Koolmonoxidevergiftiging

Koolmonoxide wordt ook wel koolstofmonoxide genoemd en aangeduid met CO (niet te verwarren met CO2, wat koolstofdioxide is). Het stofje komt vrij wanneer niet alles van een organische brandstof wordt verbrand. Je kunt bij die brandstoffen denken aan olie, aardgas en benzine, maar ook aan hout. Koolmonoxide kan in bijvoorbeeld door een slecht geïnstalleerde kachel of een niet goed werkend verbrandingstoestel in je huis vrijkomen.  Omdat je het gas niet ziet, proeft of ruikt, is een koolmonoxidevergiftiging lastig te herkennen. Koolmonoxide wordt daarom ook wel ‘een sluipmoordenaar’ genoemd.

Koomonoxide gas wordt sneller opgenomen in je bloed dan zuurstof, waardoor het de zuurstof in je bloed verdringt. Vaak ga je je onwel voelen wanneer er te veel koolmonoxide je lichaam binnenkomt. Je kunt dan de volgende klachten ervaren:

• Lichte hoofdpijn
• Overgeven
• Misselijkheid
• Vermoeidheid
• Verwardheid
• Slaperigheid
• Versnelde hartslag

De klachten van een koolmonoxidevergiftiging lijken enigszins op een licht griepje. Naarmate je hogere concentraties koolmonoxide in je lichaam krijgt, kun je bewusteloos of in coma raken. Mogelijke gevolgen hiervan zijn blijvende hersenschade of zelf overlijden.

Een koolmonoxidevergiftiging ontstaat doordat er koolmonoxide in je buurt vrijkomt. De meest voorkomende oorzaken voor het vrijkomen van koolmonoxide is een verkeerd geïnstalleerde, kapotte of slecht werkende cv-ketel.

Alle mogelijke oorzaken van een koolmonoxide op een rij:

• Verkeerd geïnstalleerde of slecht onderhouden cv-ketel, geiser of kachel. Bijna de helft van alle koolmonoxidevergiftigingen, worden veroorzaakt door een verkeerd geïnstalleerde of slecht onderhouden cv-ketel. Het gaat hier niet alleen om oude cv-ketens: ook een moderne cv-ketel kan koolmonoxidevergiftiging veroorzaken. Daarnaast kunnen ook geisers of kachels een koolmonoxidevergiftiging veroorzaken. Zeker wanneer zo’n toestel in een kleine en slecht geventileerde ruimte staat en er weinig afvoer naar buiten is, is de kans op koolmonoxidevergiftiging groot.
• Verkeerde stookgewoonten. Wanneer je een kachel of openhaard gebruikt als allesbrander, vervuilen de afvoerkanalen. De verbrandingsgassen kunnen dan niet meer allemaal weg via het afvoerkanaal – bijvoorbeeld de schoorsteen – en komen in huis terecht.
• Verbranden van gas, olie of hout in een afgesloten ruimte. Je kunt daarbij denken aan het gebruik van heaters in een schuur of afgesloten partytent.
• Lekkende afvoerbuizen, schoorsteenkanalen of aansluitingen. Dit kan zorgen voor een slechte afvoer van verbrandingsgassen, waardoor ze in huis terecht komen.
• Slecht onderhoud van afvoerkanalen. Door een slecht onderhoud van afvoerkanalen loop je het risico dat deze verstopt raken, waardoor verbrandingsgassen niet weg kunnen en in huis terecht komen.

Er zijn verschillende dingen die je zelf kunt doen om een koolmonoxidevergiftiging te voorkomen. Allereerst zijn er een aantal dingen die je kunt doen om te voorkomen dat er koolmonoxide in je huis vrijkomt. Daarnaast is het ook belangrijk dat je eventueel toch vrijgekomen koolmonoxide op tijd signaleert, om zo vergiftiging te voorkomen.

Tips om koolmonoxide in huis te voorkomen

De brandweer adviseert om koolmonoxide te voorkomen met drie termen: ventileer, controleer en alarmeer. Ventileer je woning voldoende, controleer alle afvoerwegen regelmatig en alarmeer met behulp van koolmonoxidemelders. Enkele tips om deze drie regels goed op te volgen:

• Neem contact op met een vakman wanneer het vlammetje bij je gastoestel geeloranje kleurt. Dit duidt op een zuurstoftekort en onvoldoende verbranding. Bij genoeg zuurstof en een goede verbranding is het vlammetje blauw.
• Neem contact op met een vakman wanneer je corrosie, roest of roet vindt in het verbrandingsapparaat. Dit wijst namelijk op een slechte staat van het toestel, met slechte verbranding.
• Laat je verbrandingstoestel jaarlijks controleren. Er zit vrijwel altijd een sticker op het toestel waarop staat wanneer deze voor het laatst is gecontroleerd.
• Voorkom zoveel mogelijk bochten en horizontale stukken in je afvoerkanalen. Houdt afvoeren zo verticaal mogelijk.
• Verwijder regelmatig as uit een kolen- of houtkachel. Als de as in het rooster komt te zitten, is er niet meer genoeg ventilatie. Er kan dan koolmonoxide ontstaan.
• Maak de kachel zorgvuldig schoon na elke winter.
• Laat je schoorsteen één keer per jaar reinigen. Een vakman kan dan direct de luchtdichtheid van de verbindingen controleren.
• Pas op met muren of vensters die bedekt zijn met condensatie. Deze kunnen erop wijzen dat er niet genoeg afvoer is van verbrandingsgassen.
• Ventileer voldoende door luchtrooster en klepramen gedeeltelijk dag en nacht open te laten.

Voorkom koolmonoxidevergiftiging met een koolmonoxidemelder

Het belangrijkste middel om tijdig achter koolmonoxide in huis te komen is de koolmonoxidemelder. Deze is niet heel duur, de goedkoopste heb je al voor twintig euro. Let wel op, want sommige koolmonoxidemelders blijken niet echt veiligheid te bieden. Daarom heeft de Consumentenbond onderzoek gedaan naar de meest betrouwbare koolmonoxidemelder.

Een veilige koolmonoxidemelder geeft een luid signaal wanneer er een gevaarlijke hoeveelheid koolmonoxide in huis is, piept niet voortijdig bij kleine hoeveelheden en waarschuwt als de batterij bijna leeg is. Koolmonoxide is een stukje lichter dan lucht en verspreidt zicht daardoor met luchtstromen door het huis. Het is daarom verstandig meerdere koolmonoxidemelders in huis te plaatsen, bijvoorbeeld eentje op elke verdieping. Je kunt de melders het beste op ademhalingshoogte plaatsen, bijvoorbeeld ter hoogte van het bed in de slaapkamer. Ook kan het verstandig zijn om er eentje te plaatsen in de kamer waar een cv-ketel staat. Plaats deze dan aan het plafond. Een koolmonoxidemelder moet altijd in luchtstromen vallen, wat betekent dat hij minimaal dertig centimeter afstand moet hebben van hoeken.

Auteur: Kim van der Vliet
Bronnen: Brandweer.nl, Brandwondenstichting, Consumentenbond