Puberteit

De puberteit of pubertijd is een periode in het leven waarin kinderen belangrijke lichamelijke en geestelijke ontwikkelingen doormaken. Door deze ontwikkelingen worden jongeren geslachtsrijp; ze worden volwassen. Deze ontwikkelingen kunnen niet alleen onzekerheid veroorzaken bij het kind zelf, maar ook bij de ouders. De leeftijd waarop de puberteit begint, verschilt per kind. Over het algemeen vindt de puberteit tussen het tiende en zestiende jaar plaats. De puberteit kan ook eerder intreden. Als een meisje bijvoorbeeld al voor haar achtste jaar borsten krijgt of als bij een jongen voor het negende jaar de testikels in grootte toenemen, spreek je van een te vroege puberteit. 

Net als de leeftijd waarop je in de leeftijd, verschilt ook de lengte van de puberteit per kind. De één pubert zijn gehele middelbare schooltijd, terwijl de ander maar een enkel jaar in de puberteit zit. 

Hoe kom je in de puberteit? 

De puberteit wordt veroorzaakt door de zogenaamde hypofyse. Deze kleine klier onderaan je hersenen geeft hormonen af die vervolgens de zaadballen of eierstokken activeren. De zaadballen en eierstokken maken vervolgens weer geslachtshormonen aan die zorgen voor lichamelijke en geestelijke veranderingen. 

Welke veranderingen vinden er tijdens de puberteit plaats? 

De ontwikkelingen en veranderingen die het kind tijdens de puberteit doormaakt zijn grofweg in te delen in vier groepen:

• Lichamelijke ontwikkeling.
• Cognitieve ontwikkeling.
• Emotionele en sociale ontwikkeling.
• Sensorische en motorische ontwikkeling.

Tijdens de puberteit is er sprake van een zogenaamde groeispurt. De groeispurt begint over het algemeen twee jaar eerder bij meisjes dan bij jongens. Tijdens de puberteit beginnen ook de zogenaamde secundaire geslachtskenmerken zich te ontwikkelen. 

Lichamelijke ontwikkeling meisjes 

Bij meisjes ontstaat het volgende:

• Borsten.
• Schaamhaar, okselhaar en beenhaar.
• Menstruatie.
• Grotere schaamlippen. 
• Bredere heupen.
• Een dikkere onderhuidse vetlaag. 

Bovendien wordt de vagina groter en groeien de eierstokken.

Lichamelijke ontwikkeling jongens 

Bij jongens vinden de volgende ontwikkelingen plaats:

• De stem wordt lager. 
• De zaadballen groeien.
• De eerste zaadlozing vindt plaats. 
• De penis groeit.
• Er ontstaat schaamhaar, okselhaar en baardhaar. Later kan er ook haargroei voorkomen op borst en buik. 

De veranderingen van het lichaam kunnen zowel bij jongens als bij meisjes voor veel onzekerheid zorgen. 

De hersenen zijn nog steeds druk in ontwikkeling op het moment dat de puberjaren beginnen. Processen als denken, leren en logische redeneren zijn nog in ontwikkeling. Gedurende de puberteit beginnen jongeren vaak abstracter te denken. Zo is het na deze periode gemakkelijker voor pubers om langetermijnconsequenties te overzien. Dit betekent nog niet dat deze langetermijngevolgen ook altijd van invloed zijn op de beslissingen die ze maken. De ontwikkelingen in de hersenen kunnen zorgen voor typische kenmerken van de puberteit zoals:

• Wisselend humeur.
• Besluiteloosheid.
• Vergeetachtigheid. 
• Onberekenbaarheid.
• Twijfelachtigheid.
• Onzekerheid. 

Tijdens de puberteit ontwikkelingen jongeren hun zelfbeeld en individualiteit. Dit uit zich meestal in het afzetten tegen de ouders. In plaats van leuke activiteiten met ouders, willen ze liever leuke activiteiten met vrienden doen. Het is wel belangrijk om pubers betrokken te houden bij het gezinsleven. 

Tijdens de groeispurt groeien de armen en benen relatief snel. De hersenen kunnen even moeite hebben om deze veranderingen bij te houden. Hierdoor kunnen jongeren die net hun groeispurt hebben gehad, onhandig en slungelig zijn. De hersenen ontwikkelingen zich tijdens de pubejaren verder en leren omgaan met de nieuwe lichaamsafmetingen. 

Naast de gewone puberteit, wordt er ook vaak gesproken over een zogenaamde peuterpuberteit. De peuterpuberteit vindt plaats bij peuters. De peuters komen in een fase dat ze een eigen willetje krijgen en luisteren daardoor niet meer altijd naar de ouders. Deze zogenaamde peuterpuberteit heeft niets te maken met de veranderingen die je lichaam ondergaat tijdens de puberteit, maar verwijst alleen naar het gedrag van de peuters. Dit gedrag kan in sommige gevallen lijken op 'echt' pubergedrag.