binnen tien tot veertien dagen over. Ook prednisolon (orale corticosteroïden) zijn helaas geen zinvol alternatief. Dat schrijft huisarts in opleiding Roderick Venekamp in zijn proefschrift.
Venekamp analyseerde in zijn proefschrift welke medicijnen huisartsen tussen 2000 en 2009 voorschreven aan patiënten met acute klachten van neus en bijholten. In bijna zestig procent van de gevallen blijkt dat antibiotica te zijn. Zo'n dertig procent van de patiënten krijgt neusspray met ontstekingsremmende medicatie (intranasale corticosteroïden). Dat percentage is de afgelopen tien jaar verdubbeld.
Het voorschrijfgedrag is opmerkelijk omdat antibiotica de duur van de klachten niet verkorten. De huidige richtlijn voor huisartsen adviseert antibiotica slechts onder bepaalde omstandigheden te overwegen. Ontstekingsremmende medicatie zoals intranasale corticosteroïden winnen daarom de laatste jaren aan populariteit. Deze medicijnen zouden de overreactie van het lichaam op geïrriteerde slijmvliezen dempen. Maar de effectiviteit daarvan is niet duidelijk.
Venekamp vergeleek daarom in een klinische trial 185 patiënten met acute neus- en bijholteklachten afkomstig uit 54 huisartsenpraktijken in Zeeland. De helft ontving een week lang prednisontabletten, de controlegroep kreeg een placebo. Daarnaast werd iedere deelnemer paracetamol en neusdruppels geadviseerd. Na een week bleken de klachten in beide groepen evenveel te zijn afgenomen. De patiënten hebben dus geen baat bij prednison. Patiënten met chronische neusklachten lijken in dit onderzoek wel enige baat bij een kuur met prednisolon te hebben, maar het nut hiervan zal in een nieuw op te zetten studie nog moeten worden bewezen.
"De beste behandeling bestaat uit symptoombestrijding: een adequate dosering paracetamol tegen de hoofdpijn en slijmontzwellende neusdruppels", verklaart Venekamp. "Maar patiënten ervaren veel hinderlijke klachten en huisartsen willen graag de patiënt van deze klachten af helpen. Mogelijk verklaart dat de vele antibiotica voorschriften en recent de intranasale corticosteroïden. Veel huisartsen denken ten onrechte dat patiënten graag antibiotica of andere medicijnen willen."
Venekamp denkt daarom dat huisartsen nog meer in gesprek moeten gaan met patiënten. "Het is zaak om patiënten uit te leggen dat de klachten in het overgrote deel van de gevallen binnen tien tot veertien dagen overgaan en dat medicijnen helaas niet helpen om sneller van de klachten af te komen. Als huisartsen en patiënten hun verwachtingen ten aanzien van de behandeling met elkaar delen, kan wellicht de onnodige medicatie teruggedrongen worden."
Acute klachten van neus en bijholten geven een drukgevoel in het hoofd en leiden tot een algeheel gevoel van ziekte. Patiënten hebben vaak klachten als hoofdpijn, een verstopte neus, een loopneus en hoesten. Het zijn hinderlijke klachten waar patiënten vaak mee naar de huisarts gaan. Een huisarts ziet gemiddeld vijftig patiënten met deze klachten per jaar.
