Aambeien (Hemorroiden)

Aambeien zijn een vervelende aandoening waarbij de zwellichamen in de endeldarm, net boven de anus, op gaan zwellen of uit gaan puilen. Je kan hierdoor een pijnlijke, bloedende anus krijgen. Aambeien ontstaan vaak door veel en hard persen, bijvoorbeeld tijdens het poepen of tijdens de bevalling. Aambeien zijn vaak hinderlijk, maar relatief onschuldig. Iedereen (jong en oud, man en vrouw) kan aambeien krijgen. 

Aambeien worden ook wel hemorroïden genoemd. 

Hieronder lees je alles over de symptomen en mogelijke oorzaken van aambeien. Ook leer je de verschillende soorten aambeien herkennen. Daarnaast lees je wat je zelf kunt doen tegen aambeien, wanneer je de huisarts moet bellen en hoe je aambeien in het vervolg kunt voorkomen.  

Veelvoorkomende symptomen van aambeien zijn: 

• pijn bij het poepen 
• pijn bij het zitten 
• pijn aan de anus 
• jeuk aan de anus 
• branderig gevoel rondom de anus 
• drukkend gevoel rondom de anus 
• anaal vocht 
• ontlastingsverlies 
• anale bultjes 
• zwellingen bij de anus 
• bloed bij de ontlasting  
• bloed aan het toiletpapier 

Er zijn 3 soorten aambeien: inwendige aambeien, uitwendige aambeien en getromboseerde aambeien. Hieronder lees je hoe je deze soorten aambeien kunt herkennen. 

Inwendige aambeien 

Inwendige aambeien liggen boven de sluitspier van de anus en zijn meestal niet zichtbaar. Ze zijn in het algemeen niet pijnlijk, maar kunnen wel bloeden. Soms kan met de ontlasting of door hard persen een deel van de inwendige aambei tot buiten de anus rekken (verzakken). 

Uitwendige aambeien 

Uitwendige aambeien zijn aambeien die aan de buitenkant van je anus te zien zijn. Het zijn vaak uitgezakte inwendige aambeien of aambeien die op de rand van de anus zitten. Uitwendige (externe) aambeien liggen ter hoogte van de sluitspieren. Bij druk door het persen kunnen ze uit de anus puilen. Dit geeft een ongemakkelijke 'druk' rond de anus en vaak ook jeuk of pijn tijdens de stoelgang. Uitpuilende aambeien zien eruit als een uitstulpende anus. 

Getromboseerde aambeien 

Een getromboseerde aambei is een uitpuilende aambei waarin een bloedprop is ontstaan die blauw opzwelt en erge pijn veroorzaakt. Je herkent een trombose-aambei aan de zeer pijnlijke, donkerrode of paarse zwelling aan de anus. Als een trombose-aambei is geknapt door de druk van het bloedstolsel, kun je plotseling bloedverlies krijgen. Dit gaat vaak vanzelf weer over. 

Heb je last van grote, uitwendige aambeien die na een toiletbezoek naar buiten blijven hangen? Dat kan vervelende klachten geven, zoals jeuk, irritatie en pijn. Deze uitwendige, uitpuilende aambeien kun je in dat geval voorzichtig terugduwen met de vingers. Wanneer de aambei terug naar binnen is gedrukt, zal deze over het algemeen minder klachten geven, maar let op: dit is geen langdurige oplossing. Heb je last van uitpuilende aambeien? Maak dan een afspraak bij je huisarts. 

Prik aambeien nooit door en knijp ze niet uit. 

Ontdek je bloed in je ontlasting of op het toiletpapier nadat je naar de wc bent geweest? Bloed in de ontlasting wordt meestal veroorzaakt door aambeien of scheurtjes in de anus, maar kan ook andere oorzaken hebben. Denk aan een infectie, soa, ontstekingen of andere aandoeningen. Wanneer je denkt last te hebben van bloedende aambeien, is het daarom altijd verstandig om langs de huisarts te gaan. Hij of zij zal dan de oorzaak van de bloedingen onderzoeken. 

De aambeien bloeden hevig 

Wanneer de aambei wat inscheurt tijdens het poepen kan deze hevig gaan bloeden. Je kunt dan veel, helderrood bloed bij de ontlasting krijgen. Meestal gaat bloedverlies uit de anus vanzelf weer over. Zorg ervoor dat je ontlasting zacht blijft en je niet meer hoeft te persen of hoesten om het bloeden van de aambei te stoppen. Als de aambeien regelmatig hevig bloeden, kan dit tot bloedarmoede leiden. In een ander artikel lees je wat je zelf kunt doen bij bloedarmoede. 

