Wat zijn de verschillen tussen een donkere en lichte huid?

Het belangrijkste ingrediënt om je huid van kleur te voorzien is pigment. Speciale huidcellen ('melanocyten') maken zakjes met pigmentkorrels aan, die vervolgens worden doorgegeven aan de hoorncellen. Je bovenste huidlaag – de opperhuid - bestaat voor het grootste deel uit deze hoorncellen, die zorgen dat je huid een bepaalde kleur krijgt. 

Het kleurverschil tussen een donkere en lichte huid wordt vooral bepaald door de hoeveelheid pigment ('melanine') in de opperhuid. Een lichte en donkere huid bevatten evenveel melanocyten, maar bij een donker huid zijn deze cellen groter en sterker vertakt. Ook zitten er meer pigmentkorrels in de zakjes. Daarbij liggen in een donkere huid de zakjes met pigmentkorrels beter verspreid over de hoornlaag – de bovenste laag van de opperhuid -, terwijl bij een licht huidtype de zakjes heel dicht bij elkaar liggen. 

Doordat een donkere huid meer pigment bevat, is iemand met een donker huidtype beter bestand tegen de schade van UV-stralen. Wat daar ook aan bijdraagt, is dat de hoornlaag van een donkere huid ook nog compacter is dan bij een lichte huid. Hierdoor kan UV-straling minder snel doordringen tot de diepere huidlagen. Bij een donkere huidskleur heb je daardoor over het algemeen minder kans op zonverbranding en het ontwikkelen van huidkanker. Desalniettemin moet je ook bij een donkere huidskleur alert zijn op huidveranderingen. 

Huidaandoeningen manifesteren zich vaak anders op een gepigmenteerde huid dan op een lichte huid. Een donkere huid is niet alleen compacter en daardoor sterker, maar heeft ook grotere poriën en actievere talgklieren. Een aantal verschillen:

• Huidaandoeningen die op de blanke huid rood zijn, zijn op een donkere huid moeilijk of helemaal niet zichtbaar. Een donkere huid wordt namelijk (bijna) niet rood. Dat bemoeilijkt de diagnose. Soms kleurt de huid wel paars-zwart of paars-grijs op de aangedane plek. 
• Een donkere huid heeft een sterkere neiging om te reageren op irritatie, beschadiging en ontsteking. Een voorbeeld: doordat een donkere huid meer talgklieren bevat, is de huid vetter en gevoeliger voor het ontstaan van acne. De aangedane plekken kunnen op den duur verkleuren. Er ontstaan dan zeer donkere vlekken op de huid. 
• Een donkere huid heeft een snellere vorming van overmatig littekenweefsel. Dit kan zelfs al gebeuren bij kleine wondjes, zoals de prikgaatjes voor oorbellen. Daarbij kan littekenweefsel ook spontaan ontstaan. Het grootste ‘risicogebied’ is de huid van oorlellen tot aan de schouders, je bovenarmen, bovenrug en borst. 

Iedere huid heeft zijn eigen kenmerken en brengt zijn eigen problemen met zich mee. Typische verschijnselen die wel bij een donkere huid voorkomen, maar vrijwel niet bij een bleke huid, zijn: 

• Lijntje op de bovenarm.
• 'Mongolenvlek'. Dit is een egale blauwgrijze vlek op de onderrug bij pasgeboren baby’s. 
• Donkere kleur van de handlijnen in de handpalmen. 
• Donkere kleur van de nagelriemen. 
• Witte lijn vanaf de navel tot het schaambeen (‘linea alba’). 

Verder treedt in een donkere huid vaker pigmentverschuiving op dan in een lichte huid. De huid kan nog donkerder kleuren dan hij al is of juist haar pigment verliezen. Dit heet respectievelijk hyperpigmentatie en hypopigmentatie. 

Hyperpigmentatie 

Het donker kleuren van de huid wordt hyperpigmentatie genoemd en kan ontstaan doordat de huid dikker wordt. Hierdoor  komen er meer hoornlaagcellen met pigment boven elkaar te liggen. Hyperpigmentatie wordt overigens vooral gezien als symptoom van een onderliggende (huid)aandoening. Zo komt het bijvoorbeeld vaak voor bij ontstekingen in de huid. De ontsteking verstoort het onderste gedeelte van de opperhuid. Hierdoor kan vanuit de opperhuid pigment naar de huidlaag daaronder (de lederhuid) lekken. Cellen in de lederhuid slaan vervolgens het pigment op en hierdoor kun je last krijgen van langdurige ‘zwarte’ vlekken. Huidaandoeningen met een verhoogde kans op hyperpigmentatie zijn bijvoorbeeld: 

• Acne.  
• Chronisch eczeem.
• Onbehandelde) psoriasis. 
• Pityriasis versicolor. 

Hypopigmentatie 

Bij hypopigmentatie is de hoeveelheid pigment in de huid verminderd, maar nog niet helemaal weg. Bepaalde plekjes op de huid zijn bijvoorbeeld lichtbruin, terwijl de rest van het lichaam donkerbruin is. Hypopigmentatie kan op verschillende manieren ontstaan. Bijvoorbeeld door een versnelde afschilfering van huid. De cellen in de opperhuid delen dan sneller normaal, terwijl de aanmaak van pigment op hetzelfde niveau blijft. De hoornlaagcellen in de opperhuid bevatten door minder pigment bij gelijkblijvende dikte van de huidlaag. Hypopigmentatie kan ook ontstaan als de pigmentaanmaak geremd is of als de zakjes met pigment niet goed worden doorgegeven aan de hoornlaag. Huidaandoeningen waarbij hypopigmentatie voor kan komen zijn: 

• Pityriasis alba (een milde vorm van atopisch eczeem). 
• Seborroïsch eczeem. 
• Pityriasis versicolor. 

Depigmentatie

In tegenstelling tot hypopigmentatie is bij depigmentatie het pigment op sommige plekken geheel uit de huid verdwenen. Er ontstaan dan witte vlekken op de huid die scherp afsteken tegen de donkere huidskleur. Deze witte vlekken kunnen optreden door extreme afschilfering van de huid, bijvoorbeeld als gevolg van een agressieve psoriasisbehandeling. Ook kunnen de melanocyten in de huid vernietigd zijn, bijvoorbeeld een auto-immunziekte, zoals vitiligo, of doordat de huid in aanraking is gekomen met giftige stoffen.