Frontotemporale dementie (Ziekte van Pick)

Frontotemporale dementie, ook wel de ziekte van Pick genoemd, is een vorm van dementie. Bij dementie functioneren je hersenen steeds minder goed doordat zenuwcellen of verbindingen tussen de cellen in de hersenen kapotgaan. Bij frontotemporale dementie zit de beschadiging van de hersenen met name in het voorste gedeelte (front) en zijgedeelte (temporaal) van je hersenen. De eerste symptomen zijn vaak veranderingen in gedrag, spraak en persoonlijkheid.

Frontotemporale dementie begint, in tegenstelling tot de ziekte van Alzheimer, vaak al op vrij jonge leeftijd. Bij veel mensen met frontotemporale dementie ontstaat het tussen hun 40^e en 60^e levensjaar. Omdat je in het begin meestal geen problemen met je geheugen hebt, wordt de ziekte vaak niet goed herkend.

Varianten frontotemporale dementie

Er zijn drie varianten van frontotemporale dementie. Deze worden bepaald door de eerste symptomen die optreden: veranderen in gedrag, taal of beweging.

1. Gedragsvariant: mensen met de gedragsvariant van frontotemporale dementie vertonen veranderingen in gedrag, persoonlijkheid, emoties en het beoordelen van situaties. Deze variant is ook wel bekend als ziekte van Pick.
2. Taalvariant: mensen met de taalvariant van frontotemporale dementie hebben vaak taalproblemen, zoals moeite met begrijpen, lezen, schrijven en spreken.
3. Bewegingsvariant: bij mensen met de bewegingsvariant van frontotemporale dementie verandert de motoriek en kunnen er beweegproblemen optreden. Voorbeelden hiervan zijn trillen, vaak vallen, problemen met de coördinatie en moeite met lopen.

Bij frontotemporale dementie zitten de beschadigingen met name in de frontaal- en temporaalkwab van je hersenen. De frontaalkwab regelt je gedrag, de temporaalkwab is belangrijk voor je taal en spraak. Bij frontotemporale dementie verandert daardoor je gedrag en gaan je taal en spraak achteruit.

De achterliggende oorzaak van frontotemporale dementie is onbekend. In 25 tot 40 procent van de gevallen is er een erfelijke oorzaak.

De eerste symptomen van frontotemporale dementie zijn vaak veranderingen in je gedrag, persoonlijkheid en spraak. Je tijdsbesef en geheugen werken in het begin vaak nog goed, maar gaan in een later stadium ook achteruit. Welke symptomen eerst optreden, is afhankelijk van de plaats in de hersenen die het eerst wordt aangetast.

Lees meer over het herkennen van frontotemporale dementie op dementie.nl

Gedragsveranderingen door frontotemporale dementie

Mogelijke gedragsveranderingen door frontotemporale dementie zijn:

• Verlies van initiatief
• Onverschilligheid
• Onrust en ongedurigheid
• Ontremming en onaangepast gedrag
• Minder aandacht voor persoonlijke hygiëne
• Dwangmatig gedrag

Taal- en spraakveranderingen door frontotemporale dementie

Voorbeelden van taal- en spraakveranderingen door frontotemporale dementie zijn:

• Moeite met het vinden van woorden
• Moeite met zinnen vormen
• Blijven hangen bij een onderwerp
• Echolalie: nazeggen
• Weinig of helemaal niet meer spreken (na enkele jaren)

Lees meer over het verloop van frontotemporale dementie op dementie.nl

Frontotemporale dementie is moeilijk te herkennen. De symptomen en de relatief jonge leeftijd waarop ze beginnen, worden vaak namelijk niet geassocieerd met dementie. Er treden spraak- en gedragsveranderingen op, maar er zijn vaak nog geen problemen met het geheugen. Dit in tegenstelling tot de meeste andere vormen van dementie. Daarnaast uiten deze gedrags- en spraakveranderingen zich niet bij iedereen hetzelfde.

Je huisarts zal beginnen met een gesprek (anamnese) en eventueel een aantal aanvullende tests. Bij een vermoeden van dementie zal hij of zij je vervolgens doorverwijzen naar een andere specialist (neuroloog of geriater).

Als de arts vermoedt dat je frontotemporale dementie hebt, zal hij of zij ook een bloedonderzoek en lichamelijk onderzoek uitvoeren. Deze onderzoeken moeten uitsluiten dat er een andere oorzaak is voor het verminderen van je hersenfuncties. Andere oorzaken van verminderde hersenfuncties zijn bijvoorbeeld een nieraandoening, doorbloedingsproblemen, alcoholisme en bepaalde vitaminegebreken.

Omdat het geheugen en het tijdsbesef in het begin van de frontotemporale dementie vaak nog goed werken, kan aanvullend onderzoek nodig zijn. Een MRI-scan kan dan helpen om de diagnose frontotemporale dementie te bevestigen. De scan maakt het eventuele verlies van hersencellen zichtbaar.

De MRI-scan biedt echter geen definitief antwoord. Er is namelijk geen standaard beeld wat te zien is bij frontotemporale dementie. Bij frontotemporale dementie is er weefselverlies te zien in de frontale kwabben, maar ook de achterste hersenen kunnen aangetast zijn.