Aambeien ontstaan als er veel druk staat op de zwellichamen in de anus. Deze hoge druk kan verschillende oorzaken hebben: 

• Verstopping: bij een verstopping (obstipatie) wordt je ontlasting hard. Hierdoor moet je harder persen tijdens het poepen. Harde ontlasting en persen verhogen de druk op de bloedvaatjes in de aambeiweefsels, die daardoor geïrriteerd en beschadigd kunnen raken. Oorzaak is vaak een gebrek aan vezelrijke voeding. Vezelstoffen verteren niet en houden vocht vast, wat de ontlasting zacht maakt. 
• Zwangerschap: veel zwangere vrouwen krijgen te maken met aambeien. Dit komt door onder meer door de toegenomen omvang van de baarmoeder, die extra druk op het weefsel binnen de anus kan zetten. Ook is de kans om last te krijgen van obstipatie tijdens de zwangerschap groter. 
• Bevalling: Tijdens de bevalling kunnen door het harde persen de anale bloedvaten opzwellen, waardoor vrouwen last kunnen hebben van aambeien na de bevalling. 
• Stress: langdurige of ernstige stress kan leiden tot problemen met de spijsvertering, waardoor je verstoppingen kunt krijgen. Dit verhoogt de kans op aambeien. 
• Erfelijkheid: de kans dat je last krijgt van aambeien is erfelijk bepaald. 
• Weinig beweging: te weinig beweging leidt sneller tot verstopping. Hierdoor moet je persen en zet je een grotere druk op de zwellichamen. 
• Overgewicht: een zwaarder gewicht kan tot gevolg hebben dat er meer druk ontstaat op de anus, waardoor sneller aambeien kunnen ontstaan. 
• Krachtsport of zwaar tillen: als de druk op je buikspieren toeneemt, kan de druk op de zwellichamen in de endeldarm groter worden. 

De ernst, grootte en plek van de aambeien (inwendig of uitwendig) kan van persoon tot persoon verschillen. Om die reden is er geen eenduidig antwoord te geven op de vraag hoelang het duurt voordat je van aambeien af bent. Naast de plek, grootte en ernst van de aambei(en), zijn ook eventuele behandelingen en levensstijl van invloed op het herstel ervan. De klachten die je hebt van aambeien kunnen al in enkele dagen voorbij zijn, maar kunnen in heftige gevallen ook maanden aanhouden. Wil je weten wat je zelf kunt doen tegen aambeien, welke behandelingen er bestaan, en hoe je aambeien kunt voorkomen? Hieronder lees je alles wat je moet weten. 

In veel gevallen is een aambei van tijdelijke aard en zal deze niet tot complicaties leiden. Toch is het belangrijk dat aambeien tijdig behandeld worden. Je kunt eerst proberen om de aambei zelf te behandelen met een huismiddel tegen aambeien. Als dat niet het gewenste effect heeft, kun je eventueel een aambeien-operatie overwegen. 

Aambeien thuis behandelen 

Pijnlijke, jeukende aambeien zijn goed te behandelen met huismiddelen die vrij verkrijgbaar zijn. Denk aan aambeiencrème, zetpillen, speciale aambeienzalf, aambeiendoekjes en aambeien-gel. Deze middeltjes bevatten vaak lidocaïne - een lokaal anestheticum - of zinkoxide, dat jeuk en irritatie aan de anus verzacht. Middelen tegen aambeien van merken als Sudocrème, Sperti, Curanol en Theranal zijn zonder recept te koop bij de apotheek en de drogist.  

Doet je anus veel pijn? Probeer dan een aambeien-kussen. Dit is een donutvormig kussen dat de druk op je zitvlak verlicht. 

Aambeien laten verwijderen 

Als de klachten niet verdwijnen, kan de huisarts je doorverwijzen naar een proctoloog. Een proctoloog is gespecialiseerd in de behandeling van aandoeningen in en rondom de anus. Als je heel veel last hebt van aambeien en de zelfhulpmiddelen niet helpen, kun je de aambeien door middel van een operatie laten verwijderen. De verschillende operatiemethoden komen hieronder aan bod. 

Rubberbandligatie  

Bij een rubberbandligatie wordt de aambei afgebonden met een bandje. Eerst wordt er een kijkbuisje in de anus gebracht. Vervolgens wordt het slijmvlies vlak boven de aambei opgepakt en ingenomen met een elastiekje. Het slijmvlies wordt hierdoor terug omhoog geplaatst op de oorspronkelijke plek. Het stukje slijmvlies wordt afgekneld door het elastiekje en sterft af. Op die plek ontstaat een littekentje en wordt de darmwand 'strakker'. Het slijmvlies van de endeldarm is ongevoelig, dus het plaatsen van een elastiekje doet geen pijn. Het inbrengen van het kijkbuisje kan wel een onprettig gevoel geven. De rubberbandligatie wordt ook toegepast bij een slijmvliesverzakking of een verstopping die gepaard gaat met een (incomplete) verzakking van de endeldarm.    

Sclerotherapie 

Sclerotherapie is een andere aambeienoperatie. Bij sclerotherapie wordt een vloeistof in de aambei gespoten die ervoor zorgt dat de aambei verschrompelt. Tijdens het inbrengen van de vloeistof kun je een brandend gevoel ervaren. 

