Flauwvallen of bewustzijn verliezen

Flauwvallen is kort je bewustzijn verliezen. Gemiddeld valt een op de drie mensen weleens flauw in zijn leven. Hoewel flauwvallen vaak als iets engs en ernstigs wordt gezien, is het eigenlijk een beschermingsmechanisme van het lichaam.

Je valt flauw door problemen met de bloeddrukregeling. Twee factoren spelen een belangrijke rol: de bloeddruk zakt door uitzettende bloedvaten en de hartslag gaat omlaag. Het bloed zakt naar de benen en weg uit de hersenen. Hierdoor is er ook een tekort aan zuurstof in de hersenen. Je kunt dan flauwvallen. In medische termen heet dit syncope of collaps. Zodra je ligt stroomt zuurstofrijk bloed makkelijker naar de hersenen. Als er weer voldoende zuurstof in de hersenen is, kom je weer bij. 

Soms voel je een flauwte opkomen. Je herkent dit bijvoorbeeld aan de volgende symptomen:

• Duizeligheid
• Licht in het hoofd
• Veel gapen
• Zweten
• Hartslag gaat omhoog
• Zwart voor je ogen of vlekken zien
• Oorsuizen
• Kortademigheid of hyperventilatie
• Slap voelen

Als je voelt dat je gaat flauwvallen, ga dan zo snel mogelijk zitten of liggen. Soms helpt het om je benen omhoog of juist je hoofd omlaag tussen je benen te houden. Het bloed stroomt dan makkelijker naar de hersenen. Wat ook kan helpen is het zogenoemde spierspanningsmanoeuvre. Hierbij kruis je je benen en span je je been- en buikspieren aan (dit kan zowel zittend als staand). Soms kun je flauwvallen hiermee voorkomen.

De oorzaken van flauwvallen en het bewustzijn verliezen zijn zeer uiteenlopend.

Vasovagale syncope

Een vasovagale reactie is de meest voorkomende reden voor flauwvallen. Hierbij is er overactiviteit in een bepaalde hersenzenuw, de nervus vagus, waardoor de bloedvaten wijder worden, de bloeddruk sterk daalt en je kunt flauwvallen. Zowel de bloedvaten (vaso) als het hart (vagaal) zijn hierbij betrokken. Bekende triggers zijn:

• Langdurig staan
• Langdurige blootstelling aan warmte
• Pijn
• Het zien van bloed
• Extreme emoties
• Oververmoeidheid
• Onvoldoende eten

Te snel opstaan (orthostatische hypotensie)

Je kunt flauwvallen als je te snel opstaat. Dit heet orthostatische hypotensie. Hierbij past het lichaam zich niet snel genoeg aan na het opstaan. Het bloed blijft in de buik en benen zitten en komt niet snel genoeg bij het hart en de hersenen. Je kunt je licht in het hoofd voelen en flauwvallen.

Hartafwijking

In enkele gevallen is er sprake van een hartritmestoornis of hartfalen. Deze oorzaak is soms moeilijk vast te stellen, zeker als je slechts af en toe klachten als flauwvallen hebt. Lees meer op de pagina Vermoeden hartproblemen?