Spiraaltje

Een spiraal is een anticonceptiemiddel dat in de baarmoeder wordt geplaatst en zwangerschap voorkomt. Er zijn twee soorten spiraaltjes: het hormoonspiraaltje en het koperspiraaltje. Wat is het verschil tussen die twee precies? Dat lees je hieronder.

Het hormoonspiraaltje (in Nederland op de markt onder de namen Mirena en Kyleena) wordt in je baarmoeder geplaatst. Het bevat het hormoon levonorgestrel. Dit hormoon wordt geleidelijk afgegeven aan je baarmoederwand en zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies niet meer wordt opgebouwd. Het blijft dus ongeschikt voor een zwangerschap. Ook wordt het slijm in de baarmoederhals slecht doorgankelijk voor zaadcellen. 

Hoe werkt de hormoonspiraal?

De hormoonspiraal geeft vijf jaar hormonen af en is dus geschikt voor langdurige bescherming. Het is een zeer betrouwbare methode omdat je niet iedere dag aan je anticonceptie hoeft te denken en het dus niet kan vergeten. Belangrijk om te weten is dat de hormoonspiraal geen stopweek heeft en werkt op basis van enkel progestageen. Je kunt met een hormoonspiraal niet je menstruatie verschuiven of uitstellen. Het is daarnaast mogelijk dat het verloop van je menstruatie verandert door je hormoonspiraal. 

Hoe gebruik je de hormoonspiraal?

De hormoonspiraal moet door een arts in de baarmoeder worden geplaatst. Voordat het geplaatst kan worden, verricht de arts eerst inwendig gynaecologisch onderzoek. De spiraal beschermt vijf jaar tegen zwangerschap.  

Wil je zwanger worden, dan is het mogelijk om de spiraal eerder te laten verwijderen. Door voorzichtig aan de draadjes van de spiraal te trekken kan het verwijderd worden. Laat dit altijd door een arts doen en doe het dus nooit zelf. Na het verwijderen kun je snel weer vruchtbaar zijn, maar dit kan ook een tijdje duren. 

Hoe betrouwbaar is de hormoonspiraal?

De hormoonspiraal is net als het anticonceptiestaafje zeer betrouwbaar omdat je het niet kunt vergeten. Je laat het plaatsen en hoeft er vervolgens jaren niet aan te denken. De kans dat je toch zwanger wordt met een hormoonspiraal is kleiner dan 5 op 1000. 

Wat zijn de bijwerkingen van de hormoonspiraal?

De hormoonspiraal werkt op basis van een progestageenhormoon. Zoals iedere anticonceptiemethode kan de hormoonspiraal zorgen voor bijwerkingen. Als je hiermee of met andere hormoonhoudende anticonceptiemiddelen begint, kan het zijn dat je in het begin wat bijwerkingen ervaart, zoals hoofdpijn en misselijkheid. Ook bijvoorbeeld pijnlijke borsten, libidoverlies, puistjes en stemmingswisselingen kunnen voorkomen. Na drie maanden zou je lichaam aan je nieuwe anticonceptiemiddel gewend moeten zijn. Heb je erg last van klachten of houd je heftige bijwerkingen na drie maanden? Dan is het een goed idee om dit met je huisarts te bespreken.  Lees meer over bijwerkingen van hormonen in de anticonceptie. 

Ben je benieuwd of de hormoonspiraal iets voor jou is? Gynaecoloog Piet Scholten legt uit hoe het eruitziet, hoe een hormoonspiraaltje plaatsen in zijn werk gaat en wat de voor- en nadelen zijn van dit spiraaltje. 

Het koperspiraaltje is een niet-hormonaal anticonceptiemiddel. Een koperspiraal is een T- of anker-vormig plastic staafje, met een koperdraadje om de verticale poot gewikkeld. Het wordt in de baarmoeder geplaatst, waar het koper de spermacellen inactief maakt.  

Hoe werkt de koperspiraal?

Het staafje van de koperspiraal duwt tegen de baarmoederwand, waardoor het baarmoederslijmvlies zich niet goed kan ontwikkelen. Daardoor kan een bevruchte eicel niet innestelen. Bovendien heeft het koper een dusdanige werking dat het bevruchte eicellen vernietigt. Het koperspiraaltje heeft geen stopweek: Je kunt dus zelf geen invloed uitoefenen op de timing van je menstruatie. Daarnaast is het goed om te weten dat het plaatsen en verwijderen van een koperspiraaltje door een arts wordt gedaan.

Hoe gebruik je de koperspiraal?

Het koperspiraaltje moet door een arts in je baarmoeder worden geplaatst. Na vijf tot tien jaar moet het vervangen worden, omdat de werking ervan dan minder wordt. Het hangt van de soort spiraal af hoelang deze kan blijven zitten. Het is altijd mogelijk om de spiraal eerder te laten verwijderen, bijvoorbeeld wanneer je zwanger wilt worden. Het verwijderen van het koperspiraaltje wordt ook door een arts gedaan. Verwijder een koperspiraaltje nooit zelf. Na het verwijderen kun je snel weer vruchtbaar zijn. 

Hoe betrouwbaar is de koperspiraal?

De koperspiraal is zeer betrouwbaar. Je kunt het, net als het anticonceptiestaafje en de hormoonspiraal, niet vergeten. Je laat de spiraal een keer zetten en je hoeft er jaren niet meer aan te denken. De kans dat je toch zwanger wordt met een koperspiraal is erg klein: minder dan 5 op 1000. 

Wat zijn de bijwerkingen van de koperspiraal?

Eén van de bijwerkingen van de koperspiraal is dat het de menstruatie langer, heftiger en pijnlijker kan maken. Als je de spiraal langer hebt, nemen deze bijwerkingen vaak af. Tevens is er een kleine verhoogde kans op bekkeninfecties, vooral in de eerste periode na de plaatsing. Lees voor het gebruik van de koperspiraal altijd goed de bijsluiter. Deze bevat uitgebreide informatie over de verschillende bijwerkingen die bekend zijn. Neem bij twijfel over bijwerkingen contact op met je arts.