Hersenvliesontsteking (Meningitis)

In het kort:

• Hersenvliesontsteking, ook wel meningitis genoemd, is een ontsteking van de hersenvliezen, de vliezen die de hersenen en het ruggenmerg omhullen.
• De oorzaak is een infectie met een bacterie of een virus.
• Meningokokken, pneumokokken en Haemophilus Influenzae type B kunnen meningitis veroorzaken.
• Virale infecties met het ECHO-virus, de bof en Herpes simplex kunnen ook meningitis veroorzaken.
• Hoofdpijn (met name bij bukken), nekkramp en koorts zijn de belangrijkste symptomen bij een virale of bacteriële meningitis.
• Bacteriële meningitis wordt meestal behandeld met antibiotica.
• Virale meningitis gaat doorgaans over zonder behandeling.
• Bacteriële meningitis kan zeer gevaarlijk zijn, schakel daarom tijdig een arts in die onderzoekt om welke vorm het gaat.

Hersenvliesontsteking wordt ook wel meningitis of soms (misleidend) nekkramp genoemd en is een ontsteking van de hersenvliezen, de vliezen die de hersenen en het ruggenmerg omhullen. Deze hersenvliezen worden ook wel de meningen genoemd.

Virale hersenvliesontsteking of bacteriële hersenvliesontsteking

Meningitis wordt veroorzaakt door een bacteriële of virale infectie. Virale hersenvliesontsteking komt het meest voor. Deze vorm is meestal goedaardig en gaat binnen vier tot tien dagen vanzelf over. Bacteriële meningitis kan een ernstig verloop hebben, soms zelfs met dodelijke afloop. Vroege herkenning en behandeling van bacteriële hersenvliesontsteking zijn dus van levensbelang.

Bacteriën die meningitis veroorzaken zijn bijvoorbeeld meningokokken, pneumokokken en Haemophilus Influenzae type B. Een bacteriële infectie met meningokokken kan op alle leeftijden voorkomen, maar meestal betreft het baby’s en jonge kinderen tot 4 jaar en jonge mensen tussen de 14 en 25 jaar. Hersenvliesontsteking bij volwassenen komt minder voor. Hersenvliesontsteking door pneumokokken komt vooral voor bij ouderen boven de 60 en kleine kinderen jonger dan 5. Voorbeelden van virussen die hersenvliesontsteking kunnen veroorzaken, zijn het ECHO-virus, de bof en Herpes simplex.

Een verzwakt immuunsysteem maakt je vatbaarder voor infecties, evenals onhygiënische omstandigheden. Ook hoofdwonden en infecties aan je ogen, oren en neus kunnen leiden tot hersenvliesontsteking. Daarnaast kan hersenvliesontsteking voorkomen als complicatie bij aandoeningen zoals longontsteking, syfilis en tuberculose.

Is hersenvliesontsteking besmettelijk?

De virale variant van hersenvliesontsteking is besmettelijk. Deze heeft een incubatietijd van tot wel drie weken. Dat wil zeggen dat er drie weken zit tussen besmetting en het optreden van de eerste symptomen van hersenvliesontsteking.

De bacteriële variant van hersenvliesontsteking is minder besmettelijk, maar kan wel besmettelijk zijn. Niet iedereen die besmet is met de bacterie hoeft hier meningitis van te krijgen. Sommige mensen zijn er gevoeliger voor dan anderen. Waar dat aan ligt is niet bekend. De incubatietijd van bacteriële hersenvliesontsteking ligt tussen de twee en tien dagen.

Het kan moeilijk zijn om onderscheid te maken tussen virale of bacteriële meningitis, omdat de symptomen vrijwel gelijk zijn. Het is raadzaam tijdig een arts in te schakelen die onderzoekt om welke vorm het gaat. Een bacteriële hersenvliesontsteking kan immers zeer gevaarlijke gevolgen hebben.

De belangrijkste symptomen en kenmerken om hersenvliesontsteking te herkennen zijn:

• Hoofdpijn (met name bij bukken)
• Stijve nek
• Koorts
• Braken
• Overgevoeligheid voor licht
• Spierslapte (bij ernstige gevallen)
• Verlamming
• Verminderd spraakvermogen
• Dubbelzien
• Epileptische aanvallen

Extra symptomen hersenvliesontsteking bij baby of kind

Rode vlekjes ook wel petechiën genoemd (die niet wegdrukbaar zijn) op de romp, slaperigheid en stuiptrekkingen, in combinatie met bovengenoemde symptomen, duiden op bacteriële meningitis. Ook hoog gehuil bij baby's en jonge kinderen (in combinatie met bovengenoemde symptomen) kan een aanwijzing zijn voor hersenvliesontsteking. In ernstiger gevallen kan er een coma optreden.