Petechiën (purpura, puntbloedingen)

4.6 uit 5 - 37 beoordelingen
Informatie goedgekeurd door Drs. Z. Bodalal

In het kort:

Petechiën zijn kleine, roodpaarse puntjes in de huid, die je niet kunt wegdrukken.
Deze puntjes kunnen heel onschuldig zijn, maar ook duiden op een ernstige aandoening of het gevolg zijn van medicijngebruik.
Petechiën komen vooral voor op de benen, enkels, rug, schouders en het gezicht.
Meestal gaan petechiën vanzelf weer over.
Voor de juiste behandeling is belangrijk om de oorzaak te achterhalen.

Wat zijn petechiën?

Petechiën (purpura of puntbloedingen) herken je als kleine puntjes in de huid die je niet kunt wegdrukken. In de huid zitten heel kleine bloedvaatjes, ook wel haarvaatjes genoemd. Als deze haarvaatjes beschadigen of openbreken, lekt er bloed de huid in. De onderhuidse bloedingen die hierdoor ontstaan, worden petechiën genoemd. Petechiën komen relatief vaak voor en zijn meestal niet ernstig. Petechiën komen vaak in groepjes tevoorschijn en eigenlijk nooit alleen.

Als de onderhuidse bloeding groter is dan 3 millimeter, dan noemen we het ‘purpura’. Is de bloeding nog groter, dan wordt het een ‘ecchymose’ genoemd – ook wel bekend als de ‘gewone blauwe plek’.

Oorzaken van petechiën

De oorzaken van petechiën zijn erg uiteenlopend. Zo kan de oorzaak relatief onschuldig zijn – denk bijvoorbeeld aan een beschadiging van de huid bij te hard krabben, een zuigzoen of aan hard hoesten – of kunnen ze te wijten zijn aan gebruik van bepaalde medicijnen, zoals bepaalde antibiotica, bloedverdunners of corticosteroïden.

Bij kwetsbare haarvaatjes door ouderdom of zwak bindweefsel – waarbij de huid dus gemakkelijker beschadigd – is de kans op petechiën groter.

Petechiën kunnen ook worden veroorzaakt door een ernstige aandoening. Aandoeningen die puntbloedingen kunnen veroorzaken zijn onder andere:

Petechiën en meningitis (hersenvliesontsteking)

Meningitis is een zeldzame, maar ernstige aandoening waarbij petechiën kunnen ontstaan op de romp, ledematen en het bindvlies. Het is belangrijk om deze aandoening snel te herkennen en te behandelen. Binnen een paar uur kun je namelijk al heel ziek worden. Vaak krijgen mensen met hersenvliesontsteking ook bloedvergiftiging (sepsis). Dit kan leiden tot hersenschade en in extreme gevallen overlijden. Raadpleeg daarom meteen een arts als er naast petechiën ook nekstijfheid en bewusteloosheid optreedt.

Wat is meningitis en hoe herken je het?

Petechiën of couperose?

Een andere aandoening die erg op petechiën lijkt, is couperose. Couperose geeft vooral onderhuidse bloedingen in het gezicht. Het grootste verschil tussen couperose en petechiën is dat couperose alleen in het gezicht voorkomt.

Lees verder over couperose en de verschillen met petechiën

Symptomen van petechiën

Petechiën zijn rood of paars van kleur en niet groter dan een paar millimeter. Soms zijn petechiën pijnlijk. De symptomen lijken op die van huiduitslag, maar bij huiduitslag zijn geen onderhuidse bloedingen zichtbaar.

Wil je weten of je last hebt van petechiën of huiduitslag? Druk dan een stukje doorzichtig plastic of glas plat (dus niet met de scherpe kant) op de aangedane huid. Petechiën blijven zichtbaar als je op de huid drukt, terwijl huiduitslag niet goed zichtbaar is als je erop drukt.

Omdat petechiën vaak worden veroorzaakt door een onderliggende aandoening, kun je ook andere symptomen ervaren, zoals:

Blauwe plekken
Bloedend tandvlees
Gewrichtsbloeding
Hevige menstruatie
Bloedneuzen
Algehele malaise
Koorts
Griepachtige symptomen

Op welke plekken kun je petechiën krijgen?

Hoewel petechiën overal op het lichaam kunnen voorkomen, worden ze vooral gezien op de benen, enkels, rug, schouders en het gezicht.

Petechiën op de (onder)benen

Bij een ernstige vitamine-C-deficiëntie (scheurbuik) kunnen petechiën op de onderbenen ontstaan. Tegenwoordig wordt deze aandoening alleen nog gezien bij patiënten met anorexia nervosa. Daarnaast kunnen bij capillaritis ook petechiën op de onderbenen ontstaan. Vaak gaat dit gepaard met bruine pigmentvlekken of eczeem.

Petechiën in het gezicht

Vaak worden petechiën in het gezicht veroorzaakt door de zon. Ook kan veelvuldig overgeven, hoesten of huilen leiden tot petechiën in het gezicht of de nek. Petechiën rondom de ogen zijn kenmerkend voor amyloïdose.

Petechiën op de armen

Oudere mensen hebben een broze huid, waardoor kleine bloedvaatjes makkelijk kunnen beschadigen bij bijvoorbeeld het per ongeluk stoten van de armen.

Petechiën op de buik

Petechiën op de buik kunnen een gevolg zijn van purpura rheumatica, een aandoening waarbij het immuunsysteem de wanden van lichaamseigen bloedvaatjes aanvalt.

Behandeling van petechiën

In de meeste gevallen zullen petechiën weer vanzelf verdwijnen. Als dit niet het geval is, is het belangrijk om de oorzaak te achterhalen voor de juiste behandeling. Bij petechiën als gevolg van endocarditis kan een arts bijvoorbeeld antibiotica voorschrijven. Daarmee zullen ook de petechiën verdwijnen.

Als de petechiën als bijwerking van een medicijn optreden, zouden ze moeten verdwijnen als je met dit medicijn stopt. Overleg het eventueel stoppen van medicijnen wel altijd eerst met je behandelend arts.

Wat kun je zelf doen bij petechiën?

Is er geen aandoening aan te wijzen als oorzaak van petechiën? Dan kunnen de volgende tips mogelijk helpen de klachten te verminderen:

Neem voldoende rust.
Drink genoeg.
Neem pijnstillers tegen eventuele pijn.
Probeer de huid te koelen om de bloeding te stoppen.
Voorkom stress.

Wanneer naar de arts met petechiën?

Petechiën kunnen een symptoom zijn van een ernstige aandoening. Ga daarom meteen naar de huisarts als je naast petechiën last hebt van:

Hoge koorts
Moeizaam ademen
Verwarring of desoriëntatie
Een verandering in bewustzijn en nekstijfheid
Extreme bloedingen
Ernstige hoofdpijn

Petechiën bij baby’s en kinderen

Ook als de petechiën bij een kind voorkomen is het belangrijk om altijd een arts te bezoeken - zeker als het gepaard gaat met koorts, grauw zien, slecht drinken en sufheid. Het kan een symptoom zijn van ernstige aandoeningen, zoals een hersenvliesontsteking.