Alvleesklierontsteking (Pancreatitis)

In het kort:

• Bij een alvleesklierontsteking worden enzymen in je alvleesklier actief, terwijl ze eigenlijk pas in de darm moeten werken.
• Het weefsel in je alvleesklier wordt hierdoor ‘opgegeten’, waardoor de alvleesklier gaat ontsteken.
• Een alvleesklierontsteking kan acuut ontstaan, maar kan ook chronisch zijn.
• Vaak wordt een alvleesklierontsteking veroorzaakt door galstenen of overmatig alcoholgebruik.
• Veelvoorkomende symptomen zijn koorts, misselijkheid en braken.
• In sommige gevallen kan pijn links onder de ribben ontstaan, deze pijn kan uitstralen naar je linkerzij, linkerschouder en rug.
• Meestal is opname in het ziekenhuis nodig.

De alvleesklier, ook wel pancreas genoemd, is een langgerekte trosvormige klier die bovenin de buik ligt, vlak achter de maag. De alvleesklier maakt hormonen aan en geeft deze af aan het bloed. Een voorbeeld hiervan is insuline. Dit hormoon speelt een belangrijke rol bij het regelen van de bloedsuikerspiegel. Daarnaast is de alvleesklier betrokken bij de spijsvertering. De alvleesklier produceert spijsverteringssappen die boordevol enzymen zitten. Deze spijsverteringssappen komen in de darmen terecht waar de enzymen actief worden zodat het voedsel kan worden verteerd.  

Bij een alvleesklierontsteking (pancreatitis) worden de enzymen al in de alvleesklier actief, terwijl ze dus eigenlijk pas in de darmen zouden moeten gaan werken. Het weefsel van de alvleesklier wordt dan langzaam door zijn eigen enzymen ‘opgegeten’. Door deze zelfvertering gaat de alvleesklier ontsteken.

Acute alvleesklierontsteking of chronische alvleesklierontsteking

Een alvleesklierontsteking kan acuut de kop opsteken, maar ook chronisch zijn. Bij een acute alvleesklierontsteking treden de symptomen direct in volle hevigheid op en is de ontsteking tijdelijk. Een chronische alvleesklierontsteking kenmerkt zich door een wat wisselend verloop. Rustige (klachtenvrije) perioden worden afgewisseld met tijden waarin de symptomen heel heftig zijn. De ontsteking kan ook voortdurend op de achtergrond aanwezig zijn. De klachten zijn dan relatief mild. De functie van de alvleesklier gaat hierdoor steeds verder achteruit.

In de meeste gevallen wordt een alvleesklierontsteking veroorzaakt door:

• Galstenen die de afvoergang van de alvleesklier naar de darmen verstoppen.
• Overmatig alcoholgebruik. Dit is met name bij een chronische alvleesklierontsteking een veelvoorkomende oorzaak.
• Roken waardoor de alvleesklier te weinig zuurstof krijgt en kan gaan ontsteken.

Soms is er een andere oorzaak, bijvoorbeeld:

• Een stofwisselingsziekte (zoals een te hoog kalkgehalte).
• Een virusinfectie (bijvoorbeeld de bof).
• Een bijwerking van bepaalde geneesmiddelen.
• Familiaire aanleg.
• Een ongeval of operatie waarbij de alvleesklier beschadigd raakt.

Soms blijft de oorzaak onbekend.

Een acute alvleesklierontsteking kun je herkennen aan de heftige pijn links in het midden van de buik, daar waar de alvleesklier zit. Pijn links onder de ribben kan ook ontstaan, deze pijn kan uitstralen naar je linkerzij, linkerschouder en rug. Je krijgt de neiging om voorovergebogen te gaan zitten met je knieën tegen je borst. Andere symptomen die op een ontsteking van je alvleesklier wijzen zijn:

• Koorts.
• Misselijkheid.
• Braken. Dit verergert na een maaltijd.
• Verminderde eetlust.
• Kortademigheid.

Naast deze klachten krijg je bij een chronische alvleesklierontsteking vaak te maken met spijsverteringsstoornissen, doordat de functie van het orgaan steeds verder achteruit gaat. De alvleesklier maakt bijvoorbeeld steeds minder enzymen aan en geeft er ook steeds minder af aan de darm. Hierdoor dikt de voedselbrij in de darmen onvoldoende in, waardoor je last krijgt van vetdiarree. Als gevolg van diarree kun je vermageren. Vermagering treedt ook op als gevolg van angst om te eten vanwege pijnklachten na een maaltijd. Ook kan suikerziekte optreden, als de klier stopt met het produceren van insuline. Doordat de ontstoken alvleesklier de afvoer van de galblaas dichtdrukt kan dit leiden tot geelzucht.

Meestal heb je bij een ontsteking aan de alvleesklier alleen last van eerdergenoemde klachten. Heel soms kunnen zich ook ernstige complicaties voordoen, zowel bij een acute als chronische ontsteking:  

• Stilstand van de darmen.
• Irritaties en ontsteking van het buikvlies.
• Een ernstige bloeddrukdaling. Dit kan gebeuren als zich vocht in het ontstekingsgebied ophoopt.
• Ademhalingsproblemen. De vochtophoping heeft zich dan verplaatst
• Pseudocysten. In de alvleesklier ontstaat een holte gevuld met vocht die geïnfecteerd kan raken. Deze holte wordt pseudocyste genoemd.

Een arts stelt de diagnose op basis van je klachten, gecombineerd met diverse onderzoeken, zoals:

• Bloed- en urineonderzoek. Hiermee kan het enzymengehalte in je bloed worden gemeten.
• Echo van de buik. Dit geeft informatie over de staat van de alvleesklier.
• Endo-echografie. Dit is een inwendig onderzoek via de mond of anus met een endoscoop (flexibele slang).
• CT-scan van de buik. Dit krijg je als een echo onvoldoende duidelijkheid biedt.
• ERCP (Endoscopisch Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie). Dit is een kijkonderzoek en wordt gedaan als het vermoeden is dat galstenen de afvoergang van de alvleesklier blokkeren. 
• Onderzoek van de ontlasting. Hiermee kan het enzym elastase gemeten worden. Dit geeft aan hoe goed de spijsverteringsfunctie van de alvleesklier is.
• Door middel van röntgenfoto’s kunnen er verkalkingen in de alvleesklier opgespoord worden.

Lees dan verder op:

• Alvleeskliervereniging Nederland

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen: 

• Maag Lever Darm Stichting
• St Antonius Ziekenhuis 
• Maxima MC