Hooikoorts (Allergische rinitis)

Hooikoorts, oftewel pollenallergie, is één van de meest voorkomende allergieën. Hooikoorts is een overgevoeligheid of allergische reactie van je lichaam op pollen. Deze pollen bestaan uit het stuifmeel van grassen, bloemen, planten en bomen die in bloei staan. Hooikoortsklachten ontstaan als het stuifmeel in de ogen, neus, mond, keel of luchtpijp binnendringt.

Als je last hebt van hooikoorts, reageert je lichaam heftig wanneer pollen je lichaam binnendringen. Je afweersysteem denkt dat de onschuldige stof stuifmeel gevaarlijk is, en geeft grote hoeveelheden histamine vrij om de ‘vijandige’ pollen onschadelijk te maken. Histamine zorgt er onder andere voor dat je bloedvaten zich gaan verwijden. Het slijmvlies in de keel, neus en luchtwegen wordt hierdoor dikker en gaat meer slijm aanmaken. Dit is de oorzaak van de kenmerkende klachten bij hooikoorts, zoals jeukende en branderige ogen, gezwollen ogen, een loopneus en niesbuien. 

Hooikoortsseizoen

Wanneer er pollen in de lucht zijn, is afhankelijk van het weer. Het weer beïnvloedt namelijk de bloeiperiode van de grassen, bloemen, planten en bomen. De meeste bomen, grassen en planten bloeien tussen februari en september. De piek van het hooikoortsseizoen ligt meestal in mei en juni (de grasbloeiperiode).

Hooikoorts op latere leeftijd

Sommige mensen krijgen tussen hun twintigste en dertigste levensjaar last van hooikoorts. Soms ontstaat hooikoorts al op zeer jonge leeftijd. Jongens hebben vaker last van hooikoorts dan meisjes. Bij veel mensen nemen de klachten af als zij ouder worden, maar hooikoorts kan ook juist ontstaan op latere leeftijd.

De verschijnselen van hooikoorts kunnen per persoon verschillen. Ze kunnen tegelijk of wisselend aanwezig zijn, dit komt door de verschillende bloeiperioden van de grassen, planten en bomen. Veelvoorkomende klachten bij hooikoorts zijn:

• Loopneus
• Tranende of jeukende ogen
• Rode of gezwollen oogleden
• Niezen
• Hoesten
• Verstopte neus
• Benauwdheid
• Jeuk (in de keel)
• Keelpijn
• Vermoeidheid
• Lusteloosheid
• Huiduitslag
• Astmatische klachten, zoals een piepende ademhaling. 

Wil je checken of jij last van hooikoorts hebt? Gebruik dan onze handige hooikoorts symptomenchecker en kom erachter of jouw symptomen wijzen op hooikoorts. Let op: de symptomenchecker geeft slechts een indicatie. Aan de uitkomsten ervan kunnen geen rechten worden ontleend. Raadpleeg je (huis)arts voor meer advies. 

Hooikoorts en allergische astma zijn beide luchtwegallergieën, maar kun je herkennen aan verschillende symptomen. Wil je weten wat de verschillen in symptomen zijn tussen deze twee allergieën? Je leest het in ons artikel over hooikoorts en allergische astma.

Een hooikoortskalender (pollenrader) geeft je duidelijkheid over de hoeveelheid en de type pollen die op een bepaald moment in de lucht hangen. Wanneer je weet voor welke pollen jij allergisch bent, kun je via een hooikoortskalender dus goed inschatten wanneer jouw klachten kunnen ontstaan. Ook wordt er in het hooikoortsseizoen tijdens het weerbericht vaak een hooikoortsbericht vermeld. Zo kun je voorbereidingen treffen voor het verminderen of voorkomen van een allergische reactie, waarover hieronder meer.

Hooikoortsklachten kunnen vervelend zijn. Gelukkig zijn er behandelingen die kunnen helpen hooikoorts te verminderen. 

Je kunt hooikoorts behandelen met:

• Hooikoortstabletten
• Hooikoorts neusspray
• Hooikoorts oogdruppels
• Hooikoorts tape
• Immunotherapie

Welke van deze methoden je kiest, is afhankelijk van de hooikoortsklachten die je ondervindt.