Thrombectomie 

Voor de behandeling van een getromboseerde aambei krijg je eerst een plaatselijke verdoving. Vervolgens wordt via een sneetje het bloedstolsel verwijderd. Als er meerdere stolsels zitten, kan het zijn dat er meerdere sneetjes nodig zijn. 

Er zijn verschillende gevolgen die kunnen optreden als gevolg van aambeien. 

• Er kan een bloedstolsel optreden in de aambei. We noemen dit een getromboseerde aambei. Dit zorgt voor acute pijn en meestal is het te zien als een donkerrode of paarse zwelling aan de anus. 
• Een uitgezakte inwendige aambei kan worden afgekneld. Dit gebeurt dan op de plek waar hij door de anus naar buiten komt. Dit kan voor plotseling veel pijn zorgen. 
• Een aambei kan ervoor zorgen dat er continu wat darmslijmvlies buiten de anus hangt. Dit kan leiden tot ongewild ontlastingsverlies of verlies van wat slijm of bloed. 

Er bestaan geen wondermiddelen om aambeien te voorkomen, maar je kunt wel zelf actie ondernemen om de kans op aambeien te verkleinen. Heb je al eens eerder last gehad van aambeien en wil je ze in de toekomst zoveel mogelijk voorkomen? Zorg dan voor een evenwichtige voeding, voldoende beweging, goede stoelganggewoonten en een goede hygiëne. 

Dit is wat je kunt doen om aambeien in de toekomst te voorkomen: 

• Houd het gebied rond je anus droog en schoon. 
• Het beste is om je anus droog te deppen in plaats van droog te vegen. 
• Gebruik geen zeep bij het wassen van je anus. 
• Gebruik geen toiletpapier waar alcohol of parfum in zit. 
• Draag bij voorkeur katoenen ondergoed en geen strakke kleding. 
• Let op jouw toiletgedrag. Voel jij de aandrang om naar het toilet te gaan? Ga dan ook zo snel mogelijk en houd het niet op. Zo verklein je de kans op verstopping. 
• Gebruik eventueel een opstapje voor de juist zithouding. Daardoor zijn je knieën opgetrokken, waardoor je gehurkt zit en de kringspier zich volledig ontspant. Dat zorgt ervoor dat je ontlasting makkelijker naar buiten komt.  
• Houd de ontlasting zacht en soepel om aambeien te voorkomen. Dit doe je door vezelrijk te eten, genoeg water te drinken en voldoende te bewegen.  

Om je klachten door aambeien zo snel mogelijk te laten verdwijnen, is het belangrijk om je lijf de nodige rust te geven. Over het algemeen geldt: hoe meer rust jouw lijf krijgt, hoe sneller het kan herstellen en jij van de aambeien afkomt. 

Het kan ook zijn dat je om andere redenen pijn aan je anus hebt, of pijn bij het poepen. Het is dan belangrijk dat de oorzaak zo snel mogelijk wordt ontdekt. Anale klachten kunnen bijvoorbeeld passen bij de volgende aandoeningen: 

• Darmontstekingen, bijvoorbeeld ten gevolge van de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Bij deze aandoeningen kun je onder andere last hebben van bloed of slijm bij de ontlasting. Daarnaast kun je bijvoorbeeld een peri-anale fistel krijgen. Deze fistel is een abnormale buisvormige verbinding tussen de endeldarm en de huid rondom de anus. Een peri-anale fistel is het gevolg van een ontsteking van de klier in je anale kanaal. Ook kan een fistel ontstaan bij ontstekingsziekten in de darm of tubercolose. Bij peri anale fistels zit de uitgang van de fistel rond je anus. Er kan ontlasting, pus of bloed uit de fistel lekken.  
• Darmpoliepen. Een poliep kan voor bloed bij de ontlasting zorgen. 
• Darmkanker. Ook kanker in je darmen kan voor bloed bij de ontlasting zorgen. 
• Verzakking van de darm. Een verzakking van de darm kan ervoor zorgen dat je anaal incontinent wordt. 

Aambeien zijn meestal onschuldig, maar in de volgende gevallen is het toch raadzaam om een afspraak te maken met de huisarts: 

• Je hebt last van bloed bij de ontlasting en bent er niet zeker van wat hier de oorzaak van is. 
• Je hebt last van zwellingen rond de anus, maar bent er niet zeker van of dit door aambeien wordt veroorzaakt. 
• Je hebt erg veel last van pijn of zwellingen door aambeien. 
• Je hebt problemen (of blijft deze problemen houden) bij de ontlasting. 
• Je hebt bovenstaande adviezen ter voorkoming of behandeling zoveel mogelijk uitgevoerd, maar deze blijken niet (voldoende) te helpen. 

Maak je je veel zorgen over de aambeien of ben je benieuwd naar de oorzaak ervan? Natuurlijk kun je ook in die gevallen contact opnemen met de huisarts.