Voormalig huisarts | Medisch adviseur & reizigersarts
Stichting StudentengezondheidszorgEen vitamine-D-tekort is hetzelfde als een vitamine-D-gebrek of een vitamine-D-deficiëntie. Je lichaam maakt zelf met behulp van zonlicht vitamine D aan, daarnaast wordt het ook uit de voeding opgenomen. Het vitamine D wordt opgeslagen in vetweefsel en organen. Een vitamine D tekort kan ontstaan door te weinig zonlicht en/of te weinig vitamine D in de voeding.
Wat is vitamine D?
Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die de huid onder invloed van zonlicht zelf kan vormen en die je lichaam uit voeding kan halen. Vitamine D draagt bij aan de opname van calcium en fosfor uit je voeding, wat belangrijk is voor sterkere tanden en botten. Bovendien kan vitamine D bijdragen aan een goede weerstand, een gezonde werking van je spieren en een beter evenwichtsgevoel. Vitamine D is nodig om het risico op botontkalking (osteoporose) op latere leeftijd te verkleinen.
Het is nog onvoldoende aangetoond dat vitamine D het risico op infecties (zoals verkoudheid) vermindert of een beschermende functie heeft bij kanker, diabetes, hart- en vaatziektes en depressies.
In voeding komt vitamine D in twee vormen voor:
- Vitamine D3 (cholecalciferol). Vitamine D3 wordt gevormd in de huid van mens en dier door blootstelling aan de zon. Vitamine D3 komt daarom van nature voor in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, bijvoorbeeld in vette vis.
- Vitamine D2 (ergocalciferol). Vitamine D2 wordt niet door de huid van mens en dier in het lichaam aangemaakt. Het wordt onder andere gevormd in bepaalde paddenstoelen en schimmels.
Wat is een normale vitamine-D-waarde?
Over het algemeen is de streefwaarde voor het vitamine-D-gehalte voor personen jonger dan 70 jaar 30 nanomol/liter (nmol/L). Hier geldt dat een volwassene per dag in totaal 10 microgram nodig heeft. Voor personen ouder dan 70 jaar geldt een streefwaarde van 50 nmol/L en een dagelijkse inname van 20 microgram.
Het is belangrijk om op te merken dat deze waardes afhankelijk zijn van een aantal factoren, zoals leeftijd, huidskleur, voedingsgewoonten en de tijd je die per dag in de zon doorbrengt.
Hoe werkt de opname van vitamine D?
De mogelijkheid tot opname van vitamine D hangt samen met andere processen in het lichaam. Het mineraal calcium bevordert bijvoorbeeld de opname van vitamine D. Ook andere stoffen uit voeding spelen een rol bij de opname van vitamine D. Zo wordt een vetoplosbare vitamine als vitamine D het beste opgenomen als in de darm ook wat vet of olie aanwezig is.
Is een tekort aan vitamine D gevaarlijk?
Een vitamine-D-tekort is niet direct gevaarlijk en kan ook redelijk eenvoudig worden aangevuld. Het is wel belangrijk om een vitamine-D-tekort vroegtijdig vast te stellen en te behandelen.
Een langdurig tekort aan vitamine D uit zich vooral in je botten en spieren. In zeldzame, zeer ernstige gevallen kan een vitamine-D-tekort leiden tot ernstigere aandoeningen:
- Verweking van botten en botontkalking (osteoporose) bij volwassenen. Een langdurig en ernstig vitamine-D-tekort kan leiden tot het verweken van botten (osteomalacie). Bij volwassenen en ouderen kan als gevolg van osteomalacie op den duur osteoporose optreden. Osteoporose is botontkalking die op latere leeftijd optreedt. Osteoporose verhoogt vooral bij vrouwen het risico op botbreuken, met name na de overgang (dus vanaf circa 50 jaar).
Engelse ziekte (rachitis) bij kinderen. Een vitamine-D-tekort kan bijdragen aan een verslechtering van de opname van calcium in de botten en daarmee de opbouw van de botten. Dit kan leiden tot botbreuken en misvorming van de botten. In Nederland komt deze ziekte bij kinderen bijna niet meer voor, onder andere omdat er aan verschillende voedingsproducten vitamine D wordt toegevoegd.