Gevoelige tanden

Meer dan de helft van de Nederlanders heeft weleens last van gevoelige tanden. Sommige mensen hebben kortdurend last van gevoelige tanden, anderen hebben er voortdurend last van.  Gevoelige tanden reageren voornamelijk op etenswaren en dranken die:

• Koud zijn
• Zuur zijn
• Zoet zijn
• Heet zijn

Normaal gesproken wordt je tandbeen beschermd door tandglazuur en tandvlees (zie de afbeelding hieronder). Zij zorgen ervoor dat externe prikkels als lucht, iets warms/kouds of iets zoets/zuurs niet kunnen binnendringen. Als deze bescherming echter wegvalt, dan komt je tandbeen bloot te liggen. Je tandbeen is zachter en poreus. Daardoor is het veel gevoeliger dan het bovenste gedeelte van de tand waar een harde glazuurlaag overheen zit. Externe prikkels kunnen hierdoor makkelijk doorgevoerd worden naar de onderliggende tandzenuw, wat pijnklachten veroorzaakt.

Figuur 1: Doorsnede tand

Maar waardoor komt het dat het beschermende laagje om de zenuw en tandbeen wegvalt (en zodoende gevoelige tanden veroorzaakt)? Zoals je in bovenstaande afbeelding kunt zien, is terugtrekkend tandvlees een oorzaak. Er zijn echter meer oorzaken, waaronder:

• Te hard poetsen
• Terugtrekkend tandvlees door bijvoorbeeld parodontitis
• Gingivitis
• Tandenknarsen
• Tandbederf/cariës. Hierdoor wordt de wortel gemakkelijker blootgesteld aan de eerder genoemde externe prikkels.
• Tanderosie
• Gebroken, uitgevallen of lekkende vulling
• Scheurtjes in de wortel of tandzenuw
• Napijn door het zetten van een vulling
• Terugtrekkend tandvlees
• Tandglazuur slijtage
• Zenuwontsteking

Meestal ontstaan gevoelige tanden door een combinatie van deze oorzaken. Slechte mondverzorging versnelt dit proces. 

Terugtrekkend tandvlees en tandpijn

Terugtrekkend tandvlees is één van de veroorzakers van blootliggend tandbeen, met gevoelige tanden als gevolg. Terugtrekkend tandvlees heeft verschillende oorzaken:

• Ontstoken tandvlees. 
• Ouderdom. Naarmate je ouder wordt, heeft tandvlees de natuurlijke neiging zich terug te trekken. 
• Een verkeerde poetstechniek, te veel druk zetten bij het tandenpoetsen of het gebruik van een te harde tandenborstel. 
• Na een parodontologische behandeling.
• Dehiscentie. Dit houdt in dat de wortels van je voortanden weinig of geen botdekking hebben. In combinatie met een ontsteking, dun tandvlees en teveel druk bij tandenpoetsen kan dit ervoor zorgen dat je tandvlees terugtrekt. 
• Doordat bij orthodontie binnen de kaak de tanden en kiezen van plaats en stand veranderen, kan het tandvlees zich terugtrekken.

Terugtrekkend tandvlees ziet er zo uit:

De symptomen van gevoelige tanden zijn vaak:

• Korte pijnscheuten bij bepaalde etenswaren of dranken
• Zeurderige pijn bij warme, koude of zoete etenswaren of dranken
• Pijn bij tandenpoetsen, flossen of stoken
• Pijn bij het aanraken van tand of kies

Voor de diagnose van gevoelige tanden ga je naar de tandarts of de mondhygiënist, maar meestal merk je eerst zelf dat je tanden gevoelig zijn bij het eten of drinken van bepaalde producten. Doorgaans wijzen gevoelige tanden niet meteen op iets ernstig, maar als je last blijft houden van gevoelige tanden is het wel verstandig om dit te bespreken met je tandarts. De tandarts controleert je gebit dan op eventuele gaatjes of teruggetrokken/ontstoken tandvlees. Daarnaast doet hij vaak ook een aantal testjes om te bekijken hoe gevoelig je tanden precies zijn.