Hooikoortstabletten

Hooikoortstabletten helpen om klachten als een jeukende neus en tranende ogen te verminderen. Je kunt de tabletten nemen op het moment dat je al klachten hebt. De antihistamine tabletten remmen vervolgens de werking van histamine. 

Neusspray tegen hooikoorts 

Er zijn vier verschillende soorten neussprays die de symptomen van hooikoorts in de neus kunnen verlichten:

• Neusspray met antihistaminica helpt om klachten als niezen en jeukende ogen zo snel mogelijk te verminderen. Je kunt de spray preventief gebruiken of op het moment dat je last krijgt van klachten. Als je de spray preventief wilt gebruiken, kun je de spray een kwartier voordat je veel pollen verwacht gebruiken.
• Een cromoglicinezuur neusspray voorkomt het vrijkomen van histamine en werkt voornamelijk preventief. Start op tijd met dit medicijn. Het kan namelijk één tot drie weken duren voordat de werking optimaal is. Mocht je alsnog klachten ondervinden, dan kun je tegelijkertijd ook antihistaminica tabletten gebruiken. 
• Neusspray met natuurlijke microgel werkt zowel bij langdurige als korte klachten aan de neus. De microgel vormt een dun laagje op het neusslijmvlies en zorgt er zo voor dat de pollen je neusslijmvliezen niet bereiken. Hierdoor vindt er geen allergische reactie plaats. 
• Neusspray met corticosteroïden werkt ontstekingsremmend en vermindert de overgevoeligheidsreactie van je lichaam. Daarnaast voorkomt de neusspray de zwelling van het neusslijmvlies. 

Oogdruppels tegen hooikoorts 

Er zijn twee verschillende soorten hooikoorts oogdruppels:

• Antihistamine oogdruppels kun je gebruiken bij plotselinge opkomende klachten als niezen en jeuk. De oogdruppels hebben een snelwerkend antihistaminicum en remmen de werking van histamine. De oogdruppels zijn uitsluitend op recept verkrijgbaar.
• Cromoglicinezuur oogdruppels voorkomen het vrijkomen van de stoffen die normaal bij een allergische reactie ontstaan. Hierdoor kun je een allergische reactie voorkomen. Deze druppels moeten worden gebruikt voordat de symptomen optreden, zodat hooikoortsklachten kunnen worden voorkomen.

Hooikoorts tape

Naast oogdruppels, hooikoorts tabletten en neussprays, zijn er ook andere behandelingen mogelijk om je hooikoortsklachten te verlichten. Zo kan medical taping verlichting bieden bij o.a. klachten als jeukende ogen, veel niezen, benauwdheid en een verstopte neus door hooikoorts. Bij medical taping wordt er volgens een specifieke techniek tape aangebracht op de huid. Meestal betreft dit de huid van de rug, maar soms wordt er ook op de huid van de borst getapet. Hierdoor wordt het gebied onder je huid beïnvloed en worden de organen bereikt die bij hooikoorts betrokken zijn, zoals de longen. Dit zorgt ervoor dat het allergische reactiemechanisme wordt gekalmeerd, waardoor hooikoortsklachten verlicht kunnen worden. De werking van deze techniek is echter niet wetenschappelijk bewezen. 

Immunotherapie bij hooikoorts

Een immunotherapie wordt over het algemeen gedaan bij ernstige vormen van een allergie. De immunotherapie behandelt niet alleen de hooikoortsklachten, maar probeert de allergische reactie zelf tegen te gaan. Als je een immunotherapie volgt, wordt er een allergeenoplossing in je lichaam gebracht. Deze oplossing bestaat uit kleine hoeveelheden van de stof waar je allergisch voor bent. 

Bij hooikoorts krijg je bijvoorbeeld een bepaalde hoeveelheid allergenen van pollen toegediend. Door deze therapie wordt je eigen immuunsysteem als het ware ‘opnieuw geprogrammeerd’ en raakt je lichaam gewend aan de stof. Uiteindelijk word je daardoor minder gevoelig voor pollen. 

