Bloedarmoede (Anemie)

In het kort:

• Bij bloedarmoede (anemie) heb je te weinig rode bloedcellen of werken ze niet goed.
• Er zijn verschillende oorzaken, waarvan de meest voorkomende een ijzertekort en vitamine B12-tekort zijn. In zeldzame gevallen ligt er een erfelijke aandoening aan bloedarmoede ten grondslag, zoals sikkelcelanemie of thalassemie.
• Bekende symptomen bij bloedarmoede zijn vermoeidheid, bleekheid en duizeligheid.
• Om een ijzertekort of vitamine B12-tekort te voorkomen, kun je op je voeding letten of een supplement gebruiken.

Bij bloedarmoede heb je te weinig rode bloedcellen in het bloed of werken de rode bloedcellen niet goed. Het wordt in medische termen ook wel anemie genoemd.

In rode bloedcellen zit hemoglobine (Hb). Dit is de stof die zuurstof vanuit de longen naar de rest van het lichaam transporteert, waardoor het hele lichaam voldoende zuurstof heeft. Voor de opbouw van hemoglobine is ijzer nodig. Als je een tekort hebt aan ijzer of een aantal andere stoffen, kun je geen hemoglobine aanmaken. Hierdoor ontstaat bloedarmoede.

Wanneer is er sprake van bloedarmoede (te laag hb)?

Zoals met veel stoffen in het bloed het geval is, schommelt het hemoglobinegehalte (Hb-gehalte) tussen bepaalde waarden. Normaal gesproken liggen de waarden voor hemoglobine in het bloed als volgt:

• voor vrouwen tussen 7,5 – 11 mmol/ml
• voor mannen tussen 8,5 – 12 mmol/ml
• Voor zwangere vrouwen en kinderen gelden er andere waarden

Zit je hemoglobinewaarde hieronder dan is er sprake van bloedarmoede. Als het hemoglobinegehalte langere tijd te laag is, neemt je weerstand af en ben je meer vatbaar voor verkoudheid en andere infecties.

De meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede is een ijzertekort. Hierdoor wordt bloedarmoede in de volksmond ook wel 'een ijzergebrek' genoemd. Je kunt een ijzertekort krijgen door extreem bloedverlies (door verwonding, operatie, bevalling of zware menstruatie) of verkeerde voeding. Ook wanneer je lichaam geen ijzer op kan nemen uit het voedsel ontstaat een ijzertekort.

 Andere oorzaken zijn:

• Het vroegtijdig afbreken van rode bloedcellen (hemolytische bloedarmoede): je lichaam maakt antistoffen aan tegen de eigen rode bloedcellen waardoor ze afgebroken worden en er bloedarmoede ontstaat.
• Tekort aan vitamine B12 (pernicieuze anemie) of vitamine B11 (foliumzuur): deze vitamines zorgen er samen met vitamine B6 voor dat er een balans is van de homocysteïne in het bloed. Als deze balans er niet is, kan er bloedarmoede ontstaan.
• Erfelijke aandoeningen die ervoor zorgen dat je te weinig hemoglobine aanmaakt of dat je hemoglobine maar weinig zuurstof kan vervoeren. Thalassemie, sferocytose en sikkelcelanemie zijn dergelijke aandoeningen.
• Ziektes zoals kanker en reuma die, net zoals bij erfelijke aandoeningen, ervoor zorgen dat hemoglobine niet goed aangemaakt wordt.

Aplastische bloedarmoede

Aplastische bloedarmoede is een zeldzame ziekte van het beenmerg. Het ontstaat doordat je lichaam erg weinig rijpe rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes kan aanmaken. Deze vorm wordt meestal veroorzaakt door chemicaliën (bijvoorbeeld benzeen), straling en virussen.

De symptomen van bloedarmoede zijn onder andere:

• zwakte en ernstige vermoeidheid
• kortademigheid bij de geringste inspanning
• bleke huid en lippen
• vermoeidheid die gepaard kan gaan met hoofdpijn, duizeligheid en mogelijk flauwvallen
• hartkloppingen, zweten en oorsuizen

Bij pernicieuze anemie kunnen neusbloedingen, een pijnlijke tong en slapende handen en voeten optreden. Pernicieuze bloedarmoede ontstaat door een vitamine B12-tekort. Hierdoor kan een aandoening ontstaan waarbij het slijmvlies in de maag blijvend beschadigd kan zijn (auto-immuun gastritis).

Bloedarmoede tijdens een zwangerschap

Veel vrouwen hebben bloedarmoede door ijzergebrek tijdens de zwangerschap. Soms lijkt het of je bloedarmoede hebt, terwijl dit feitelijk niet zo is. Dit komt doordat de concentratie rode bloedcellen kan dalen. Het lichaam heeft tijdens de zwangerschap namelijk extra zuurstof nodig, waardoor het extra bloed aanmaakt, met als gevolg dat er meer bloedplasma bijkomt dan rode bloedcellen.

In de laatste maanden van de zwangerschap en vooral bij meerlingzwangerschappen, stijgt de behoefte aan ijzer. Wanneer je voedsel eet met weinig ijzer en foliumzuur heb je een grotere kans op bloedarmoede. Dit is ook het geval als je zware menstruaties had voor de zwangerschap en als je veel last hebt gehad van ochtendmisselijkheid met braken. Bij meerdere zwangerschappen die snel achter elkaar zijn doorgemaakt of bij een zwangerschap van een tweeling, is er meer kans op bloedarmoede. Wanneer de Hb-waarde lager is dan 6, wordt er gekeken naar de mogelijke oorzaak.

Lees hier meer bij de aandoening bloedarmoede tijdens een zwangerschap.

Lees dan verder op:

• Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie
• Nieren.nl

Bronnen

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:

• Sanquin
• Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
• Nederlands Huisartsen Genootschap