De behandeling van gevoelige tanden kun je deels zelf doen, maar in sommige gevallen moet je voor een behandeling naar de tandarts. Hoe de tandarts gevoelige tanden behandelt hangt af van de oorzaak.

Als gevoelige tanden veroorzaakt worden door cariës dan verhelpt de tandarts dit met een vulling. Indien gevoelige tanden ontstaan zijn door teruggetrokken tandvlees kan hij het blootliggende tandbeen behandelen met een middeltje waardoor de kanaaltjes in het tandbeen dicht raken en deze minder signalen afgeven aan de tandzenuw. Daarnaast geeft de tandarts of mondhygiënist je altijd nog adviezen en tips om je gebit beter te verzorgen om zo gevoelige tanden in de toekomst te voorkomen.

Gevoelige tanden, ook wel tandpijn genoemd, kun je behandelen door zelf een aantal maatregelen te nemen. Je kunt gevoelige tanden zelf behandelen door onder andere goed te letten op een goede mondhygiëne en poetstechniek. Bij gevoelige tanden wordt er een speciale poetstechniek aanbevolen, in combinatie met een tandpasta voor gevoelige tanden.

Poetsinstructie gevoelige tanden

• Plaats de tandborstel onder een hoek van 45 graden op de overgang van tand naar tandvlees. 
• Maak korte heen- en weergaande bewegingen.
• Het is aan te bevelen om eerst de bovenkaak en dan de benedenkaak te poetsen. Houd hierbij de volgende volgorde aan:   o Begin met de buitenkant van je bovenkaak.   o Dan de binnenzijde van de bovenkaak.   o En als laatste de kauwvlakken.   o Herhaal deze stappen voor de onderkaak.
• Poets je tanden bij voorkeur een uur na het eten. Vaak willen mensen meteen na het eten hun tanden poetsen. Dit is eigenlijk niet goed, want je glazuur is dan nog zacht door het zuur en het poetsen kan het glazuur verder beschadigen.

Tips om gevoelige tanden te voorkomen

Speciaal voor gevoelige tanden zijn er bepaalde tandpasta’s op de markt. Om het effect van deze tandpasta te vergroten smeer je een grotere hoeveelheid tandpasta op je gevoelige tanden en laat je dit een poos inwerken. Als je niet precies weet welke tandpasta het beste is, kun je dit altijd aan je tandarts vragen.

Naast andere tandpasta kan voeding ook invloed hebben op je gevoelige tanden. Daarom is het logisch om zoveel mogelijk zure voedingsmiddelen te vermijden, maar vermijden van alle 'zure' producten is praktisch onmogelijk. Daarom hieronder nog enkele extra tips.

• Frequentie: Beperk het aantal momenten dat je iets zuurs eet of drinkt. Advies is om maximaal 7 eet- en drinkmomenten op een dag aan te houden.
• Zuur neutraliseren: Water en calciumrijke producten neutraliseren het zuur. Drink dus water of melk tijdens of na het eten. Dit helpt bij het herstellen van tandglazuur.
• Zuurhoudende dranken alleen tijdens maaltijden: Het drinken van zuurhoudende dranken tussen de maaltijden door zorgt voor extra zuuraanvallen op je glazuur. Drink dus bij voorkeur vruchtensappen en andere zuurhoudende dranken alleen tijdens het eten.
• Dranken niet nippen: Vermijd zoveel mogelijk het nippen of langdurig in de mond houden van zuurhoudende dranken. Slik het in één keer door zodat het contact van het gebit met de zuren vermindert.
• Speekselproductie: Speeksel helpt bij het herstel van tandglazuur. Stimuleer de productie van speeksel door suikervrije kauwgom te kauwen.