Ontstoken tong (Glossitis)

Een tongontsteking is een ontsteking van de gehele tong, of een gedeelte van de tong. De ontsteking, kan op, onder, of aan de zijkant van de tong zitten. Kenmerkend aan een ontstoken tong is dat de kleur en textuur van de tong veranderen. Zo kan je tong donkerrood of paars worden, of kan deze een witte waas krijgen. Ook kan je last krijgen van pijn bij het praten of slikken. Een ontstoken tong is vaak gezwollen en kan samengaan met een ontsteking in de mond, aften of zweertjes.

De Latijnse naam voor een tongontsteking is glossitis.

Acute of chronische glossitis

Tongontsteking (glossitis) kan acuut of chronisch zijn. Acute glossitis, bijvoorbeeld als gevolg van een allergische reactie, komt plotseling opzetten en kan gevaarlijk zijn als de gezwollen tong je ademhaling belemmert. Als de tongontsteking steeds terug blijft komen of niet geneest, spreken we van chronische glossitis. Dit kan een symptoom zijn van een onderliggende ziekte.

Bij een tongontsteking krijg je last van een branderig of tintelend gevoel aan de tong. Je tong kleurt rood of donkerpaars, of krijgt witte uitslag. De smaakpapillen op de tongrug kunnen glad en pijnlijk zijn. Daarnaast zwelt je tong op, waardoor je pijn kan krijgen bij het spreken en slikken. In sommige gevallen kan de gezwollen tong het moeilijker maken om adem te halen. En tongontsteking kan gepaard gaan met kleine, pijnlijke blaasjes of zweertjes in de mond.

Een herpes simplex-infectie veroorzaakt gladde witte plekjes of blaasjes op je tong. Bij de schimmelinfectie candidiasis kunnen er pijnlijke, crèmewitte verheven plekjes ontstaan die je weg kan schrapen. Een branderig gevoel aan de tong zonder zichtbare symptomen wordt het burning-mouth-syndroom genoemd.

Toch geen tongontsteking?

Sommige symptomen lijken op de symptomen van een ontstoken tong, maar duiden op iets anders. Zijn je smaakpapillen verkleurd en langer dan normaal? Dan heb je misschien last van haartong, een verstoring van de bacteriebalans in je mond. Als je last hebt van een ontsteking onder de tong of aan de binnenkant van je lippen, dan heb je waarschijnlijk geen tongontsteking, maar een mondslijmvliesontsteking.

Een ontstoken tong geneest vaak vrij snel. Als de tongontsteking wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie of schimmelinfectie moet de tong behandeld worden door een arts. In zeldzame gevallen is er sprake van een onderliggende aandoening, die tot langdurige of terugkerende tongontsteking kan leiden.

Een ontstoken tong kan worden veroorzaakt door een wondje of zweertje aan de tong. Dit kan komen door een slecht passend kunstgebit, een ruwe tand of kies of een hete drank. Ook tekort aan vitamines of mineralen kan een oorzaak zijn van tongontsteking. Bijvoorbeeld vitamine B12-gebrek: de veroorzaker van een vorm van bloedarmoede (pernicieuze anemie). Daarnaast kan een tekort aan ijzer en foliumzuur bijdragen aan het ontstaan van een ontstoken tong. Tongontsteking kan ook een begeleidend verschijnsel zijn van roodvonk, toxische shock en infecties, zoals candida (candidiasis) of herpes simplex.

Soms kan een allergische reactie voor een gezwollen tong zorgen. Hierbij gaat het meestal om een allergie voor middelen als mondspoelingen, ademverfrissers, tandpasta of medicijnen. Risicofactoren voor het ontstaan van tongontsteking zijn overmatig drankgebruik en roken.

Hoe wordt de oorzaak van een ontstoken tong vastgesteld?

Als je denkt last te hebben van een ontsteking aan je tong, raadpleeg dan je huisarts. Deze kan de achterliggende oorzaak van de tongontsteking achterhalen door je mondholte te onderzoeken. Ook kan er wat bloed worden afgenomen om te laten onderzoeken op een vitamine- of mineralentekort. Zo nodig kan de huisarts je doorverwijzen naar een keel-, neus- en oorarts (KNO-arts) voor verder onderzoek. Als er een zweertje of een zwelling op de tong zit, kan de KNO-arts een kweekje maken om de infectie te identificeren. Hierbij wordt er een beetje weefsel afgenomen voor onderzoek in een laboratorium.

Als je arts de oorzaak van de tongontsteking heeft vastgesteld, kan hij of zij een passende behandeling voorschrijven. Gaat het bijvoorbeeld om een schimmelinfectie zoals candidiasis, dan zal een schimmelbestrijdend middel worden voorgeschreven om de tongontsteking te verhelpen. Als er sprake is van een bacteriële tongontsteking zoals roodvonk, kan de arts een antibioticum voorschrijven. Wordt de ontstoken tong veroorzaakt door een gebrek aan vitamines of mineralen? Dan kan de arts supplementen voorschrijven.

Bij een ontsteking van de tong is het van belang elke dag zoveel mogelijk bacteriën uit je mond te verwijderen. Dit kan door elke dag 2 keer goed je tanden te poetsen en te flossen. Maak ook je tong goed schoon door deze te poetsen of een tongschraper te gebruiken. Hiernaast kun je bij een ontsteking je mond spoelen met een antiseptisch mondspoelmiddel. Dit mondspoelmiddel moet een werkzaam antibacterieel bestanddeel bevatten, zoals chloorhexidine, triclosan of alcohol. Je kunt je mond ook spoelen met 20 milliliter zoutoplossing. Dit moet minimaal 4 keer per dag voor ongeveer 20 seconden. Als je een kunstgebit hebt, is het van belang om deze goed te reinigen en te controleren of deze nog goed past.

Ten slotte is het van belang om, terwijl je tong ontstoken is, niet te roken en geen alcohol te drinken. Roken kan de kans op een terugkerende tongontsteking vergroten. Heb je hulp nodig met stoppen? Raadpleeg dan je huisarts.

Als je tong ontstoken is, moet je stoppen met roken en geen alcohol drinken. 

Spoelen met kamillethee of bosbessensap kan helpen bij het verlichten van de klachten. Ook helpt het om zure of sterk gekruide etenswaren en hete dranken te vermijden.