Pneumokokken (Pneumokokkenziekte, Pneumokokkose)

Pneumokokken zijn bacteriën. Bijna iedereen draagt deze bacteriën bij zich in de neusholte. Soms komen pneumokokken voor in andere delen van je lichaam. Daar veroorzaken ze infecties. Er zijn meer dan negentig verschillende typen van de bacterie. Nederlandse kinderen krijgen allemaal een vaccinatie tegen de tien meest voorkomende varianten aangeboden via het Rijksvaccinatieprogramma.

Een pneumokokkeninfectie wordt veroorzaakt door de streptococcus pneumoniae, de Latijnse naam van de pneumokokbacterie. Veel mensen zijn drager van een pneumokok. Ze dragen de bacteriën dan bij zich zonder klachten te hebben. Je kunt zonder dat je het merkt anderen wel besmetten via de lucht of via direct contact.

Er zijn twee verschillende vormen van pneumokokkeninfectie: de invasieve en de niet invasieve variant.

Invasieve pneumokokkenziekte

Bij de invasieve pneumokokkenziekte komen pneumokokkenbacteriën terecht in je zenuwstelsel of bloedbaan. Het is een gevaarlijke variant, waarbij je een bloedvergiftiging of een hersenvliesontsteking kunt krijgen. De ziekte is redelijk zeldzaam, het komt bij ongeveer 2500 mensen per jaar voor. Wanneer invasieve pneumokokkenziekte niet snel behandeld wordt is er een relatief grote kans op overlijden.

Niet invasieve pneumokokkenziekte

Bij een niet invasieve pneumokokkenziekte krijg je een andere ontsteking, zoals een longontsteking of oorontsteking. Zonder goede behandeling kunnen de bacteriën alsnog in de bloedbaan komen. De pneumokokkenziekte gaat dan over in de invasieve variant.

De symptomen van pneumokokkeninfectie verschillen afhankelijk van de plek van de infectie. Dit zijn wat algemene kenmerken:

• Grieperig gevoel
• Kortademigheid
• Hoofdpijn
• Stijve nek(bij hersenvliesontsteking)
• Verwardheid
• Koorts
• Ondertemperatuur
• Sufheid

Bij een infectie veroorzaakt door pneumokokken krijg je meestal binnen een tot drie dagen na de besmetting ziekteverschijnselen. Pneumokokken kunnen de volgende ziektes veroorzaken:

• Longontsteking
• Bloedvergiftiging
• Hersenvliesontsteking
• Middenoorontsteking
• Bijholteontsteking

De diagnose pneumokokkeninfectie wordt gesteld door middel van een bacteriekweek. Voor een bacteriekweek wordt er een monster (sample) afgenomen vanuit het geïnfecteerde gebied. Er zijn verschillende manieren om een sample te krijgen, allemaal met verschillende voor- en nadelen. Zo kan een sputum (opgehoest slijm) kweek worden gedaan. Ook wordt vaak bloed afgenomen en op kweek gezet. Bij bloedkweken zijn er echter vaak fout negatieven. Fout negatief betekent dat de uitslag zegt dat er geen infectie is, maar deze er toch is. Als er iets wordt gevonden dan wordt het monster voor minimaal 24 uur “gekweekt”. Hierdoor kan een laborant zien welke bacterie je ziekte veroorzaakt en dit is wel erg nauwkeurig. Vaak worden er ook nog beeldvorming gedaan, zoals een longfoto.