Een litteken zal nooit helemaal verdwijnen, maar kan wel minder zichtbaar worden gemaakt. Bestaande littekens kunnen tot ongeveer twee jaar na het ontstaan ervan goed behandeld worden, daarna niet meer. Een litteken kun je laten behandelen door een operatieve- of niet-operatieve methode. Het soort litteken bepaalt welke therapie of behandeling geschikt is. Niet alle behandelingen kunnen namelijk voor elk litteken gebruikt worden. Er zijn meerdere manieren om littekens te behandelen.
Niet-operatieve behandelmethoden bij littekens
Je hebt verschillende niet-operatieve methoden die littekens kunnen verminderen, zoals:
- Littekenpleisters
- Druk- of compressietherapie
- Littekencrème of littekenzalf
- Camouflagetherapie
- Siliconentherapie
- Injecties met corticosteroïden
- Cryotherapie
Littekenpleisters
De meeste littekenpleisters zijn gemaakt van siliconen. Veel studies hebben de goede werking van deze siliconenpleisters aangetoond. Je plakt ze op je litteken (alleen op een dichte wond) en laat de pleister twaalf uur per dag zitten. Een volledige behandeling duurt tot ongeveer acht weken.
Tegenwoordig zijn er ook nieuwere littekenpleisters op de markt. Deze littekenpleisters bestaan uit twee lagen: een bovenste laag die lijkt op een normale pleister, en een polyurethaanlaag die zich aan je huid bindt. De pleister herstelt de vochtbalans van de huid. Ze werken op dezelfde manier als de siliconenpleisters.
Sta je voor de schappen en weet je niet welke littekenpleisters je moet kiezen? Hoewel sommige mensen nog sceptisch zijn over de nieuwere pleisters, heeft onderzoek aangetoond dat de pleister met polyurethaan beter werkt dan die met siliconen. Door polyurethaan wordt je litteken nóg minder dik, rood, jeukerig, hard en ruw.
Daarnaast kun je een littekenvervager kopen: een pleister die ervoor zorgt dat de temperatuur van je huid stijgt, waardoor het littekenweefsel zachter wordt en er een betere doorbloeding ontstaat. Het bindweefsel wordt hierdoor herverdeeld en het litteken wordt minder zichtbaar.
Druk- of compressietherapie
Mochten pleisters en littekenvervagers niet werken, is druk- of compressietherapie ook een mogelijkheid. Bij een druk- of compressietherapie wordt druk gezet door middel van een spons, plastic plaatje of elastische drukkleding. Door deze druk wordt het litteken vlakker en soepeler, dit verkleint de kans dat een litteken terugkomt.
Littekencrème of littekenzalf
Er worden veel smeersels verkocht die ‘jouw litteken minder laten opvallen of zelfs helemaal verwijderen’. Vaak bevatten deze producten bestanddelen als vitamine A en E. Helaas is de wetenschap nog verdeeld over crèmes, oliën en zalfjes om littekens te verminderen. Deze blijken namelijk niet allemaal te werken. Wist je bijvoorbeeld dat:
- Het befaamde ingrediënt vitamine E helemaal geen verschil maakt? In sommige gevallen kun je hiermee zelfs je littekens verergeren. Daarnaast kun je een allergie ontwikkelen voor vitamine E. Dit zorgt weer voor uitslag of irritatie.
- Een uienextract juist littekens verergert? En dat het net zo weinig effect heeft als gewone littekencrèmes.
- Het niet is aangetoond dat vitamine A en E goed zijn voor je huid? Ook voor andere ingrediënten, zoals goudsbloem, lavendel en rozemarijn is er geen enkel bewijs.