Immunotherapie duurt ongeveer drie tot vijf jaar en bestaat uit twee fases. De behandeling wordt door middel van injecties en smelttabletten toegediend. Hoewel de klachten niet altijd volledig verdwijnen, zullen ze wel verlicht zijn.

Tijdens je zwangerschap of terwijl je borstvoeding geeft, kun je bepaalde hooikoortsmedicatie niet gebruiken. De stoffen die in deze medicatie worden gebruikt, kunnen namelijk via je bloed in de placenta terechtkomen. Ook kunnen de stoffen bij je baby terechtkomen via moedermelk. Heb je last van hooikoorts en wil je weten welke hooikoortsmedicatie je wel en niet kunt gebruiken (en hoe lang)? Neem dan contact op met je huisarts.

Om de hooikoortsklachten zoveel mogelijk te beperken, kun de klachten verminderen met bovenstaande behandelingen. Maar er zijn ook een aantal dingen die je zelf kunt doen om jouw hooikoortsklachten te verminderen. Bijvoorbeeld:

• Zorg dat je ramen en deuren zoveel mogelijk gesloten houdt tijdens het pollenseizoen. Dit voorkomt dat de pollen in huis komen.
• Vermijd buitenactiviteiten wanneer de pollentellingen hoog zijn. 
• Blijf binnen bij warm weer als er wind aanwezig is, door de wind worden de pollen namelijk sneller verspreid en kun je meer last van hooikoortsklachten krijgen. 
• Zorg dat je de kleren die je buiten hebt gedragen niet in de slaapkamer laat hangen. Pollen kunnen zich namelijk hechten aan je kleding.
• Gebruik speciale filters voor de stofzuiger die ervoor zorgen dat de extra fijne stofdeeltjes in de stofzuigerzak blijven zitten. 
• Gebruik een speciale pollenfilter in de auto. Let er wel op dat je de pollenfilter elke twee jaar laat vervangen.
• Spoel je neus met een zoutoplossing. Je kunt een zoutoplossing kopen bij de drogist of apotheek bij jou in de buurt, maar je kunt het ook zelf maken. Pak een glas met 200 ml water en voeg er een theelepel keukenzout aan toe. Meng vervolgens het geheel door elkaar. Deze zoutoplossing kun je met een plastic pompje of spuitje (te koop bij drogist en apotheek) in je neus spuiten. 
• Zorg dat je op de hoogte bent van de hooikoortsverwachting in jouw omgeving. Als er veel pollen in de lucht zijn, kun je preventief antihistaminica gebruiken of kun je desnoods beter binnen blijven.
• Draag een zonnebril als je naar buiten gaat. 
• Laat grasmaaien aan iemand anders over.
• Laat de was niet buiten aan een waslijn drogen, maar hang gewassen kleding binnen op of stop het in de droger. Zo voorkom je dat er pollen in je vers gewassen kleding komen. 
• Vermijd vakanties in de binnenlanden. Kies liever een bestemming aan zee of in de bergen. Op die plekken zit minder stuifmeel in de lucht. Vermijd plekken waar over het algemeen vaker stuifmeel voorkomt, zoals tuinen, parkjes, weilanden, bossen en duinen. 

 Hooikoorts komt vaak voor. Als je jouw vrienden of familie vraagt of ze last hebben van hooikoorts, dan is de kans groot dat een aantal mensen aangeeft dat dit inderdaad zo is. Eén op de acht mensen in Europa heeft namelijk last van hooikoorts (oftewel een graspollen- of boompollenallergie). Omdat de klachten sterke gelijkenissen hebben met een verkoudheid, herkent niet iedereen de allergie direct. 

Wanneer je denkt dat jij hooikoorts hebt en de verschillende methoden niet (voldoende) helpen, kun je een afspraak maken met de huisarts. 

De huisarts verwijst je door naar een allergoloog, als: 

• Je medicijnen onvoldoende helpen bij jouw klachten.
• Je last hebt van de bijwerkingen van medicijnen.
• Je last hebt van vermoeidheid
• Je last hebt van astmatische klachten.
• Je naast hooikoorts een voedselallergie hebt.

• Alles over allergie
• Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen: 

• Nederlands Huisartsen Genootschap

• Maxima Medisch Centrum
• Universitair Medisch Centrum Groningen