Schildersziekte (Organisch Psycho Syndroom (OPS), Chronische toxische encephalopathie (CTE))

In het kort:

• Schildersziekte is een aandoening waarbij het centrale zenuwstelsel is aangetast door langdurige blootstelling aan giftige stoffen.
• Schildersziekte ontstaat in bepaalde beroepsgroepen zoals schilders, tapijtleggers en autospuiters waarin je beroepsmatig veel met giftige stoffen werkt.
• Er zijn verschillende stadia schildersziekte, waarin de symptomen lopen van moeheid en concentratieproblemen tot geheugenverlies en dementie.
• Schildersziekte is niet te genezen, maar je kunt verergering voorkomen door verdere blootstelling aan de chemische stof te vermijden.

Schildersziekte is een aandoening aan het zenuwstelsel met veel verschillende lichamelijke en psychische klachten tot gevolg. Schildersziekte staat ook wel bekend als het organisch psychosyndroom (OPS) en ook als chronische toxische encephalopathie (CTE). De aandoening komt vooral voor in bepaalde beroepsgroepen die veel schadelijke stoffen inademen, zoals schilders. Schildersziekte is dus een typische beroepsziekte.

Je kunt schildersziekte oplopen na langdurige (meestal meer dan 5-10 jaar) blootstelling aan agressieve vluchtige oplosmiddelen (solventen). Vluchtige stoffen verdampen snel. De giftige stoffen dringen het lichaam binnen door de huid of door inademing. Bekende vluchtige oplosmiddelen zijn terpentine, aceton, benzeen, tolueen en wasbenzine. Dit zijn vetoplossende stoffen die veel gebruikt worden in lijm, ontvettingsmiddelen, verf en lak.

Beroepen waarin gebruik wordt gemaakt van dergelijke gevaarlijke stoffen geven een groter risico op het ontstaan van schildersziekte. Niet alleen schilders, waar de naam schildersziekte van is afgeleid, kunnen de ziekte krijgen. Ook bijvoorbeeld tapijtleggers, autospuiters en medewerkers van drukkerijen, laboratoria en garages lopen risico. Als je op zo’n werkplek werkt en er niet voldoende voorzorgsmaatregelen genomen zijn, kun je schildersziekte krijgen.

Risicofactoren voor het ontstaan van schildersziekte zijn het werken op een werkplek die:

• Giftige stoffen niet of slecht afzuigt.
• Niet of weinig geventileerd wordt.
• Te warm is.
• Geen/onvoldoende persoonlijke beschermingsmiddelen aanbiedt zoals mondkapjes, beschermende kleding en schoenen.

Bepaalde genetische afwijkingen kunnen de vatbaarheid voor schildersziekte vergroten of juist verkleinen.

Door schade aan het zenuwstelsel ontstaan lichamelijke en psychische symptomen. Al bij kortdurend contact met een schadelijk vluchtig oplosmiddel kunnen symptomen optreden. Je bent moe, prikkelbaar, misselijk en duizelig en je kunt je moeilijk concentreren. De klachten verdwijnen vaak weer snel wanneer je niet meer in contact bent met de stof.

Er is pas sprake van schildersziekte wanneer er blijvende schade aan het zenuwstelsel is en de klachten dus niet meer weggaan. De ziekte wordt onderverdeeld in meerdere stadia, die de ernst van de klachten aangeven.

• Stadium 1: Dit stadium van schildersziekte wordt ook wel het neurastheen syndroom genoemd. Hierbij zijn de klachten nog niet heel specifiek. Je bent moe, prikkelbaar, soms vergeetachtigen je kunt je moeilijker concentreren. Meestal worden de klachten in dit stadium nog niet herkend als schildersziekte.
• Stadium 2a: In dit stadium van schildersziekte treden er veranderingen op in de persoonlijkheid. Je kunt last hebben van stemmingswisselingen en depressie. Er zijn in dit stadium meetbare veranderingen in de hersenen.
• Stadium 2b: Vervolgens treden er ook problemen met de leerfuncties op. Je hebt last van geheugenverlies en je hebt meer moeite met logisch nadenken en samenwerken. Ook raak je gedesoriënteerd in tijd en ruimte.
• Stadium 3: In het derde stadium van schildersziekte is de schade aan het zenuwstelsel zo vergevorderd dat dementie.