In de literatuur worden randvoorwaarden beschreven waar een goede littekencrème aan zou moeten voldoen, namelijk:*
- Het bevordert de littekenrijping
- Bevat geen ingrediënten die de huid irriteren
- Bevat ingrediënten die het vocht in de huid vasthouden
- Beperkt en normaliseert het natuurlijke vochtverlies door de huid (ook wel transepidermaal waterverlies genoemd)
- Heeft geen negatief effect op de huidbarrière (beschermt invloeden van buitenaf)
- De werkzaamheid is met studies van vergelijkbare kwaliteit en inhoud aangetoond
*Bron: Klotz, T. (2017) Moisturisers in scar management following burn: A survey report. Elsevier Burns. Volume 39 (Issue 7, November 2013)
Camouflagetherapie
Camouflagetherapie wordt toegepast om de kleurafwijking in de huid te verminderen. Het duurt enige tijd voordat het resultaat van deze behandeling zichtbaar is. Deze behandeling wordt door een huidtherapeut uitgevoerd. In de tussentijd is het mogelijk gebruik te maken van speciale camouflage make-up. Een huidtherapeut adviseert welke soort make-up je hier het beste voor kunt gebruiken. Door deze speciale make-up kun je storende littekens tijdelijk nagenoeg onzichtbaar maken. Deze therapie is geschikt voor alle vormen van littekens.
Siliconentherapie
Bij deze therapie worden siliconen gebruikt om het littekenweefsel te verzachten, af te vlakken en gladder te maken. Door siliconentherapie kunnen klachten als pijn, jeuk of pigmentatie afnemen. De silliconen kunnen in verschillende vormen aangebracht worden op de littekens. Zo bestaan er pleisters met siliconen (wondverbanden), siliconenspray en siliconengels (vooral geschikt voor kleine hypertrofische littekens en littekens in het gezicht). Het voordeel van een gel of spray is dat het eenvoudig in gebruik is. Je kunt het zelf aanbrengen en het is pijnloos. De behandeling duurt minimaal twee maanden. De gel of spray dient twee keer per dag dun aangebracht te worden op de littekens. Deze therapie is alleen geschikt voor hypertrofische littekens en keloïd littekens.
Injecties met corticosteroïden
Bij deze injecties worden er corticosteroïden in het litteken gespoten, die de productie van collageen stoppen en de groei van littekenweefsel vertragen. Dit zorgt voor een langzame vervaging van het litteken. Deze behandeling is vaak pijnlijk, omdat de vloeistof direct in het littekenweefsel gespoten wordt. De pijn wordt meestal verzacht doordat er ook een verdovingsvloeistof ingespoten wordt. Vaak zijn er minstens twee tot drie behandelingen nodig, die om de twee tot vier weken gedaan worden. Deze therapie is alleen geschikt voor hypertrofische littekens en keloïd littekens.
Cryotherapie
Een andere mogelijkheid is cryotherapie, waarbij het litteken tien tot dertig seconden wordt bevroren. Hiermee vermindert voornamelijk de hoogte van het litteken. Ook dit is een vaak een pijnlijke behandeling. Je hebt meerdere behandelingen met een langere tussenperiode nodig, omdat de huid moet herstellen. Een cryotherapie is geschikt voor grotere en dikker littekens, zoals keloïd littekens.
Operatieve methoden om littekens te behandelen
Er bestaan verschillende operatieve methoden om littekens te behandelen, namelijk:
- Laserbehandeling
- Littekencorrectie
- Dermabrasie
- Chemische peeling
Littekens laseren
Met behulp van lasertechniek kunnen sommige littekens minder opvallend worden gemaakt. Er bestaan momenteel verschillende lasertechnieken, zoals de laserpeeling en de CO2-laser.
Littekencorrectie
Een littekencorrecties houdt in dat het ongewenste litteken chirurgisch wordt verwijderd. Na de verwijdering verbindt de chirurg de normale huidranden opnieuw aan elkaar zodat het litteken smaller is. Een littekencorrectie wordt meestal door een plastisch chirurg gedaan. Deze behandeling is geschikt voor alle vormen van littekens.
Dermabrasie
Met behulp van een elektrisch apparaat wordt door een plastisch chirurg een laagje van de opperhuid afgeschuurd. Als de huid weer geneest, is het litteken minder zichtbaar. De wondgenezing duurt ongeveer één week. Deze behandeling is alleen geschikt voor atrofische littekens.
Chemische peeling
Bij een chemische peeling wordt een stof op de huid aangebracht die de celdeling doet versnellen. Doordat er een vernieuwing van de opperhuid optreedt, schilfert de behandelde huid af. Het huidoppervlak wordt egaal en de littekens worden minder zichtbaar. Deze methode is vooral geschikt voor littekens bij puistjes, met name bij een litteken in het gezicht. Een huidtherapeut voert deze behandeling uit. Deze behandeling is niet geschikt voor hypertrofische littekens en keloïd littekens.