Aplastische anemie

Aplastische anemie is een zeldzame bloedziekte die jaarlijks bij ongeveer 45 mensen in Nederland wordt vastgesteld. De letterlijke betekenis is “bloedarmoede door onvoldoende aanmaak”. Bij bloedarmoede heb je een tekort aan rode bloedkleurstof. Bij aplastische anemie is er echter te weinig aanmaak van alle bloedcellen. Dat zijn rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Al deze bloedcellen hebben andere functies:

• Rode bloedcellen zijn nodig voor het vervoeren van zuurstof door het hele lichaam.
• Witte bloedcellen hebben een belangrijke functie in het bestrijden van ziektes in je lichaam.
• Bloedplaatjes zijn van belang bij het stollen van het bloed. Bijvoorbeeld voor het vormen van een korstje op een wond.

De stamcellen in het beenmerg maken nieuwe bloedcellen aan. Omdat bloedcellen maar kort functioneren binnen het lichaam is het van belang dat er voldoende aanmaak van nieuwe cellen is. Bij aplastische anemie functioneert het beenmerg niet goed genoeg, waardoor het te weinig nieuwe bloedcellen aanmaakt. Dan ontstaan er tekorten aan rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.

Er zijn enkele mogelijke oorzaken van aplastische anemie:

• Infectie van virussen die geelzucht en leverontsteking veroorzaken (bijvoorbeeld hepatitis B en C).
• Chemische stoffen die de stamcellen in het beenmerg aantasten.
• Sommige medicijnen - dit komt heel zelden voor bij medicijnen tegen kanker of reumatoïde artritis.
• Erfelijke factoren - dan is er sprake van Fanconi anemie.

Er zijn aanwijzingen dat aplastische anemie een auto-immuunziekte is. Dat betekent dat het lichaam het eigen beenmerg bestrijdt.

In het grootste deel van de gevallen is de aplastische anemie niet veroorzaakt door erfelijke factoren. Indien aplastische anemie is vastgesteld doet de arts een onderzoek. Daarmee zoekt hij of zij uit of je de erfelijke vorm van de bloedziekte hebt.

De symptomen van aplastische anemie zijn verbonden aan de functies van de verschillende bloedcellen. Kenmerkende symptomen zijn bijvoorbeeld:

• Vermoeidheid
• Bleek zien
• Kortademigheid (vooral bij inspanning)
• Versnelde hartslag
• Infecties
• Huiduitslag
• (Onverklaarbare) blauwe plekken
• Neusbloedingen
• Bloedend tandvlees
• Langer aanhoudende bloedingen

Wanneer Fanconi anemie (de erfelijke vorm) is vastgesteld, komen naast deze algemene symptomen ook een aantal andere kenmerken voor:

• Korte lichaamslengte.
• Afwijkingen in het skelet, vooral in de onderarmen en duimen.
• Oog- of oorafwijkingen.

Daarnaast heeft iemand met Fanconi anemie een verhoogde kans op verschillende vormen van kanker. Ongeveer tien procent ontwikkelt vroeg of laat leukemie.

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:

• Stichting AA & PNH Contactgroep
• Stichting Zeldzame Bloedziekten